صنعت، بیکاری را شکست می دهد؟

اشتغال تبدیل به مسئله اصلی اقتصاد کشور شده است. درباره ظرفیت بخش های مختلف اقتصاد در اشتغال زایی زیاد می شنویم. سوال این است که چرا باوجود این ظرفیت ها، هنوز مشکل بیکاری، مهم ترین مسئله اقتصاد ماست؟

50درصد از صنایع در شرایط فعلی و به دلایل اجتناب ناپذیر تعطیل است. این بخش از صنایع نتوانسته از نظر مدیریتی و تکنولوژیکی خودش را به روز کند، در نتیجه نمی توان از ظرفیت آنها برای ایجاد اشتغال استفاده کرد. این امید وجود دارد که در رفت وآمد هیأت های تجاری خارجی به ایران فرصت نوسازی صنعت و انتقال دانش مدیریتی فراهم شود، اما تاکنون بیشتر هیأت ها برای فروش کالا به ایران سفر کردند و کمتر در سطح سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی به میدان آمدند.

اگر در سطح سرمایه گذاری همکاری با شرکت های خارجی برقرار شود، می توان روی ظرفیت اشتغال زایی صنعت حساب کرد. در حال حاضر مسئله انتقال نقدینگی و تهدیدهای آمریکا از نظر من، مهم ترین دلیل تعلل شرکت های خارجی برای گسترش همکاری با ایران است و باید برای افزایش ظرفیت اشتغال زایی هر بخش از صنایع کشور به رفع این موانع فکر کرد.  اصلی ترین مسئله صنعت ایران رقابتی نبودن آن است.

صنعت امکان تولید محصولاتی که از نظر کیفیت و قیمت رقابتی باشد ندارد. برای رقابتی شدن محصولات صنعت راه طولانی در پیش داریم. اندازه بنگاه ها، بهره وری عوامل موثر در تولید و تجهیز کارخانه ها به تکنولوژی روز از مهم ترین گام ها در رقابتی شدن صنعت است. از سوی دیگر، مسئله بزرگ تر این است که هنوز برنامه ای برای تحقق این هدف نداریم. وزارت صنعت باید برای این هدف برنامه بنویسد و اجرای آن را تا تحقق رقابتی شدن دنبال کند.

تعیین استاندارد داخلی چقدر می تواند به رقابتی شدن محصولات صنعت کمک کند؟ استاندارد مقررات و بندهای خودش را دارد که بخشی از آنها اجرایی می شود و بخشی مورد غفلت قرار می گیرد. استاندارد شامل دو بخش است. یک مجموعه از مقررات، استاندارد سلامت و ایمنی مردم را تضمین می کند و به طور حتم باید با استفاده از قوه قهریه و نظارت بیشتر این هدف را تامین کرد، اما از سوی دیگر مجموعه ای از استانداردها برای بهبود کیفی محصولات مطرح است که اگر در این زمینه از قوه قهریه استفاده شود، بنگاه ها راهی برای دور زدن آن پیدا می کنند. 

رقابتی شدن محصول زمانی ممکن است که مدیران یک بنگاه به نتیجه برسند که رعایت مواردی منجر به سهم بیشتر آنها در بازار خواهد شد و از سوی دیگر زمینه رعایت هرچه بیشتر آن در کشور را باید فراهم کرد.  در هیچ جای دنیا نگاه پلیسی به کار اقتصادی نتیجه بخش نبوده است. 

مجموعه ای از استانداردها که به بهبود کیفی محصول منجر می شود، باید توسط خود مدیران و داوطلبانه دنبال شود. در این شرایط است که مدیران به رعایت استانداردها افتخار و درک می کنند که استاندارد ابزاری برای موفقیت آنهاست.

متاسفانه این دیدگاه کمتر در بین مدیران وجود دارد. در صنعت ایران محصولاتی تولید می شود که استانداردهای لازم در مورد مصرف آب و برق و به طورکلی انرژی در مورد آنها رعایت نشده است. همین دیدگاه باعث می شود محصول ایرانی نه در بازار داخلی خریدار داشته باشد نه کشورهای دیگر رغبتی به واردات از ما داشته باشند. برای تقویت رعایت استانداردها و رقابتی شدن محصولات صنعت نیازمند دیدگاه تازه ای هستیم که باید توسط وزارت صنعت و در یک برنامه مدون به فضای صنعت ایران منتقل شود.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق تهران