الزامات اجرای قانون صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان

شناسنامه فنی و ملکی ساختمان، تابلو و تجمیع همه موارد قانونی است که باید در حیطه ساخت‌و‌ساز شهری رعایت شود، مواردی که منجر به احداث ساختمان‌هایی مستحکم، ایمن و بادوام می‌شود، بهره‌دهی مناسب و آسایش را نصیب ساکنانش می‌کند و از هدر رفت منابع ملی و سرمایه‌های اجتماعی جلوگیری می‌کند، لیکن قریب 20 سال است که تنها صحبت آن در میان است و زیرساخت‌های لازم جهت اجرایی کردن آن فراهم نشده است. اطلاعات ثبتی و کالبدی ملک از پروانه صادره شهرداری و اطلاعات اشخاص مسئول در طراحی، نظارت و اجرای ساختمان از مواردی است که در شناسنامه فنی و ملکی ساختمان درج می‌شود. ملزومات قانونی دیگر صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در زیر عنوان می‌شود:

تهیه نقشه‌های اجرایی صحیح و دقیق

طبق ماده (4) مبحث دوم مقررات ملی، تمام طرح‌های ساختمانی، نقشه‌ها و مدارک فنی آن از جمله معماری، سازه، تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی منحصرا باید توسط دفاتر مهندسی طراحی دارای پروانه اشتغال از وزارت راه و شهرسازی انجام شود. این مهم البته اجرایی شده و شهرداری تنها براساس نقشه‌های دارای مهر و امضای مهندسان صاحب صلاحیت اقدام به صدور جواز تخریب و نوسازی می‌کند، لیکن بروز پدیده امضا فروشی و صرف درج مهر و امضای افراد صاحب صلاحیت و عدم صحت و دقت در نقشه‌های ارائه شده به شهرداری که موجب اختلال و نقصان در مراحل اجرایی می‌شود، از جمله موانع اجرایی شدن شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به حساب می‌آید. همچنین تهیه نقشه‌های فاز دو اجرایی در چهار رشته معماری، سازه، تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی در تکمیل مندرجات دفترچه اطلاعات ساختمان توسط مجری ذی صلاح از الزامات شناسنامه فنی و ملکی است.

حضور مجری ذی صلاح به‌عنوان مسئول اجرای صحیح ساختمان

طبق ماده (7) مبحث دوم مقررات ملی، تمامی عملیات اجرایی ساختمان باید منحصرا توسط دفاتر مهندسی اجرای ساختمان یا مجریان حقوقی یا مجریان انبوه‌ساز و طرح و ساخت که در زمینه اجرا دارای مجوز و پروانه صلاحیت از وزارت راه و شهرسازی هستند، انجام شود. تمام موارد بعدی قانون از اعمال نظارت‌ها تا صدور شناسنامه فنی و ملکی منوط به اجرای این ماده قانونی است. در ماده 13 بند (2) همان مبحث، ناظران ساختمان مکلفند، عملیات ساختمانی را که توسط مجری احداث می‌شود تحت نظارت داشته و در پایان عملیات برای آن گواهی صادر کنند.

درخصوص تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان نیز که زمینه صدور شناسنامه قرار می‌گیرد، چنانچه شرح آن در قسمت‌های قبلی رفت، موارد قانونی بر عهده مجری ذی صلاح حاضر در کارگاه و موثر در روند اجرا گذاشته شده است. تامین نیروی انسانی ارائه خدمات مهندسی از طراحی و اجرا و نظارت بر عهده وزارت و مسکن شهرسازی است که این وزارتخانه طی مراحلی با انجام آزمون‌ها و بررسی مدرک تحصیلی و سوابق کاری اقدام به اعطای پروانه اشتغال در این حوزه‌ها می‌کند. از اینجا به بعد وظیفه شهرداری است که با به‌کارگیری این عوامل اجرایی، زمینه احداث ساختمان‌های با کیفیت را فراهم کند. لیکن آنچه قابل مشاهده است، عدم‌اجرایی شدن صحیح این قانون درخصوص به‌کارگیری مجریان ذی صلاح برای تمام ساخت‌و‌سازهای شهری است.

انجام نظارت دقیق و ارائه گزارشات و تاییدیه‌های لازم توسط ناظران

طبق ماده 13 مبحث دوم مقررات ملی ساختمان، عملیات اجرایی تمامی ساختمان‌های شهری باید تحت نظارت ناظران حقیقی و حقوقی دارای پروانه صلاحیت از وزارت راه و شهرسازی انجام پذیرد. همچنین درخصوص تکمیل دفترچه اطلاعات فنی و ملکی ساختمان، طبق بند 2-5-2 و بند 19-1-12 همان مبحث، وظیفه تایید صحت اجرا و تایید اطلاعات دفترچه مذکور بر عهده مهندسان ناظر ساختمان است. از این‌رو پرهیز از نظارت‌های صوری و حضور مستمر و موثر در فرآیند اجرا توسط ناظران از زمینه‌های قانونی صدور این شناسنامه است.

به‌کارگیری مصالح و تجهیزات استاندارد

الزام به‌کارگیری مصالح و تجهیزات استاندارد از دیگر موارد صدور شناسنامه فنی و ملکی است. چنانچه در دفترچه اطلاعات ساختمان در فصل ششم مبحث دوم مطرح شده درج شماره استاندارد مصالح مصرفی و تجهیزات و تاسیسات از قیودات صدور شناسنامه فنی و ملکی به حساب می‌آید. در این زمینه دو موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی جهت شناسایی مصالح استاندارد اقدام به انتشار لیست تولیدکنندگان مجاز جهت استفاده مجریان ساختمانی می‌کنند و مجریان ساختمان مکلفند تا از انبوه مصالح و تجهیزات موجود در بازار، اقدام به تهیه موارد دارای استاندارد و تاییدیه از مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی کنند.

انجام کار توسط عوامل اجرایی و فنی ماهر دارای پروانه صلاحیت

از اجزای بسیار مهم دفترچه اطلاعات فنی و ملکی ساختمان که باید توسط مجریان ذی صلاح تکمیل و پیرو آن توسط مهندسان ناظر تایید شود، کنترل مهارت مسئولان و سرپرستان فعالیت‌های ساخت از میلگردگذاری و قالب‌بندی تا شاگرد بنا و مقنی و اپراتور کمپرسور، با درج نام و نام خانوادگی و شماره کارت مهارت آنها در دفترچه اطلاعات و سپس شناسنامه فنی و ملکی ساختمان است. مجموعا 44 نوع فعالیت اجرایی جزء توسط قانون‌گذار در این شناسنامه مشخص شده است. طبق ماده (4) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مرجع صدور پروانه مهارت فنی تعیین شده است.

* عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران