از افت شاخص بازار سهام تا عقب نشینی قیمت سکه و رشد غیررسمی قیمت ارز / واکنش بازارها به بیانیه کمیسیون مشترک برجام

فرصت امروز: وین، برجام و هتل کوبورگ. بار دیگر پایتخت اتریش روز جمعه، میزبان مذاکرات برجام بود، اما آنچه این نشست را از سایر نشست های پیشین متفاوت می کرد، مذاکرات کشورهای 1+4 منهای آمریکا بود. در واقع، این نخستین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران خارجه پس از خروج آمریکا از برجام بود و وزرای خارجه پنج کشور انگلیس، آلمان، فرانسه، روسیه و چین به همراه وزیر امور خارجه ایران و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در وین دور هم جمع شدند تا از بسته پیشنهادی اروپا برای ایران رونمایی کنند.

اما آنچه از پس این مذاکرات چند ساعته در نهایت به بیانیه 10 بندی کمیسیون مشترک برجام انجامید، چندان با انتظارات جامعه و همین طور بازارها در ایران همخوانی نداشت؛ چنانچه از افت شاخص بازار سرمایه، عقب نشینی قیمت سکه، رشد قیمت ارز در بازار غیررسمی و آرامش بازار نفت، می توان به عنوان واکنش بازارها در ایران به بیانیه کمیسیون مشترک برجام نام برد. اما بهتر است ابتدا نیم نگاهی به بیانیه روز جمعه بیندازیم.

نشست کمیسیون مشترک برجام در وین با صدور بیانیه ای به پایان رسید که بر اساس آن کشورهای حاضر در برجام ضمن تأکید بر پایبندی به این معاهده، بر تعهد خود در رابطه با تداوم همکاری های اقتصادی حوزه های مختلف پابرجا خواهند بود. بر اساس مفاد ذکر شده در بیانیه کمیسیون مشترک برجام، کشورهای حاضر در برجام ضمن تأکید بر پایبندی به توافق هسته ای با ایران، متعهد شدند همکاری های اقتصادی با ایران را تداوم ببخشند.

حفظ و ارتقای روابط گسترده تر اقتصادی در حوزه های مختلف با ایران، حفظ و استمرار کانال های مؤثر مالی برای تعامل با ایران و همچنین تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی از جمله مواردی بود که در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام مورد تأکید قرار گرفت. همچنین در این بیانیه، تداوم روابط حمل ونقل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی و همچنین تقویت پوشش های اعتبار صادراتی نیز مدنظر قرار گرفته است.

از سوی دیگر، حمایت روشن و مؤثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می کنند، به ویژه شرکت های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصادها محسوب می شوند نیز به صراحت در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام آمده و در ادامه تشویق سرمایه گذاری های بیشتر در ایران و حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه گذاری ها و دیگر فعالیت های تجاری و مالی که در رابطه با ایران انجام می دهند نیز جزو تعهدات کشورهای باقی مانده در برجام است. در نهایت، پنج کشور باقی مانده در توافق هسته ای با ایران متعهد به حمایت عملی از تجارت و سرمایه گذاری در ایران و گرد هم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی و تقویت شوراهای تجاری شده اند، ضمن اینکه حمایت از شرکت ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم های ایالات متحده نیز از جمله بندهای ذکر شده در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام است.

شاخص بورس پا پس کشید

اما واکنش بازارها در ایران به این بیانیه چه بود؟ در پاسخ باید گفت اجرایی شدن مواردی که در بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام ذکر شده، عملاً می تواند بخشی از مشکلاتی که موجب هراس بازارها و تغییرات قیمتی آنها شده بود را حل کرده و به اصلاح تحولات آنها بینجامد. با این همه، واکنش بازارها به این بیانیه چندان با پیامدهای مورد انتظار همخوانی نداشت، به طوری که شاخص کل بورس تهران در اولین روز کاری پس از صدور بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام در روند کاهشی قرار گرفت و با افت 1438واحدی تا رقم 111هزار واحد عقب نشینی کرد. ارزش معاملات بورس تهران در این روز به 282میلیارد تومان رسید که در مقایسه با روزهای قبل کاهش قابل توجهی را تجربه کرده است.

به گزارش اتاق ایران، بررسی واکنش بازار سرمایه ایران به اتفاقات مشابه صدور بیانیه اخیر حاکی از این است که این بازار در اغلب موارد مانند امضای توافق هسته ای، امضای برجام، خروج آمریکا از برجام و اتفاقاتی از این قبیل، اخبار را پیش خور کرده و پس از قطعی شدن این مسائل، به روند عادی خود بازگشته است.

بر این اساس می تواند گفت رشد چشمگیر شاخص بازار سرمایه در دو هفته اخیر که باعث شد شاخص کل از حوالی 96 هزار واحد به حوالی 115هزار واحد برسد، تا حدی ناشی از پیش خور کردن پایبندی اروپا به برجام باشد.

بی تفاوتی معامله گران سکه

از سوی دیگر در بازار طلا و سکه نیز واکنش ها به صدور بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام غافلگیرکننده نبوده است. در معاملات روز نخست هفته در بازار طلا، تا لحظه تنظیم این گزارش قیمت هر گرم طلای 18عیار به 233هزار و 870 تومان رسیده که حدود 1.5 درصد کمتر از قیمت آن در روز پنجشنبه هفته گذشته است.

همچنین قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در معاملات این روز با 1.57درصد افت، 44هزار و 500تومان ارزان شد و به 2میلیون و 840 هزار تومان رسید درحالی که قیمت دیگر مسکوکات طلا اعم از ربع سکه، نیم و تمام بهار آزادی طرح قدیم، به ترتیب 5هزار تومان، 40هزار تومان و 60 هزار تومان رشد کرد.

گفتنی است در دو جلسه اخیر معاملات بازار طلا، قیمت سکه تمام بهار آزادی از بالای 3میلیون تومان به محدوده 2میلیون و 800هزار تومان رسیده و کاهش قیمت آن در روز شنبه نیز می تواند ادامه روند اخیر باشد اما دیگر مسکوکات طلا در دو جلسه اخیر معاملات تغییر قابل توجهی نداشته اند و افزایش قیمت این روز نمی تواند تغییر قابل توجهی میان ارزش معاملاتی آنها با ارزش معاملاتی سکه تمام بهار آزادی طرح جدید ایجاد کند.

بررسی ها نشان می دهد قیمت انواع مسکوکات طلا حباب قیمتی قابل توجهی دارد و حتی با نرخ دلار 8هزارتومانی نیز قیمت هر یک از مسکوکات بالاتر از ارزش ذاتی طلای استفاده شده در آن است. بر این اساس می توان گفت بازار سکه چندان اعتنایی به انتشار بیانیه نداشته و همچنان معاملات هیجانی در این بازار ادامه دارد.

سرخوشی بازار ارز غیررسمی

در بازار ارز غیررسمی نیز معاملات زیرزمینی در روند قبلی ادامه دارد و با صدور بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام تغییر ملموسی در آن ایجاد نشده است.

بر اساس داده های منتشر شده در تارنمای اتحادیه طلا و جواهر، روز شنبه قیمت هر یورو با 209تومان افزایش به 9353تومان رسید و هر پوند انگلیس نیز با 243تومان رشد، 10هزار و 583تومان معامله شد. همچنین درهم امارات با 39تومان افزایش و لیر ترکیه با 31 تومان رشد به ترتیب 2168 تومان و 1733تومان معامله شدند.

اما در میان واکنش هایی که بازارهای مختلف به انتشار بیانیه نشست کمیسیون مشترک برجام دارند، می توان واکنش بازار غیررسمی ارز را غیرمعقولانه ترین واکنش دانست که می تواند ناشی از بی اعتمادی این بازار به تعهدات موجود در بیانیه یا دستاوردهای اجرای آنها باشد، چراکه در صورت کارا بودن این بیانیه و تعهد اروپا به حفظ و استمرار کانال های مؤثر مالی برای تعامل با ایران و همچنین تضمین فروش نفت، نگرانی های مربوط به درآمدهای ارزی و نقل وانتقال پول تا حدی برطرف می شود و قیمت ها در بازار ارز آزاد باید تا حدی تعدیل شوند.

آرامش در بازار نفت

همچنین آخرین قیمت های منتشر شده از معاملات بازارهای جهانی نفت از آرامش این بازار پس از صدور بیانیه کمیسیون مشترک برجام حکایت دارند. بر این اساس تا لحظه تنظیم این گزارش، قیمت هر بشکه نفت برنت (به عنوان نفت شاخص) 77.13 دلار ثبت شده که نسبت به روز قبل فقط 0.03درصد رشد دارد.

این در حالی است که کارشناسان و تحلیلگران یکی از بانک های آمریکایی به رئیس جمهور این کشور هشدار داده اند در صورت توقف 100 درصدی صادرات نفت ایران، قیمت جهانی نفت به 120 دلار برای هر بشکه خواهد رسید.

بر این اساس می توان گفت فعلاً بازار نفت نسبت به صدور بیانیه هسته ای ایران و اروپا خوش بین بوده و احتمالاً تا راستی آزمایی این تعهدات، آرامش آن کم وبیش ادامه دارد.