نگاهی به شرایط بازار پس از تحریم / فرصتی که نباید از دست برود

خبر توافق و این آشتی بین‌المللی منشاء اتفاقات بسیاری در کشور است و طبیعتا این اتفاقات بر کسب‌و‌کار نیز تاثیر متفاوت و مستقیم دارد. اتفاقاتی که براساس رفع تحریم‌ها رخ می‌دهد در تمامی زمینه‌ها ملموس و مشهود است و می‌تواند زمینه‌ساز رویدادهای مهمی در بازار کسب‌و‌کار شود که سال‌هاست منتظر وقوع آنها هستیم. مسلم است که نخستین لرزه‌ها در اقتصاد پس از شوک اول ایجاد می‌شود. جایی که سرمایه‌گذاران نگران اتفاقات بعد از توافق هستند و هنوز منتظر نخستین فرکانس‌های بازگشایی شرایط اقتصادی، تصمیمات خود را عملی نکرده‌اند. تا اینجای کار انتظار می‌رود رکود حاکم بر بازار کم‌رنگ و جنب و جوش بیشتری در فضای کسب‌و‌کار مشاهده شود. کم‌کم نخستین جرقه‌های بعد از توافق مرحله به مرحله آغاز خواهد شد و سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی تزریق پول به پروژه‌های موردنظر خود را آغاز خواهند کرد.

دولت به‌عنوان سرمایه‌دار اصلی، ثروت بلوکه شده خود را بازپس می‌گیرد و با توجه به برداشته شدن تحریم‌های جابه‌جایی پول و کالا توسط بانک‌ها و شرکت‌ها، شرایط پروژه‌های دولتی نیز تغییر خواهد کرد. در این شرایط و پس از آن، دارندگان کسب‌و‌کارهای نوپا یا ایده‌پردازانی که تا امروز منتظر فرصتی برای ظهور بوده‌اند چه شرایطی خواهند یافت و اصولا باید انتظار چه موقعیتی را از بازار داشته باشند؟ چیزی که مسلم است این حقیقت است که اوضاع بهتر خواهد شد. اما این تغییر فضا نسبی است و باید مراقب بود که این گشایش فضا آسیب‌های جدی ایجاد نکند. پیش‌بینی می‌شود نخستین تصمیم‌گیری‌های دولت و پیرو آن سرمایه‌گذاران در بازار ارز اتفاق خواهد افتاد.

به نظر می‌رسد، با توجه به تصویب قیمت ارز در بودجه امسال، فضا به سمتی پیش می‌رود که قیمت ارز با محدوده قیمتی که قبل از توافق خریدوفروش شده است، تثبیت می‌شود و با توجه به برداشته شدن تحریم‌ها، ورود کالای باکیفیت به کشور شرایط بهتری خواهد یافت. اما برای کسب‌و‌کارهای کوچک این خطر وجود دارد که قدرت رقابت با نمونه خارجی را نداشته باشد.

توجه بیشتر به خلاقیت و کیفیت، به‌روزرسانی و اخذ تخصص‌های لازم می‌تواند امکان رقابت داخلی را فراهم آورد و باتوجه به شرایط پیش آمده امکان صادرات در فضای باز تجاری را نیز ایجاد کند. این خود می‌تواند پیکان رو به رشد صنایع تبلیغات در کشور را نشان دهد. ورود مواد اولیه به داخل کشور تسهیل خواهد شد و شرایط حمل‌و‌نقل کالا به حالت عادی برمی‌گردد. قطعا بازار مسکن به‌عنوان بزرگ‌ترین عامل اشتغالزایی در کشور تغییراتی خواهد یافت و شرکت‌ها و تولیدکنندگان ساختمانی جنب‌و‌جوش بیشتری را به وجود می‌آورند. بورس که در این سال‌ها بیشترین آسیب را دیده است رونق بیشتری خواهد یافت و رونق بورس به معنای رونق صنعت و تغییر شرایط کل بازار است.

رونق اقتصادی در بخش صنایع و مسکن و ورود شرکت‌های خارجی شرایط استخدامی و اشتغالزایی را تغییر خواهد داد و شرکت‌ها توجه بیشتری به سازمان خود نشان می‌دهند که خود بخشی از استاندارد تولید جهانی است. شاید فضای و کسب‌و‌کار ایران بعد از سال‌ها بتواند شرایط یک رقابت پایاپای و واقعی را تجربه کند. شرایطی که برخلاف نگرانی بسیاری عامل رشد صنعت و خدمات در ایران باشد و صنایع کشور را وارد فاز جدیدی کند. واضح است که تا زمانی که خودباوری رقابت با محصولات باکیفیت در صنعت ایجاد نشود، تغییر خاصی ایجاد نخواهد شد. مصرف‌کنندگان به دنبال محصولات خارجی هستند و در ضمیر ناخودآگاه خود کیفیت محصول ایرانی را باور ندارند.

به نظر می‌رسد در این سال‌ها بسیاری از سازندگان به این شرایط عادت کرده‌اند. شرایطی که یک فضای انحصاری، محصول‌محور، نیازمند و بسته را می‌طلبد. امروز این وظیفه کسب‌و‌کارهای نوپاست که فضا را عوض کنند. مطمئنا عرصه رقابت سالم جهانی و رسیدن به درجات بالای کیفیت محصول مستلزم مدیریتی مشتری‌محور با نیروهایی وفادار است که بتواند با مدیریت پول و سرمایه، بالاترین استانداردهای جهانی را کسب و فضای رقابتی را تسخیر کند. مسلما بعد از توافق مذاکره‌کنندگان بیش از پیش به این فضا نزدیک خواهیم شد؛ فرصتی که نباید از دست برود.

* مشاور توسعه بازار