پولشویی؛ نقابی برای جرائم

عبارت «پولشویی» نخستین بار از اوایل قرن بیستم ابداع شد و بعدها در بین اقشار مختلف جامعه رواج یافت. به‌طورکلی پولشویی هرگونه تخلف مالی را که تحت پوشش اعمال دیگر صورت گرفته و در نتیجه دیده نمی‌شود، شامل می‌شود. حوزه این تخلفات بسیار گسترده است، شاید یکی از شناخته شده‌ترین چهره‌ها در زمینه پولشویی، شخصیت «آل کاپون» گانگستر و قاچاقچی مشهور موادمخدر باشد. در طول سال‌های 1920 تا 1930، آل‌کاپون تحت‌پوشش‌های مختلف به پولشویی‌های بزرگ با سودهای میلیون دلاری دست می‌زد. گرچه عاقبتی جز زندان در انتظار وی نبود. اما آوازه پولشویی‌ها و تخلفات مالی وی در سراسر ایالات متحده ماندگار و حتی الگو و سرمشقی برای برخی خلافکاران شد. با وجود گذشت سال‌ها از این ماجرا و با در نظر داشتن، پیشرفت در حسابرسی‌های مالی و گسترش زیرساخت‌های نظارتی، هنوز هم گاه و بیگاه در گوشه‌وکنار جهان، ارقامی نجومی پولشویی می‌شوند.

پولشویی در ابتدایی‌ترین شکل خود شامل سه مرحله است: نخست: افتتاح یک حساب بانکی با هویت نامشخص و مجهول، شرکتی با اهداف واهی، صندوق سرمایه‌گذاری جعلی و... دوم انتقال وجوه پولشویی به حساب‌های اصلی، که اغلب از طریق شخص ثالث صورت می‌گیرد و سوم پرداخت و تزریق مبلغی از سود فعالیت‌های مخفی به بخش مشروع و قانونی، برای موجه جلوه دادن فعالیت‌های مجرمانه و تسهیل روند ادامه مسیر.

یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌ها

پرونده پولشویی شرکت لیبرتی رزرو، یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های پولشویی در تاریخ ایالات‌متحده محسوب می‌شود. لیبرتی رزرو که اکنون به علت اتهامات متعدد خود به 25 سال حبس محکوم شده است در سال 2013 به‌طور جدی در مظان اتهام پولشویی قرار گرفت. شرکت لیبرتی رزرو در ظاهر یک شرکت خدماتی ارز بود. اما در باطن، شرکت رزرو تحت این پوشش قانونی، از طریق ایمیل و با پیام‌های ناشناس و مخفی به پولشویی با ارقام تکان‌دهنده می‌پرداخته است. اما سود پولشویی این شرکت، از اعمال مجرمانه‌ای مانند تقلب در کارت‌های اعتباری، سرقت هویت، تقلب در سرمایه‌گذاری، هک کردن اطلاعات رایانه اشخاص، بهره‌برداری‌های جنسی و روانی از کودکان بی‌سرپرست و قاچاق موادمخدر حاصل می‌شد. ابعاد این جنایات به حدی وسیع بود که تا مدت‌ها به تیتر اصلی نشریات همگانی تبدیل شده و به نقل از نشریه گاردین خشم عمومی را علیه فعالیت‌های این مجموعه برانگیخته بود.

رابطه تنگاتنگ موادمخدر و پولشویی

به نظر می‌رسد موادمخدر پای ثابت پرونده‌های پولشویی سنگین محسوب می‌شود. دولت مکزیک یکی از قربانیان همین رابطه موادمخدر و پولشویی‌های گسترده است. در واقع قاچاق موادمخدر از مکزیک به ایالات متحده و سایر کشورهای منطقه یکی از قدیمی‌ترین مبادلات مجرمانه در مکزیک محسوب می‌شود. مبادلاتی که این روزها به معضلی لاینحل برای مسئولان مکزیک تبدیل شده است. قاچاق موادمخدر تحت پوشش ترانزیت کالاهای اساسی، مبادله بین شرکتی و حتی در برخی موارد با پرداخت رشوه و در انظار عمومی در سراسر مکزیک رواج دارد و نوعی کابوس برای مسئولان ذی‌ربط است.

تغییر وضعیت ممکن است

آمارها نشان می‌دهد، بخش قابل توجهی از سود نفتی نیجریه به یغما رفته و قربانی پولشویی عظیم در این کشور می‌شود. این درحالی‌است که وضعیت معیشت مردم نیجریه چندان ایده‌آل نیست. به گزارش خبرگزاری‌های معتبر، در بین سال‌های 1970تا 2008، کشور نیجریه به پایتخت پولشویی در سراسر آفریقا بدل شد. مقامات فاسد اقتصادی و انواع فرارهای مالیاتی، رشوه خواری و ترویج جرم در نیجریه باعث شده، امیدها در مورد بهبود وضعیت این کشور به ناامیدی تبدیل شود. گزارش فایننشیال تایمز چاپ لندن حکایت از دست داشتن بسیاری از مقامات ارشد نیجریه در پولشویی‌های چند سال اخیر این کشور دارد.

وضعیت ناخوشایند نیجریه روی دیگر کشورهای آفریقایی هم تأثیر ناخوشایندی داشت. غنا از جمله کشورهایی است که تا سال 2010 در لیست سیاه پرونده‌های فساد مالی و پولشویی قرار داشت اما از سال 2012 غنا دیگر جزو کشورهای لیست سیاه نیست.تشکیل پارلمان ضد پولشویی، طراحی اصلاحیه‌های مالی و اجرای آنها، ارائه اطلاعات و آگاهی به افراد برای مبارزه با پولشویی و مبارزه با هرگونه فعالیت مجرمانه، از جمله عوامل زیرساختی در مبارزه با پولشویی در غنا محسوب می‌شود.

مشاهیر هم در خطرند

تجربه نشان داده برای انجام پولشویی، داشتن عنوان، القاب و ظاهر موجه بهترین سلاح محسوب می‌شود. شاید بر همین مبناست که بسیاری از مشاهیر، خواسته و ناخواسته درگیر پرونده‌های پولشویی می‌شوند. ژوئن2014 برای خاندان سلطنتی اسپانیا مثل یک کابوس سپری شد. در این ماه، دختر پادشاه خوان کارلوس، به اتهام پولشویی به دادگاه احضار شد و تحت بازپرسی‌های فراوان قرار گرفت. گرچه در نهایت این شاهزاده از تمامی اتهامات تبرئه شد اما تخریب چهره خاندان سلطنتی در بین مردم از مهم‌ترین پیامدهای این واقعه بود.