فرصتی برای سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی

حدود یک هفته پیش رییس سازمان توسعه تجارت از توافق ایران و عراق برای برقراری تجارت آزاد خبر داد. ولی‌الله افخمی‌راد، پیگیری برقراری روابط بانکی و پذیرش ضمانت‌نامه‌های بانکی صادرات توسط بانک‌های ایرانی غیرتحریمی به منظور تسهیل روابط تجاری با عراق و پیگیری پذیرش استاندارد‌های ملی یکدیگر را از جمله توافقات بین دو کشور اعلام کرد. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت حجم فعلی مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور را متناسب با ظرفیت‌ها ندانست و تاکید کرد که باید تجارت ۲۵میلیارد دلاری با عراق هدف‌گذاری شود.

به دنبال انتشار این خبر، فعالان و کارشناسان اقتصادی برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق را اقدام مثبتی توصیف کردند و حتی برخی از صاحب‌نظران این موضوع را موجب استفاده از فرصت سرمایه‌گذاری مناسب و زمینه‌ای برای رشد و توسعه اقتصادی قلمداد می‌کنند. «فرصت امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی آثار و مزایای برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق برای اقتصاد کشورمان را مورد بررسی قرار داده است.

 ***

مرتضی لطفی:
تجارت آزاد موقعیت ممتازی را به وجود می‌آورد

مرتضی لطفی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران معتقد است که تجارت آزاد میان ایران و عراق فرصت بسیار خوبی است و موقعیت ممتازی به وجود می‌آورد که باید از آن استفاده بهینه را در جهت رشد و توسعه اقتصادی برد.

برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق چه مزایایی را برای اقتصاد کشورمان دارد و چگونه می‌توانیم از این شرایط به نحو احسن استفاده کنیم؟

این اتفاق باید پیش از اینها رخ می‌داد، زیرا عراق یکی از کشورهایی است که دارای مشترکات فرهنگی و اقتصادی بسیاری با کشورمان است. به‌طورکلی می‌توان گفت که این موضوع آثار جدی در اقتصاد کلان دارد. در سال‌های اخیر تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شد، در مراودات تجاری ما با سایر کشورها محدودیت‌هایی را ایجاد کرد، به‌گونه‌ای‌که در حوزه تجارت و صنعت و تامین نیازمندی‌های صنعتی با مشکل مواجه بودیم. آنچه از تجارت آزاد برمی‌آید این است که هم در زمینه تعرفه و هم در زمینه مراودات گمرکی تسهیل‌سازی انجام خواهد شد. در این شرایط هم کشور ما خواهد توانست برای عراق یک مبدا اتصال باشد و هم عراق می‌تواند این کاراکتر را برای ما داشته باشد.

همچنین تجارت آزاد میان ایران و عراق می‌تواند موتور محرکه‌ای برای کشورهای حوزه خلیج‌فارس در ارتباط با استفاده از ظرفیت‌های تکنولوژی و تولیدی کشور ما باشد. در عین حال این اتفاق می‌تواند عقب‌افتادگی‌های تجارت و صنعت را در دو دهه گذشته در عراق جبران کند و سرعت ببخشد. متاسفانه ما در دو دهه گذشته در رابطه با مراودات اقتصادی و تجاری به شکل تاخیری عمل کردیم و حتی دیپلماسی تجاری خوب عمل نکرد و برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق می‌تواند فرصت خوبی برای جبران این موضوع باشد.

اشاره کردید که برقراری این نوع تجارت، آثاری بر اقتصاد کلان خواهد داشت. این آثار به‌طور مشخص چه مواردی است؟

عراق یکی از کشورهایی است که درآمدها و بودجه‌های کلانی ناشی از فروش نفت دارد اما به دلیل شرایط بدی که بعد از وقایع اخیر در این کشور به وجود آمده، امکان استفاده از این سرمایه به وجود نیامده است. بنابراین ایران با کشوری تجارت آزاد برقرار کرده است که ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری بسیار زیادی دارد. از سوی دیگر با توجه به هم مرز بودن و نزدیک بودن با عراق، در زمینه انتقال تکنولوژی و پول بسیاری از موانعی که در مراودات با سایر کشورها وجود دارد، کمرنگ خواهد شد و بنابراین در مجموع اثر بسیار مثبتی در اقتصاد کلان خواهد داشت. در این ارتباط یکی از مواردی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که این رویه می‌تواند بین ما و سایر کشورها یک حاشیه امنیت را از باب سرمایه‌گذاری ایجاد کند و اساسا موجب مراودات تجاری و بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در حوزه اقتصاد و تجارت می‌شود. به‌طورکلی تجارت آزاد میان ایران و عراق فرصت بسیار خوبی است و موقعیت ممتازی به وجود می‌آورد که باید از آن در جهت رشد و توسعه اقتصادی استفاده بهینه برد.

 ***

مسعود دانشمند:
ایران بازار بزرگی را به دست می‌آورد

مسعود دانشمند، دبیرکل خانه اقتصاد ایران معتقد است که تجارت آزاد میان ایران و عراق موجب خواهد شد که کشورمان بازار سوریه و بخشی از بازار اردن را نیز در اختیار بگیرد، بنابراین بازار بزرگی را به دست آورد.

‌ برای اینکه تجارت آزاد میان ایران و عراق به مطلوب‌ترین شکل انجام شود، باید چه مسائل و موضوعاتی مدنظر قرار گیرد؟

برای اینکه تجارت آزاد بین ایران و عراق شکل گیرد و این تجارت روان‌تر و حجمش بیشتر شود، باید چند عامل مدنظر قرار گیرد که موضوع اول مبادله پولی بین دو کشور است.موضوع دیگر این است که مسئولان کشور عراق به صورت منظم هرگونه تغییر در استانداردهای خود را به سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کنند تا این سازمان نیز این تغییرات را به اطلاع صادرکنندگان برساند.

همچنین باید یک سازمان نظارتی بر کیفیت کالاهایی که از ایران به عراق صادر می‌شود نظارت داشته باشد تا کالاهایی که از ایران به عراق می‌رود، استانداردهای بازار کشور همسایه ما را دارا باشد و هم کیفیت کالاها رعایت شود تا در این شرایط تجارت آزاد معنا پیدا کند. در واقع اگر موضوعاتی مانند تسهیل مبادله پولی، حمل و نقل روان، کنترل کیفی کالاها، رعایت استانداردها مدنظر قرار گیرد تجارت آزاد بین دو کشور ایران و عراق توسعه پیدا می‌کند.

نکته دیگر این است که در حال حاضر بخشی از کالاهای ایرانی از طریق بازارهای مرزی به عراق صادر می‌شود که هیچ کنترلی بر این بازارچه‌ها وجود ندارد و بعضا تولیدات زیرپله‌ای در کنار تولیدات کیفی از طریق بازارچه‌های مرزی وارد عراق می‌شود و طبیعتا در چنین شرایطی تولیدکنندگان معتبر صدمه می‌بینند. بنابراین باید تجارت مرزی کاملا محدود شود و تجارت رسمی توسعه یابد تا از فضای تجارت آزاد بین ایران و عراق بهره‌برداری مطلوب شود و بازار عراق هم به کالاهای ایرانی اعتماد پیدا کند.

برقراری تجارت آزاد بین ایران و عراق، چه مزایایی برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت؟

با برقراری تجارت آزاد، روز‌به‌‌روز میزان صادرات کالاهای تولیدی کشورمان به عراق افزایش پیدا می‌کند. حتی ایران می‌تواند از طریق بازار عراق، بازار سوریه و بخشی از بازار اردن را نیز در اختیار گیرد. بنابراین به دنبال این اتفاق، ایران می‌تواند بازار بزرگی را به دست آورد و از بازار عراق، تجربه لازم را برای صادرات به سایر کشورها حاصل کند. به عبارت دیگر از آنجا که هنوز در زمینه فروش و خرید کالا، مهارت لازم را کسب نکرده‌ایم، تجارت آزاد با عراق می‌تواند به کسب این مهارت‌ها کمک زیادی کند.

 ***

مسعود عبادی‌پور:
کالاهای ایرانی رقابتی می‌شود

به گفته مسعود عبادی‌پور، عضو اتاق بازرگانی آبادان با توجه به فقدان امکانات زیربنایی و کارخانه‌های تولیدی در عراق، برقراری تجارت آزاد میان ایران و این کشور، می‌تواند موجب افزایش و رقابتی شدن کالاهای ایرانی شود.

برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق، چه فرصت‌هایی را برای در اختیار گرفتن بازارهای این کشور همسایه فراهم می‌کند؟

قاعدتا از آنجا که یکی از اهداف کشورمان، توسعه صادرات غیرنفتی است، برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق می‌تواند از لحاظ اقتصادی خیلی به نفع کشورمان باشد. با توجه به اینکه در حال حاضر به دلیل حمایت برخی از کشورهای عربی از گروه داعش، روابط تجاری کشورهایی مانند عربستان و اردن با عراق قطع شده است، ایران به خوبی می‌تواند وارد بازار عراق شود. در این راستا تجربه تجارت با کشورهای آسیای میانه و افغانستان می‌تواند موجب شود که ایران در زمان کمتری بازار عراق را به دست بیاورد.

به‌نظر شما، تجارت آزاد میان ایران و عراق چه مزایایی برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت؟

کشور عراق فاقد امکانات زیربنایی و کارخانه‌های تولیدی است و مشکلات خاص خود را دارد. با توجه به این موضوع، در صورت برقراری تجارت آزاد بیشتر، تولیدات کشور ما به سمت عراق سرازیر خواهد شد تا اینکه از عراق کالاهایی وارد ایران شود. این موضوع موجب خواهد شد تا میزان تولیدات ایران افزایش پیدا کند و تولید رقابت‌پذیر شود و به‌خصوص در استان‌های همجوار عراق مانند خوزستان و کرمانشاه رونق اقتصادی به‌وجود بیاید.

اعتقاد برخی از کارشناسان بر این است که با برقراری تجارت آزاد میان ایران و عراق، کشورمان می‌تواند بازار سایر کشورها را نیز در اختیار بگیرد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

تا قبل از ورود گروه داعش به عراق، ترکیه برای بازار عراق برنامه‌ریزی‌هایی را انجام داده بود و حتی ترک‌ها 50 تا 60 درصد بازار پوشاک و خوراک بصره را در اختیار گرفته بودند. زیرا برخوردار بودن تجار ترک از تعرفه‌های پایین و جوایز صادراتی امکانات خوبی را برای آنها فراهم کرده بود. قاعدتا در صورتی که تجار ایرانی نیز از امتیازات کاهش و حذف تعرفه و جوایز صادراتی برخوردار باشند، می‌توانند از طریق بازار عراق بازار سایر کشورهای نزدیک را نیز در اختیار بگیرند.