رشد قاچاق درمبادی بدون امکانات

سیستان و بلوچستان از اولویت‌های اصلی دولت برای مبارزه با قاچاق است. حبیب‌‌الله حقیقی رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز که هفته گذشته برای بازدید از پایانه و بازارچه مرزی میرجاوه به این استان سفر کرده بود، این مطلب را در بیان رویکرد جدید دولت عنوان کرد که به گفته وی عزمش را جزم کرده تا رشد قاچاق را متوقف کند. حقیقی همچنین گفته بود، سیستان و بلوچستان جزو مهم‌ترین استان‌ها در حوزه کاری این ستاد است و می‌تواند نقش عمده‌ای در زمینه مبارزه با قاچاق کالا و نیز رفع مشکلات ناشی از آن ایفا کند. استانی که با دو کشور نسبتا بی‌ثبات افغانستان و پاکستان هم‌مرز است و در دهه‌های گذشته نسخه‌های متعددی را در مبارزه با قاچاق به خود دیده است. بستن مرز، دیوارکشی، ممنوعیت صادرات و واردات و. . . روزگار نه‌چندان خوشی را برای هموطنان شرقی‌مان در این استان رقم زده است. البته صنایع خوابیده و تعطیل و نیمه‌تعطیل را باید به این مسائل افزود.

قاچاق در این استان آنقدر آوازه‌اش بلند است که شاید دولتمردان، مردم و فعالان اقتصادی فراموش کنند استان‌های دیگری هم هستند که آنها را باید در اولویت‌های مبارزه با قاچاق قرار داد؛ مسئله‌ای که رحیم صلاح زهی، کارشناس آگاه به مسائل استان بر آن انگشت می‌گذارد. وی معتقد است تکلیف سیستان و بلوچستان در قاچاق برای دولت روشن است، چرا که سال‌ها برای آنها برنامه‌ریزی کرده است. وی در بیان جزییات بیشتر به «فرصت امروز» می‌گوید: قاچاق عمده در استان سیستان و بلوچستان سوخت و دام زنده است. به گفته وی، سوخت در پاکستان خواستار زیادی دارد و به همین دلیل قاچاق می‌شود. وی درخصوص قاچاق دام زنده توضیح می‌دهد: قرار بر این بود که دام زنده به استان وارد شود و پس از کشتار و بسته‌بندی به داخل کشور ارسال شود، اما این اتفاق نیفتاد. صلاح زهی می‌گوید: الان واردات دام زنده به شکل قانونی انجام می‌شود اما بی‌شباهت به قاچاق نیست.

وی ادامه می‌دهد: درحال حاضر نهادها و ارگان‌هایی که مجوز رسمی دارند، دام را از مرز استان وارد می‌کنند و آن را به استان‌های دیگر هدایت کرده و در آنجا کشتار و بسته‌بندی می‌کنند. به گفته این شهروند ایرانشهری، کشتارگاه بزرگ صنعتی در استان که بزرگ‌ترین و مجهزترین کشتارگاه در جنوب شرق کشور است و با هدف کشتار دام ورودی، اشتغال‌زایی و پیشگیری از قاچاق تاسیس شد، بی‌مصرف است.

هرمزگان و بوشهر را در اولویت بگذارید

رحیم صلاح زهی در توضیحات بیشتری می‌گوید: پاکستان مراوداتش با جهان آزاد است و فقط به سوخت ما نیاز دارد، از طرفی دیگر کشور تولید‌کننده‌ای نیست و گزینه مناسبی برای واردات قاچاق کالا به کشور ما به نظر نمی‌رسد. وی ادامه می‌دهد: از طرفی دیگر، کشورهای حوزه خلیج فارس و به خصوص دوبی به‌عنوان بزرگ‌ترین بارانداز تجاری در نزدیکی استان‌های هرمزگان و بوشهر قرار دارند و به نظر من بالاترین حجم قاچاق از این طریق و از مسیر دریا انجام می‌شود.

به گفته وی، اغلب کالاهای لوکس، پارچه، مواد آرایشی، بهداشتی و برخی اقلام خوراکی از این طریق به ایران وارد می‌شود و حجم قاچاق در استان سیستان و بلوچستان در مقایسه با این میزان قاچاق بسیار ناچیز است. این کارشناس در بخش دیگری از صحبت‌هایش به تعرفه‌های واردات خودرو اشاره کرده و می‌گوید: از واردات قاچاق، مردم، تولیدکنندگان و سطح وسیعی از دست‌اندرکاران تولید آسیب می‌بینند، اما اقدام لازمی که باید انجام نشده است درحالی‌که چون خودرو در دست افراد یا نهادهای قوی است با کوچک‌ترین بالا و پایین رفتن تعرفه، خودروسازان سریعا وارد عمل شده و اجازه نمی‌دهند اتفاقی بیفتد، اما متولیان دیگر کالاها کاری از دست‌شان برنمی‌آید. وی همچنین معتقد است امکانات گمرک در مرزها اندک و ناکار آمد است و نیاز تجار را پاسخ نمی‌دهد.

تقویت گمرک و بازارچه‌های مرزی

یکی از نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی معتقد است دو مسئله قاچاق را در استان سیستان و بلوچستان تقویت می‌کند. سعید اربابی در این‌باره به «فرصت امروز» می‌گوید: تفاوت قیمت سوخت در استان با همسایه شرقی قاچاق سوخت را در سیستان و بلوچستان تقویت کرده است. وی تقویت نکردن بازارچه‌های مرزی و گمرکات را دیگر مسئله تقویت قاچاق عنوان کرده و ادامه می‌دهد: اگر ما گمرک و امکانات آزمایشی، اداری و. . . را تقویت کنیم، حتی با وجود نابسامانی یا حساس نبودن به قاچاق در آن‌طرف مرز، امکان قاچاق در کشور ما کاهش پیدا می‌کند. به گفته عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، بهترین کاری که دولت می‌تواند انجام دهد شناسایی عوامل اصلی در شبکه قاچاق کالاست که معتقد است به سیستان و‌بلوچستان محدود نمی‌شود. وی ادامه می‌دهد: اگر این عوامل شناسایی و با آنها برخورد شود، ناچارند کم‌کم از این فعالیت غیرقانونی خارج شوند، مگر زمینه‌ای برای‌شان فراهم شود.

خالد بویا، فعال بازرگانی در این استان بخشی از عملکرد دولت را در پیشگیری از قاچاق مثبت ارزیابی می‌کند. وی با بیان اینکه در حال حاضر مرز افغانستان کاملا بسته شده و مرز پاکستان هم تا چابهار همین‌طور است به «فرصت امروز» می‌گوید: این کار تا حدودی به کاهش قاچاق کمک کرد اما کافی نیست. این صادرکننده به پاکستان ایجاد گمرک در مرز پیشین و بازارچه مرزی در این منطقه را از دیگر اقدامات مثبت ارزیابی کرده و با بیان اینکه در حال حاضر وارداتی انجام نمی‌شود، ادامه می‌دهد: وقتی مرزها بسته می‌شود ما به گمرکات متعدد در مرز نیاز داریم که بتوانیم کالای‌مان را وارد یا خارج کنیم، تعداد گمرک در مرز استان کم است و مراکزی هم که ایجاد شده امکانات لازم را ندارند. مثلا در مرز پیشین امکانات لازم تعبیه نشده و کالا باید تا زاهدان برود و یک هفته آنجا بماند و بعد ترخیص شود.این تاجر با سابقه ادامه می‌دهد: باید راه‌های قانونی بیشتر به روی تجار باز باشد، امکانات و تسهیلات گمرک بیشتر شود و ما برای آزمایش‌های بهداشتی کالاها ناچار نباشیم تا مرکز استان برویم. به گفته وی، قاچاق در بخش‌هایی از مرز اتفاق می‌افتد که گمرکی وجود ندارد یا این مراکز فعال نیستند. 

به گزارش «فرصت امروز» و به نقل از خبرگزاری دولت در پایان سال گذشته، معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، برآورد میزان قاچاق در سال 92 را حدود 25 میلیارد دلار اعلام کرد. به گفته وی، 17/5 میلیارد دلار مربوط به قاچاق کالا و 7/5 میلیارد دلار مربوط به صادرات سوخت بوده است.

حبیب الله حقیقی نماینده ویژه رییس‌جمهور و رییس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سفر اخیرش به استان سیستان و بلوچستان گفته بود، قاچاق خروجی عمدتا فرآورده‌های سوختی است که برای حل آن باید شرایطی فراهم شود تا نیازمندی‌های طرف مقابل در آن‌سوی مرز در رابطه با سوخت از طریق پتانسیل‌های قانونی برطرف شود. وی همچنین حل این مشکل را با کمک استانداری، استفاده از تعاونی‌های مرزنشینان و احداث پمپ بنزین در نقاط صفر مرزی دانسته چرا که از این طریق ضمن ایجاد ارتباط و تعامل رسمی با کشور همسایه، سوخت موردنیاز آنها از سوی وزارت نفت و تبدیل مسیرهای غیر‌قانونی به ظرفیت‌های قانونی تامین خواهد شد. حقیقی درخصوص واردات دام نیز گفته بود، باید تلاش شود تا این قبیل اقلام از طریق مبادی قانونی وارد شود تا قاچاق ورودی و هزینه‌های ناشی از آن منتفی و مسیری قانونمند مهیا شود.

براساس گفته‌های این مقام مسئول، مولفه‌ای که دولت در مبارزه با قاچاق آن را مهم دانسته، حل مشکلات معیشتی مردم در این استان است. اما حل مشکلات معیشتی یک استان 2/5میلیون نفری چه حجمی از قاچاق را کاهش خواهد داد، پرسش بدون پاسخی است که دولت قبل از آن باید میزان واردات و صادرات قاچاق را به تفکیک استان‌ها شناسایی کند. گزارش‌های قاچاق کالا و اظهارنظرهای تولیدکنندگان و تجار نشان می‌دهد که قاچاق در اغلب کالاها مانند پوشاک، لوازم خانگی، بهداشتی - آرایشی، مواد‌غذایی و... از مرز استان‌های شرقی، غربی، شمالی و جنوبی انجام می‌شود اما هنوز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز آمار دقیقی از واردات یا صادرات قاچاق منتشر
نکرده است.