مقابله روسیه با تشکیل اتحادیه انرژی در اروپا

اروپا اخیرا موضع سختی در قبال واردات انرژی از روسیه اتخاذ کرده و کرملین نیز در تدارک پاسخی درخور است. اتحادیه اروپا برای سال‌ها شدیدا به انرژی و گاز روسیه وابسته بوده بدون آنکه بتواند بر این دومین صادر‌کننده انرژی در جهان و صادرکننده اصلی انرژی به این اتحادیه تاثیرگذار باشد. حال کمیسیون اتحادیه اروپا اخیرا اتحادیه انرژی را که پیش‌تر وعده تشکیل آن را داده بود، تاسیس کرد تا 28 کشور عضو این اتحادیه در قالب یک بازار واحد انرژی گرد هم بیایند.سه کشور حوزه بالتیک که پیش‌تر تنها با خودشان و روسیه در ارتباط بودند نقش بسیار مهمی در سیاست جدید اتحادیه اروپا در حوزه انرژی ایفا می‌کنند. در ماه دسامبر گذشته لیتوانی یک ترمینال گاز مایع شناور اجاره کرده و هم‌اکنون از جمله خریداران گاز شرکت استت اویل نروژ است. گفتنی است لیتوانی می‌تواند گاز خریداری شده از نروژ را با کشورهای استونی و لاتویا به اشتراک بگذارد. لازم به ذکر است که برق دیگر نقطه ضعف لیتوانی به شما می‌رود که با حمایت اتحادیه اروپا این کشور به‌زودی به شبکه‌های تولید برق لهستان و سوئد متصل خواهد شد.

همچنین لیتوانی از طریق کمیسیون اتحادیه اروپا کمیته تحقیقی را از سال 2011 میلادی به منظور تحقیق از شرکت گازپروم روسیه تشکیل داده است. چرا که مقامات این کشور معتقدند نباید در مقایسه با دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا مبلغ بیشتری را برای خرید گاز روسیه به گازپروم پرداخت کنند. کمیسیون اتحادیه اروپا نه‌تنها دلایل لیتوانی را پذیرفت بلکه شرکت گازپروم را به دلیل تخلف و ایجاد مانع برای رقابت در هشت کشور مرکزی و شرقی اتحادیه به پرداخت جریمه محکوم کرد. این محکومیت به معنای آن است که گازپروم ممکن است با جریمه‌ای تا سقف 10 میلیارد یورو مواجه شود.

روسیه ممکن است که در حال از دست دادن مزیت‌ها و امتیازات تجاری خود در لیتوانی باشد، اما اخیرا مسکو دخالت و حضور نظامی در بخش انرژی منطقه را آغاز کرده است. در هفته‌های اخیر کشتی‌های نظامی روسیه با تعقیب کشتی‌های لیتوانیایی در منطقه انحصاری اقتصادی لیتوانی در دریای بالتیک در عملیات کابل‌گذاری پروژه اتصال لیتوانی به شبکه برق سوئد اختلال ایجاد کرده‌اند. گفتنی است هدف از کابل‌گذاری در دریای بالتیک ایجاد یک بازار یکپارچه برق در این منطقه است. اقدام نظامی اخیر روسیه در مواجهه با کشتی‌های غیرنظامی لیتوانی نشانه دیگری از تهدید روسیه برای امنیت انرژی اروپا است. در این رابطه بسیاری معتقدند که اتحادیه اروپا باید مراقب ایجاد اختلال در مسیر فعالیت‌های تجاری روسیه در اروپا باشد چرا که این موضوع ممکن است سبب افزایش تنش در سراسر این اتحادیه شود.

به عقیده کارشناسان در صورت ادامه روند ایجاد اختلال و محدودیت بر سر فعالیت‌های اقتصادی روسیه در اروپا ممکن است موجب اشکال مختلف دخالت سیاسی روسیه در برخی کشورهای عضو این اتحادیه شود. به‌عنوان مثال مانورهای سیاسی بزرگ‌تر در قبال کشورهای ضعیف عضو اتحادیه اروپا نظیر یونان می‌تواند موجب بحرانی‌تر شدن اوضاع شود. براساس پروژه جدید ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه این کشور در حال احداث خط لوله ترکیش استریم است. این خط لوله در صورت افتتاح و عملیاتی شدن می‌تواند گاز روسیه را به یونان نیز انتقال دهد. این خط لوله با دور زدن اوکراین یک ابزار سیاسی جدید در دست کرملین خواهد بود.

گفتنی است پوتین در دیدار رسمی خود با الکسیس سیپراس در مسکو در مورد این خط لوله و مزایای اقتصادی که می‌تواند برای یونان داشته باشد، به گفت‌وگو پرداخت، این در حالی است که یونان هم‌اکنون با بحران اقتصادی بسیار عمیقی روبه‌رو بوده و در بازپرداخت بدهی‌های خود با مشکلات جدی دست‌وپنجه نرم می‌کند. نکته قابل توجه دیگر در این میان تاثیری است که خط لوله ترکیش استریم روی خط لوله ترنس آناتولی که از اهمیت بسیار زیادی برای اتحادیه اروپا برخوردار بوده و به منظور انتقال گاز آذربایجان به اروپا در نظر گرفته شده است، خواهد گذاشت و این برای مسکو خبر بسیار خوبی است.

اتحادیه اروپا و آمریکا می‌توانند انتظار ادامه مانورها و دخالت‌های سیاسی و اقتصادی مسکو در حوزه انرژی را داشته باشند. آمریکا و اروپا در گذشته تنها روی خط لوله‌های گاز به‌عنوان ابزار اعمال نفوذ روسیه تمرکز داشتند و به حوزه‌های نفوذ دیگر روسیه در بخش‌های دیگر انرژی توجه چندانی نداشتند. اما در حال حاضر مخاطراتی که امنیت انرژی را تهدید می‌کنند تنها به یک زمینه در صادرات انرژی محدود نمی‌شود. در این راستا همزمان با اتخاذ مواضع سختگیرانه‌تر توسط اتحادیه اروپا در قبال روسیه تهدید امنیت انرژی ممکن است در فرم‌های مختلف نظیر حملات سایبری به شبکه تولید و توزیع برق و اقدامات نظامی به منظور تضعیف زیرساخت‌های انتقال نفت و گاز ظاهر شود.