بررسی شرکت‌های لبنیاتی در بورس

شرکت‌های بورسی تولید‌کننده محصولات لبنی زیرمجموعه شرکت‌های غذایی محسوب می‌شوند که اخیراً به دلیل رکود حاکم بر اقتصاد با افت میزان فروش روبه‌رو شده‌اند و گاهی محصولات خود را زیر قیمت عرضه می‌کنند. با فرا ‌رسیدن ماه مبارک رمضان و توصیه اکثر کارشناسان تغذیه، انتظار افزایش مصرف مواد لبنی از جمله شیر و پنیر ایجاد شده است. اخیراً نیز خبری درخصوص افزایش 5 درصدی محصولات از سوی دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی منتشر شده است که روز گذشته رضا باکری اعلام کرد این انجمن از افزایش نرخ محصولات لبنی منصرف شده و دلیل آن را نیز نداشتن کشش بازار برای چنین افزایش نرخی اعلام کرد.

البته این نکته نیز حائز اهمیت است که شیر و محصولات لبنی جزو گروه‌های اساسی قرار دارند و تغییر نرخ و افزایش قیمت این محصولات طبق نظر دولت و با مصوبه ستاد تنظیم بازار انجام می‌پذیرد. درخصوص افزایش قیمت‌ها باید میزان اقبال مردم را در نظر گرفت، یعنی ممکن است درصورت افزایش قیمت‌ها میزان خرید آنها نیز کاهش یابد که البته میزان خرید افراد پس از گذشت زمان به روال عادی خود باز خواهد گشت.

البته شرکت‌های تولیدی محصولات لبنی نیز برای این افزایش قیمت خود دلایلی دارند که افزایش بی‌رویه در قیمت شیر خام مهم‌ترین آن است. این افزایش نرخ درصورتی باعث افزایش سود برای شرکت‌ها خواهد شد که اتحادیه دامداران نیز اقدام به افزایش قیمت شیرخام نکند. به‌صورت کلی در شرایط فعلی شرکت‌های لینی با موانعی روبه‌رو هستند که اصلی‌ترین آن قیمت شیر خام و افزایش آن است. حال باید دید چه مواردی نیز در افزایش قیمت شیرخام تأثیر دارد. درصورتی‌که با وضع قوانین و مقرراتی قیمت کره و شیر خشک وارداتی افزایش پیدا کند بالطبع قیمت شیرخام نیز افزایش پیدا می‌کند.

بنابراین نوسانات نرخ ارز در زمینه واردات این اقلام نیز تأثیر قابل ملاحظه‌ای در افزایش قیمت شیر خام خواهد داشت. دیگر موردی که از موانع این صنعت محسوب شده افزایش بی‌رویه در قیمت نهاده‌های دامی است. با بررسی دقیق‌تر این مورد می‌توان چنین نتیجه گرفت که با افزایش قیمت نهاده‌های دامی و به تبع آن افزایش قیمت شیر خام، بهای تمام شده شرکت‌های لبنی افزایش یافته و از قدرت رقابت آنها با شرکت‌های اروپایی در بازارهای بین‌المللی کاسته می‌شود. اگرچه بیشترین میزان عرضه محصولات این شرکت‌ها در داخل کشور بوده و بازار اصلی‌شان داخلی است. دیگر موردی که باعث کاهش مزیت رقابتی شرکت‌های ایرانی در مقابل رقبای خارجی می‌شود واردات نهاده‌های دامی مخصوصا خوراک دام است. نوسانات مکرر در هزینه‌های حمل محصولات نیز باعث تضعیف شرکت‌ها در مواجهه با رقبا می‌شود. ردپای تحریم‌ها را هم می‌توان در شرکت‌های فعال این صنعت مشاهده کرد. با توجه به وارداتی بودن بخشی از مواد بسته‌بندی و قطعات و لوازم یدکی ماشین‌آلات، تحریم‌ها می‌تواند هم باعث کاهش میزان تولیدات و هم کیفیت محصولات تولید شده شود.

مشکل دیگری که شرکت‌های لبنی در بخش صادرات با آن روبه‌رو هستند مشکلات موجود در مرزهای کشور است که گاهی باعث می‌شود مرسولات صادراتی تا یک هفته پشت مرزها بمانند که با توجه به نوع کالاها و ویژگی‌هایی که دارند نیاز به توضیح بیشتر درمورد اتفاقی که رخ خواهد داد نیست. از دیگر موانعی که باعث افزایش قیمت مواد اولیه این شرکت‌ها می‌شود کاهش یارانه شیر از طرف دولت است. البته مزیتی که این شرکت‌ها و محصولات تولیدی آنها دارند، مصرفی بودن آنهاست و با توجه به اینکه مردم مجبور هستند آنها را مصرف کنند مزیت دیگر آن یعنی حاشیه سود نسبتا ثابت آنها نمایان می‌شود. با کنار هم گذاشتن این دو مزیت، مزیت سوم این صنعت یعنی کم‌ریسک بودن آن را می‌توان نتیجه گرفت. برای رفع موانعی که ذکر شد راهکارهای مختلفی وجود دارد. درصورتی‌که با بهبود زیرساخت‌ها و ایجاد شرایطی به منظور صنعتی شدن هرچه بیشتر دامداری‌ها بتوانیم واردات کره و شیر خشک را کاهش دهیم باعث جلوگیری از افزایش قیمت شیر خام خواهیم شد.

درصورتی‌که مذاکرات به نتیجه برسد و گره تحریم‌ها نیز باز شود مشکل تأمین مواد بسته‌بندی و قطعات یدکی نیز که به آن اشاره شد، حل می‌شود. برای حل مشکل مرزها نیز ابتدا باید روند ترخیص و صدور کالاها را اصلاح و تسریع کرد و هم می‌توان با احداث سردخانه‌های چندمنظوره برای محصولات لبنی و دیگر مواد فاسد شدنی از قبیل گوشت و میوه، باعث حفظ مرغوبیت کالاها شد. البته شرکت‌ها نیز می‌توانند با تنوع بخشیدن به محصولات خود و همچنین با انجام تحقیقات بیشتر به منظور شناخت هرچه بیشتر ذائقه مشتریان فعلی و کشف بازارهای هدف بیشتر که ذائقه‌های متفاوت دارند، سودآوری خود را افزایش دهند.

در هر صورت هرچند این صنعت با موانع مذکور مواجه است اما به دلیل مصرفی بودن و داشتن بازار داخلی، همان‌طور که عنوان شد دارای ریسک کمتری است. البته در صورت تعامل بیشتر شرکت صنایع شیر ایران و شرکت‌های لبنی زیرمجموعه آن با اتحادیه دامداران و ایجاد ثبات در قیمت مواد خام و کاهش بهای تمام شده می‌توان انتظار سودآوری بیشتری را از این شرکت‌ها داشت.

* کارشناس بازار سرمایه