سازمان تجارت جهانی و ما

موضوع عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی دو وجه دارد. وجه اول مربوط به داخل است. آماده سازی بخش های مختلف اقتصاد برای عضویت در این سازمان از زمان دولت اصلاحات شروع  شده، جوانب لازم مورد مطالعه قرار گرفته و در تمام زمینه های مختلف نقاط ضعف و قوت ایران برای پیوستن به این سازمان دیده  شده و در کتابی منتشر شده است. در دولت اصلاحات تلاش گسترده ای برای طی شدن فرآیند الحاق صورت گرفت و در نهایت و با وجود مخالفت مکرر آمریکایی ها به عنوان عضو ناظرWTO  پذیرفته شدیم.

متأسفانه در دولت های نهم و دهم این موضوع به طورکلی در محاق قرار گرفت. نه تنها هیچ پیشرفتی در جهت الحاق به سازمان صورت نگرفت بلکه با کاغذ پاره خواندن قطعنامه های سازمان ملل و بحرانی کردن فضای بین المللی علیه ایران، نه تنها آمریکایی ها بلکه بسیاری از کشورهای صاحب نفوذ با عضویت دائم ایران در سازمان مخالفت کردند. در آن دوره برای عضویت ایران به اجماع تمام کشورهای عضو نیاز داشتیم اما توجه به اجماع بین المللی علیه ایران، علاوه بر کشورهای صاحب نفوذ، کشورهای دیگری که از نفوذ کمتر برخوردار بودند به تحریک دسته اول، با عضویت ایران مخالفت می کردند.

با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید سیاست خارجی تقویت شد. با به موفقیت رسیدن مذاکرات هسته ای و لغو تحریم ها، حقوق ایران برای فعالیت های هسته ای صلح آمیز به رسمیت شناخته شد. در این دوره، روابط بین المللی ایران با سران کشورهای بزرگ دنیا توسعه پیدا کرد.

رفت وآمد رؤسای جمهور کشورهای مطرح جهان به ایران و سفر رئیس جمهور ایران به این کشورها باعث شد دوباره زمینه الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی فراهم شود. تمام وزرای اقتصادی، بازرگانی و تجاری کشورهایی که به ایران آمده یا با هیأت های ایرانی ملاقات کرده بودند، نسبت به عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی ابزار علاقه و آمادگی کردند. در آخرین اجلاس این سازمان، تعداد زیادی از کشورها از هیأت رئیسه سازمان درخواست کردند تا عضویت ایران در دستور کار قرار بگیرد.

نگرانی ها

بعضی از فعالان اقتصادی فکر می کنند با عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی در بعضی بخش ها به دلیل عدم توان کافی برای رقابت آسیب می بینیم. این در حالی است که می توانیم در چارچوب مذاکرات زمانی را برای آماده سازی بخش های آسیب پذیر در نظر بگیریم. عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی به معنای باز شدن یک باره درهای کشور نیست. عضویت کشورهایی مثل چین و روسیه در سازمان تجارت جهانی نزدیک به 10 سال زمان گرفت.

در شرایط فعلی اقتصاد ایران هزینه های الحاق به سازمان تجارت را می پردازد اما از محاسن آن بی بهره است. کالاهای زیادی بدون پرداخت تعرفه به ایران وارد می شود اما در بازارهای جهانی محصولات ایرانی با شرایط تبعیض آمیزی مواجه می شوند. با وجود پرداخت هزینه های الحاق به طور غیرمستقیم، از منافع آن محروم هستیم. با توجه به این مسئله باید بیش از گذشته برای دسترسی به بازارهای جهانی، دانش فنی، تکنولوژی برتر دنیا و بهسازی و نوسازی خطوط تولید در جریان الحاق به سازمان تجارت جهانی تلاش کنیم.

چه کردیم

طی چهار سال گذشته گام های موثری در زمینه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی برداشته  شده است. اصلاح تعرفه ها و منطقی کردن آن، از پیش نیازهای الحاق به سازمان تجارت جهانی است. تیم مذاکره کننده ایران در دوره اصلاحات برای تکمیل فرآیند الحاق تربیت شدند. از سوی دیگر کشورهای طرف ما سوالاتی را در مورد تجارت فرامرزی ایران مطرح کردند و ایران باید در مدت  زمان مقرر به این سوالات پاسخ دهد.

کم کردن طبقات تعرفه ای، کاهش متوسط تعرفه ها، آزادسازی تعداد زیادی از اقلامی که پیش تر با ارز دولتی وارد می شد و در حال حاضر با ارز متقاضی وارد می شود، آرامشی که در بازار حاکم شده و امکان پیش بینی فعالان اقتصادی را تقویت کرده است، لغو بسیاری از مجوزهای اقتصادی و تعدیل آن، قانونمند کردن فضای کسب وکار و جلوگیری از اخذ تصمیمات شتاب زده در زمینه تجارت، مشارکت بیشتر بخش  خصوصی در تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها از جمله اقداماتی است که راه عضویت را هموارتر کرده است. به طور خلاصه می توان گفت بهبود فضای کسب وکار و رقابتی کردن اقتصاد و کاهش دخالت در آن از پیش نیازهای عضویت در سازمان تجارت جهانی است.

رئیس کمیسیون تسهیل تجارت اتاق تهران