حسین سلاح ورزی، رئیس دبیرخانه شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی / اختلال در جذب سرمایه با بلاتکلیفی اجرای برجام

بحث بر سر موفقیت سیاست های اقتصادی دولت یازدهم بین موافقان و مخالفان در جریان است و هر گروه دلایل خاص خود را دارند. حسین سلاح ورزی، رئیس دبیرخانه شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی معتقد است که بلاتکلیفی اجرای برجام که در جذب سرمایه گذاری خارجی نیز تاثیر گذاشته موجب شده است موتور سرمایه گذاری روشن نشود.

ایرنا با سلاح ورزی مصاحبه ای انجام داده که خلاصه آن را در زیر می خوانید:

به نظر شما دولت یازدهم در شرایط فعلی با چه تنگناهایی مواجه است؟

برخی معتقدند نباید پس از گذشت سه سال از فعالیت دولت آقای روحانی مشکلات را به دولت های قبلی نسبت داد، اما این توصیه، کارشناسی نیست.

فعالیت های اقتصادی را نمی توان از جایی قطع و از جای دیگر شروع کرد و مثلا گفت تا اینجا بد بوده، پس حالا که شما مدعی هستید، از اینجا به بعد را درست کنید. بخش خصوصی ایران به عنوان یک نهاد نیز با این پرسش مواجه است که چرا آنطور که انتظار می رفت، همه مسائل اقتصاد ایران در مسیر برطرف شدن مشکلاتش پیش نرفت. شاید محوری ترین پرسش در مجموع همه سوالات این باشد که چرا رکود اقتصادی که از سال 1391 شروع شده بود، هنوز پابرجاست و فقط از طریق احیای صنعت خودرو در سال 93 و نفت در سال 95 تا اندازه ای از رکود خارج شد که البته آثار آن در سایر اجزای اقتصاد و بخش ها نامحسوس است. به طور مثال نرخ رشد اشتغال زایی و نرخ رشد سرمایه گذاری های تازه، هنوز پایین است و کماکان مشکل اعتبارات مالی داریم و معوقات بانکی پا برجا مانده است.

پس شما می خواهید «شرایط نامساعد» را به عنوان دلیل اصلی ذکر کنید؟

به هر حال سهم این شرایط را نباید نادیده گرفت. عربستان و روسیه بازار راکد نفت را با تولید بیش از حد نفت 40دلاری پر کرده اند و در نتیجه درآمد دولت ما سقوط کرده و دولت مصارفش را کاهش داده که این کاهش سبب ایجاد کاهش تقاضا در بازار کشور شده، از سوی دیگر قدرت خرید مردم نیز کاهش یافته که مجموعه این شرایط رکود در کشور را رقم زده است. علاوه بر اینها، بلاتکلیفی اجرای برجام و آن بلاتکلیفی که در جذب سرمایه گذاری خارجی دیده می شود، موجب شده است موتور سرمایه گذاری هنوز روشن نشود و به این ترتیب شاهد گیجی اقتصاد ایران در حال حاضر هستیم. کاهش قدرت خرید شهروندان به اندازه 20درصد، به معنای کاهش تقاضای کل است که این مسئله به سال های بعد نیز تسری می یابد.

برخی منتقدان دولت که البته در میان آنها اقتصاددانان نهادگرا نیز دیده می شوند و شماری از فعالان اقتصادی خصوصی ضمن قبول مسائل بالا که شما به آنها اشاره کردید، معتقدند باز هم می شد فعالیت هایی کرد که دولت یازدهم آنها را انجام نداده است؟

دولت یازدهم مثل هر دولت دیگری در چارچوب مسائل کلان حاکم بر اقتصاد سیاسی ایران فعالیت می کند و نمی تواند از این چارچوب فراتر برود. به همین دلیل است که شاهد هستیم رکود ادامه دارد و فقط از مسیر افزایش تولید، فروش و صادرات نفت، در سال جدید اندکی بهبود را نشان می دهد.

اما واقعیت این است که دولت یازدهم می توانست برخی اقدام های اصلاحی را انجام دهد که شاید به علت درگیر بودن با مسائل کلی اقتصاد سیاسی، آنها را فراموش کرده است. به طور مثال، کوچک سازی دولت و حذف سازمان ها و نهادهایی که فلسفه وجودی تاسیس آنها سپری شده است، می توانست اتفاق بیفتد. آیا نمی شد و نمی شود که به طور مثال دو سازمان «ایدرو» و «ایمیدرو» که اولی در دهه 40 و دومی در همین سال های اخیر تاسیس شده اند را ادغام کرد؟ آیا نهادهای موازی و حتی تا اندازه ای دست و پا گیر در وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر وزارتخانه ها را نمی شد حذف کرد؟ به نظر می رسد ایجاد فضای رقابتی در بخش بانک و بیمه و سایر فعالیت ها و خصوصی سازی گسترده تر با جلب سرمایه های خارجی کارهایی بود که می شد در مسیر اصلاحات انجام داد، اما اتفاق نیفتاد.

منتقدان دولت می گویند آقای روحانی و تیم مذاکره کننده با گروه کشورهای 1+5 امتیازهای گسترده ای به غرب داده و امتیاز اندکی گرفته اند و البته هنوز شاهد رخداد فوق العاده ای پس از برجام نیستیم. آیا این تحلیل را درست می دانید؟ ارزیابی جنابعالی چیست؟
همان طور که رئیس جمهوری محترم و اعضای ارشد گروه مذاکره کننده و منتقدان سیاسی منصف تر دولت بارها و بارها یادآور شده اند، حرکت در مسیر تعامل با گروه کشورهای 1+5 خواسته نظام بوده و کاری نیست که دولت یازدهم بخواهد آن را انجام دهد. اما در عین حال نباید و نمی توان از مهارت و کارآمدی سکانداران مناسبات خارجی چشم پوشی کرد. تیم مذاکره کننده ایرانی با استفاده از تجربه، مهارت، تخصص و سرانجام حس قوی میهن دوستی، مذاکرات را به جایی هدایت کرد که اهداف مهمی مثل توقف در تشدید تحریم ها و حذف تحریم های مهمی مثل تحریم نفت، حمل و نقل، بیمه، صادرات و... محقق شد.

یادمان باشد که تشدید تحریم های آمریکا و سایر کشورهای همدست و همراه این کشور، کسب و کار ایرانیان را به بدترین حالت ممکن رسانده بود و ضمن اینکه هزینه های بالایی برای هر فعالیت ایجاد شده بود، در برخی موارد به قفل شدن فعالیت رسیده یا نزدیک شده بودیم. آنهایی که مسائل اقتصاد سیاسی را به دور از حب و بغض های معمول در سیاست بررسی می کنند، حتی اگر دولت فعلی را نمی پسندند، اعتراف می کنند که اتفاق بزرگی رخ داده است. ما باید نیمه پر لیوان را ببینیم و توجه داشته باشیم که ادامه تداوم تحریم ها و تشدید آنها اقتصاد ایران را در شرایط ناشناس و زمین گیری قرار می داد. اما از سوی دیگر توجه داشته باشیم که از اجرای برجام چند ماه بیشتر نمی گذرد و دستیابی به همه خوبی های این توافق نیاز به زمان دارد. در برخی از فعالیت هایی که هنوز مشکل داریم نیز باید با انصاف برخورد کرد.