آیا دورکاری فرهنگ سازمانی را نابود می کند؟

معمولا در دنیای کسب و کار ایده ها در گفت وگوهای رو در رو جرقه می زنند و حس همکاری فضا را پر می کند. حالا خودتان را در خانه تصور کنید، پشت لپ تاپ با تمرکز بالا اما بدون آن انرژی جمعی که از تعاملات حضوری می آید. این دو تصویر قلب بحثی را تشکیل می دهند که این روزها ذهن مدیران و کارکنان را به خود مشغول کرده: آیا دورکاری فرهنگ سازمانی پویا را که سال ها برای ساختنش زحمت کشیده ایم، از بین می برد؟ شاید هم فرصتی است برای بازتعریف فرهنگ سازمانی به شکلی مدرن و انعطاف پذیرتر؟ 

وقتی غول هایی مثل اوبر و آمازون کارکنان شان را به بازگشت به دفتر دعوت می کنند و از اهمیت حضور فیزیکی برای خلاقیت و رشد صحبت می کنند، این سوال پررنگ تر می شود، اما آیا واقعا همه چیز به حضور در دفتر بستگی دارد؟ یا می توان با دورکاری فرهنگی قوی و متفاوت ساخت؟ ما در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم و با نگاهی عمیق تر به داده ها و تجربیات واقعی راهکارهایی برای حفظ و تقویت فرهنگ سازمانی در دنیای هیبریدی امروز ارائه خواهیم کرد. ماجرا جالب شد، نه؟ 

فرهنگ سازمانی چیست و چرا اهمیت دارد؟

فرهنگ سازمانی روح یک شرکت است؛ مجموعه ای از ارزش ها، رفتارها و روابطی که هویت سازمان را شکل می دهد. این فرهنگ نه تنها نحوه همکاری کارکنان را تعیین می کند، بلکه بر رضایت آنها، خلاقیت و حتی سودآوری شرکت تاثیر می گذارد. مثلا برندی مثل نتفلیکس با فرهنگ شفافیت و آزادی عمل توانسته تیمی خلاق و متعهد بسازد که در آن ایده ها آزادانه جریان دارند، اما وقتی کارکنان به جای دفتر از خانه کار می کنند، این حس تعلق و همکاری ممکن است کمرنگ شود. سوال اصلی این است که آیا دورکاری واقعا این پیوندها را تضعیف می کند یا فقط نوع آنها را تغییر می دهد؟

مطلب مرتبط: فرهنگ کار تیمی مبتنی بر دورکاری

بی شک فرهنگ سازمانی قوی، بهره وری را به طور محسوسی افزایش می دهد و نرخ ترک کارکنان را کاهش می دهد، اما دورکاری با کاهش تعاملات حضوری می تواند حس انزوا ایجاد کند. به طور خاص مطالعه ای از دانشگاه استنفورد نشان می دهد که کارکنان دورکار گاهی احساس می کنند از حلقه تصمیم گیری های سازمانی دور افتاده اند. با این حال، همین مطالعه اشاره می کند که دورکاری اگر درست مدیریت شود، می تواند انعطاف پذیری و رضایت کارکنان را افزایش دهد. پس، پاسخ به این سوال به نوع فرهنگی که مدیران می خواهند بسازند بستگی دارد: فرهنگی متکی بر حضور فیزیکی یا فرهنگی که در دنیای دیجیتال هم شکوفا می شود؟

دورکاری و چالش های فرهنگ سازمانی

وقتی دارا خسروشاهی، مدیرعامل اوبر، از کارکنانش خواست حداقل سه روز در هفته به دفتر برگردند، هدفش فقط افزایش بهره وری نبود. او معتقد بود که حضور فیزیکی جرقه های خلاقیت را شعله ور می کند و فرهنگ همکاری را تقویت می کند. به عنوان نمونه، اوبر با جلسات حضوری فضایی برای تبادل سریع ایده ها ایجاد کرده که به نوآوری در خدمات جدیدش کمک کرده است. این دیدگاه را جف بزوس، مدیرعامل آمازون، هم تایید می کند که می گوید ایده ها در گفت وگوهای حضوری بهتر شکل می گیرند، اما آیا این به این معناست که دورکاری نمی تواند چنین فضایی ایجاد کند؟

دورکاری مزایای خودش را دارد: انعطاف پذیری، کاهش زمان و هزینه رفت وآمد، و امکان تمرکز بیشتر در محیطی آرام. برندی مثل اسپاتیفای با مدل هیبریدی به کارکنانش اجازه داده تا بین دورکاری و حضور در دفتر یکی را انتخاب کنند و این انعطاف، رضایت کارکنان را تا 30 درصد افزایش داده است. 

اما چالش هایی هم وجود دارد. نبود تعاملات غیررسمی، مثل گپ زدن حضوری می تواند حس صمیمیت بین اعضای تیم را کم کند. همچنین هماهنگی بین تیم های پراکنده جغرافیایی گاهی دشوار است و ممکن است به سوءتفاهم منجر شود. برای همین، موفقیت دورکاری به این بستگی دارد که مدیران چگونه ابزارها و استراتژی های مناسب را برای حفظ ارتباط به کار بگیرند.

حضور فیزیکی: جرقه خلاقیت یا محدودیت غیرضروری؟

حامیان بازگشت به دفتر معتقدند که تعاملات حضوری خلاقیت و همکاری را تقویت می کنند. در شرکت های فروش جلسات توفان فکری حضوری به ایده های نوآورانه ای منجر شده که پلتفرم های دیجیتال این شرکت را بهبود داده اند. این جلسات به ویژه برای تیم های خلاق فضایی فراهم می کند تا ایده ها به سرعت رد و بدل شوند و مشکلات به صورت جمعی حل شوند، اما این دیدگاه همه جانبه نیست. تحقیقات نشان می دهند که بسیاری از کارکنان، به ویژه در نقش های تحلیلی یا مستقل در محیط های آرام خانگی بهره ورترند. برنامه نویسان شرکت گیت هاب گزارش داده اند که دورکاری به آنها کمک کرده تا بدون حواس پرتی های دفتری، کدهای باکیفیت تری بنویسند.

مطلب مرتبط: شیوه های توسعه فرهنگ دورکاری در شرکت

مشکل اینجاست که تاکید بیش از حد بر حضور فیزیکی می تواند انعطاف پذیری را قربانی کند. مثلا، شرکتی مثل پاتاگونیا که فرهنگش بر آزادی و خلاقیت متکی است، دریافته که اجبار به بازگشت به دفتر می تواند روحیه کارکنان را تضعیف کند. این موضوع به ویژه برای نسل جدید کارکنانی که به انعطاف پذیری عادت کرده اند، مهم است.

مدل هیبریدی: بهترین از هر دو دنیا

مدل هیبریدی، که ترکیبی از دورکاری و حضور در دفتر است، به عنوان راه حلی محبوب در حال ظهور است. این مدل به شرکت ها اجازه می دهد تا از خلاقیت تعاملات حضوری و انعطاف دورکاری به طور هم زمان بهره ببرند. شرکت کانوا با اجرای مدل هیبریدی، جلسات کلیدی را به صورت حضوری برگزار می کند، اما به کارکنان اجازه می دهد کارهای متمرکز را از خانه انجام دهند. این رویکرد، نه تنها بهره وری را حفظ کرده، بلکه حس تعلق به تیم را هم تقویت کرده است. 

برای موفقیت در این مدل شرکت ها باید ابزارهای دیجیتال قوی، مثل پلتفرم های همکاری آنلاین، را با جلسات حضوری هدفمند ترکیب کنند. مثلا استفاده از ابزارهایی مثل اسلک یا مایکروسافت تیمز می تواند ارتباط بین تیم های پراکنده را حفظ کند، در حالی که جلسات حضوری هفتگی، حس اتحاد را تقویت می کنند. نکته کلیدی، شفافیت در انتظارات است: کارکنان باید بدانند چه زمانی حضورشان ضروری است و چه زمانی می توانند از خانه کار کنند. این شفافیت، اعتماد را افزایش می دهد و از سردرگمی جلوگیری می کند.

بازتعریف فرهنگ سازمانی در دنیای جدید

دورکاری فرهنگ سازمانی را نابود نمی کند، بلکه آن را به چالش می کشد تا تکامل یابد. فرهنگ سازمانی دیگر فقط به جلسات حضوری یا دیوارهای تزئین شده دفتر محدود نیست. در دنیای مدرن فرهنگ می تواند در فضاهای دیجیتال، از طریق ارتباطات شفاف و ارزش های مشترک، شکوفا شود. مثلاً، شرکت دراپ باکس با تمرکز بر ارزش های اصلی مثل همکاری و نوآوری، توانسته فرهنگی قوی ایجاد کند که در محیط های دورکار هم پایدار است. این نشان می دهد که فرهنگ، بیشتر از مکان، به نیت و اقدامات عمدی بستگی دارد.

برای بازتعریف فرهنگ شرکت ها باید روی ارزش هایی تمرکز کنند که فراتر از حضور فیزیکی اند، مثل اعتماد، شفافیت و احترام. برگزاری کارگاه های مجازی برای تقویت مهارت های تیمی یا ایجاد برنامه های قدردانی از کارکنان می تواند حس تعلق را تقویت کند. همچنین، سرمایه گذاری در فناوری های ارتباطی، مثل ویدئوکنفرانس های باکیفیت، می تواند فاصله های فیزیکی را کم کند. این رویکرد، به شرکت ها اجازه می دهد تا فرهنگی انعطاف پذیر و مقاوم بسازند که با نیازهای دنیای مدرن همخوانی دارد.

مطلب مرتبط: ضرورت توسعه فرهنگ سازمانی در شرایط دورکاری

سخن پایانی

دورکاری تهدیدی برای فرهنگ سازمانی نیست؛ در عوض فرصتی است برای بازتعریف آن. با ترکیب هوشمندانه حضور فیزیکی و انعطاف دورکاری شرکت ها می توانند فرهنگی بسازند که هم خلاقیت را تقویت کند و هم رضایت کارکنان را افزایش دهد. مدیران نقش کلیدی در این مسیر دارند: با شفافیت، ارتباطات قوی و ابتکارات خلاقانه، می توانند تیمی متحد و پویا ایجاد کنند، چه در دفتر و چه در خانه. حالا وقت آن است که شما هم قدم بردارید و فرهنگی بسازید که نه تنها در برابر چالش های دورکاری مقاوم باشد، بلکه شما را به سوی موفقیت های بزرگ تر هدایت کند.

منابع:

https://www.economist.com

https://www.fmj.co.uk