مخالفت با پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای

علیرضا مناقبی، رئیس مجمع واردات در گفت‌وگو با ایلنا، در خصوص مخالفت سازمان همکاری شانگهای با عضویت ایران در این سازمان اظهار داشت: درحالی که بسیاری از تحلیلگران تصور می‌کردند با برداشته شدن تحریم‌های غرب، دیگر مانع حقوقی برای تبدیل عضویت ایران به سازمان همکاری شانگهای وجود ندارد، اما در خبری غیر‌منتظره شنیدیم که اجماع عمومی اعضای این سازمان در شانزدهمین نشست آن در تاشکند، عدم پذیرش عضویت کشورمان را رقم زد.

وی ادامه داد: سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای 5» است که در سال 1996 میلادی تاسیس شده بود، اما نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر یافت.

به گفته مناقبی، ایران از سال 2006 میلادی و در واقع پنج سال پس از رسمیت یافتن این سازمان درخواست خود را برای عضویت دایم ارائه کرده است و با وجودی که دولت روسیه یکی از طرفداران جدی عضویت ایران در این سازمان بود اما گویا نتوانست همپیمانان خود را برای پذیرش ایران مجاب کند.

«بختیور خاکیموف» فرستاده ویژه این کشور براین نکته که نتوانسته اعضا را هم رأی خود کند اعتراف کرد و گفت: «شکست خوردیم، اما کار متوقف نشده است.» این در حالی است که طرح عضویت دایم ایران به دنبال عضویت هند و پاکستان، به مفهوم گسترش چتر دربرگیری این سازمان و نقش پذیری بیشتر منطقه‌ای و بین‌المللی است.

مناقبی تاکید کرد: این چندمین بار است که اعضای شورای همکاری شانگهای با شروع روند الحاق ایران به این سازمان به‌عنوان یک عضو دائم و نه عضو ناظر، مخالفت کردند. البته باید اذعان کرد که در این مرحله، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای «به لحاظ اصول و مبانی» مشکلی نداشت و تنها «اختلافات فنی و جزئی» احتمالا مربوط به زمانبندی این عضویت مطرح است.

وی ادامه داد: تحولات سال‌های اخیر این سازمان نشان می‌دهد که با فاصله گرفتن از اهداف اولیه خود که چیزی جز حل و فصل اختلافات مرزی چین با کشورهای همسایه نبود به دنبال ایفای نقش در گستره‌ وسیع جغرافیایی است. درحال حاضر روسیه و چین به‌عنوان دو بازیگر اصلی به ایفای نقش می‌پردازند. چین به دنبال افزایش تعاملات خود با آسیای مرکزی است و احیای جاده ابریشم را در برنامه‌های خود قرار داده است و کشور روسیه نیز در تلاش است تا نفوذ خود را در منطقه به‌عنوان یک قدرت بلامنازع گسترش دهد.

رئیس مجمع واردات تصریح کرد: مسکو که در گذشته مخالف حضور ایران دراین سازمان بود، حال با تغییر موضع بارها علاقه‌مندی خود را برای عضویت دایمی ایران اعلام کرده است. در واقع به نظر می‌رسد روسیه به دنبال آن است که تهران به‌عنوان یک موازنه دراین سازمان عمل کند.

وی در تشریح خصوصیات این سازمان اظهار داشت: یکی از مشخصه‌های اصلی سازمان همکاری شانگهای گرایش‌های ضد غربی اعضا به‌ویژه در مقابل آمریکا است که آثار آن را می‌توان در برخی بیانیه‌های اجلاس سران یافت. مخالفت با حضور نظامی غرب در منطقه، بیانیه اجلاس 2005 سران و درخواست از ایالات متحده برای تعیین جدول زمانی مشخصی برای برچیدن پایگاه‌های نظامی خود در آسیای میانه از جمله مواردی است که به نظر می‌رسد با حضور ایران می‌توانست گرایش‌های ضد غربی شدید‌تر شود.

مناقبی ادامه داد: تا پیش از این قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل و قرار گرفتن تحت فصل هفتم منشور این سازمان یکی از بهانه‌های اصلی مخالفت با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بود اما مشخص نیست حال که مشکلات تحریمی ایران حل شده چرا این درخواست با مخالفت مواجه شد و درحالی که هم ایران و هم اعضای شورای همکاری به مناسبات نزدیک و تنگاتنگ در حوزه اقتصادی نیاز داشتند اینکه چرا این هدف محقق نشد در پرده‌ای از ابهام قراردارد.

مناقبی در پاسخ به این پرسش که آیا روند عضویت ایران به سازمان همکاری شانگهای زمانبر خواهد شد، تصریح کرد: نپذیرفتن ایران در این سازمان به معنای پایان کار نیست و کشورمان باز هم می‌تواند در روند عضویت قرار گیرد و قطعا با توجه به جایگاه راهبردی ایران در منطقه، عضویت دایم تهران در سازمان همکاری شانگهای علاوه بر اینکه به ثبات کمک خواهد کرد گسترش همکاری‌های چند جانبه اقتصادی را نیز در پی خواهد داشت.