ابتدا یک تعریفی از شرکت های بازرگانی و چگونه بودن آنها خواهیم داشت و بعد به نحوه حسابداری این شرکتها خواهیم پرداخت.
شرکتهای بازرگانی بر اساس نیاز بازار، کالاهای تولید داخل یا وارداتی را خریداری کرده و به فروشگاههای خردهفروشی عرضه میکنند. در این نوع فعالیتها، استفاده از نرمافزار حسابداری شرکت پخش مویرگی برای ثبت دقیق خرید، فروش و کنترل موجودی، نقش مهمی در مدیریت مالی و افزایش سودآوری دارد.
این نوع شرکت ها به دو دسته تقسیم میشوند:
دسته اول: شرکت پخش مویرگی مستقل که هم زمان با چند شرکت با اسمهای تجاری مختلف همکاری دارند.
دسته دوم: شرکت پخش مویرگی وابسته هستند، که تحت نظر شرکتهای تولیدی به منظور پخش محصولات آنها فعالیت میکنند.
این شرکت ها از لحاظ وسعت و محدودیت بازار کار به سه دسته تقسیم بندی میشوند:
1 – شرکت پخش کوچک: که محدودیت بازار کار آنها به محله و یا یک منطقه است.
2 – شرکت پخش متوسط: که محدودیت بازار کار آنها به چند شهر و نهایتا به یک استان ختم میشود.
3 – شرکت پخش بزرگ: این شرکت ها محدودیت فعالیت خاصی ندارند و نه تنها محصولاتشان را به کل کشور بلکه در کشور های دیگر هم بازار خودشون را دارند.
نحوه پخش: به طور خلاصه شرکت های پخش به دو دسته پخش گرم و پخش سرد تقسیم می شوند.
پخش گرم: منظور از پخش گرم توزیع و فروش کالاهایی هستند که دارای تاریخ انقضا می باشند و به دلیل اینکه احتمال فاسد شدن وجود دارد، به همین علت پخش و فروش این کالاها به این صورت است که بازاریابان و ویزیتور ها با خود محصول در محل مشتری حضور پیدا می کنند و در صورت درخواست مشتری از محصول همان لحظه محصول را در اختیار مشتری قرار میدهند. به طور مثال پخش مواد غذایی به سوپر مارکت ها.
پخش سرد: در این گونه پخش چون کالاها تاریخ انقضا ندارند و یا از تاریخ انقضای زیادی برخوردار هستند. ویزیتور ها با خودشان محصولات را نمی برند و در صورت بردن هم فقط برای نمونه کار، که اگر رضایت مشتری جلب شد و خواهان خرید از محصولات بود فاکتور آن را صادر میکنند تا بعداً محصول به مشتری تحویل داده شود. : مانند پخش لوازم یدکی ها و پخش کیف و کفش و .....
دریافت سفارش از مشتریان: در این مرحله بازاریاب شرکت سفارشی از مشتری دریافت کرده است. که ثبت این سفارش قبلا به صورت دستی و پیش فاکتور بوده اما امروزه با استفاده از اپلیکیشن های حسابداری از قسمت سفارش گیری ها قابل انجام است. و با تائید سفارش و تایید موجودی کالا از طرف قسمت حسابداری شرکت بازاریاب می تواند فاکتور فروش محصول را هم به صورت چاپی دریافت و به مشتری ارائه دهد.
تحویل سفارشات از حسابداری به قسمت انبار: در این مرحله کلیه سفارشات گرفته شده به قسمت انبار تحت عنوان حواله خروج از انبار ارائه میگردد. تا قسمت انبار محصولات را آماده و تحویل قسمت پخش محصولات دهد و از آنها رسید تحویل کالا بگیرد.
دریافت رسید تحویل کالا به مشتری (فاکتور): فاکتور و یا رسید کالاهایی که توسط پخش به مشتریان ارائه شده است که دو نسخه هستند. یکی را مشتری امضا می نماید به معنی اینکه کالاها را گرفته است و یکی دیگر را هم برای خود مشتری است . این رسید امضا شده توسط مشتری به قسمت حسابداری ارائه می گردد.
حسابداری موجودی کالا: موجودی کالا اصولا به دو شکل و روش حسابداری شناسایی و ثبت می شود:
سیستم ادواری: موجودی کالا و بهای آن در طی یک دوره در هیچ حسابی ثبت نمی گردد و در طول دوره مالی گردش ندارد و در پایان سال با شمارش کالا و ارزش گذاری( بر مبنای روش های گردش بهای تمام شده) به عنوان موجودی پایان دوره همان سال و موجودی اول دوره سال بعد در حساب و ترازنامه ثبت می گردد به عبارت دیگر مبلغ موجودی کالا در اول دوره حذف می گردد و مبلغ موجودی کالای پایان دوره در این حساب بدهکار می شود.
نیاز به نگهداری سوابق مستمر موجودی کالا نیست
موجودی کالا حداقل یکبار در سال شمارش می شود
برای کالاهای ارزان مورد استفاده قرار می گیرد.
روش دائمی موجودی کالا: موجودی کالا در هر فرایند خرید و فروش بدهکار و بستانکار می شود و بها و مقدار آن درحساب موجودی ثبت می گردد. در حساب موجودی کالا در صورتی که موجودی افزایش یابد مانند خرید یا برگشت از فروش و یا کاهش آن بصورت فروش و برگشت از خرید در حساب ثبت می گردد و بنا براین بطور مستمر و دائمی گردش در دفاتر ثبت می گردد. مانده موجودی کالا در هر زمان مانده را بطور دقیق نشان می دهد.
در شرکتهای پخش که حجم گردش کالا و تراکنشهای مالی بالاست، استفاده از نرمافزار حسابداری شرکتی میتواند فرآیند ثبت موجودیها را در هر دو روش ادواری و دائمی بهصورت خودکار انجام دهد و خطای انسانی را به حداقل برساند.
سند حسابداری خرید روش ادواری
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
خرید کالا |
**** |
|
وجه نقد / ح پرداختنی |
|
**** |
سند حسابداری خرید روش دائمی
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
موجودی کالا |
**** |
|
وجه نقد / ح پرداختنی |
|
**** |
سند حسابداری فروش روش ادواری
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
وجه نقد / ح دریافتنی |
**** |
|
فروش |
|
**** |
ثبت سند حسابداری فروش روش دائمی
ثبت فروش کالا:
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
وجه نقد / ح دریافتنی |
**** |
|
فروش |
|
**** |
ثبت کسر موجودی کالا:
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
بهای تمام شده کالای فروش رفته |
**** |
|
موجودی کالا |
|
**** |
سند هزینه حمل در روش دائمی
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
موجودی کالا |
**** |
|
وجه نقد / ح پرداختنی |
|
**** |
سند هزینه حمل در روش ادواری
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
هزینه حمل |
**** |
|
وجه نقد / ح پرداختنی |
|
**** |
سند برگشت از خرید در روش دائمی
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
وجه نقد / ح پرداختنی |
**** |
|
موجودی کالا |
|
**** |
سند برگشت از خرید در روش ادواری
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
وجه نقد / ح پرداختنی |
**** |
|
برگشت از خرید و تخفیفات |
|
**** |
سند برگشت از فروش در روش دائمی
ثبت برگشت از فروش
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
برگشت از فروش و تخفیفات |
**** |
|
وجه نقد / ح دریافتنی |
|
**** |
ثبت برگشت کالا
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
موجودی کالا |
**** |
|
بهای تمام شده کالای فروش رفته |
|
**** |
سند برگشت از فروش در روش ادواری
شرح |
بدهکار |
بستانکار |
برگشت از فروش و تخفیفات |
**** |
|
وجه نقد / ح دریافتنی |
|
**** |
صورت سود و زیان یک شرکت بازرگانی:
شرح |
مبلغ |
مبلغ |
فروش خالص |
|
**** |
کسرمیشود بهای تمام شده کالای فروش رفته |
|
**** |
سود ناخالص |
|
**** |
کسر می شود هزینه های عملیاتی |
|
|
هزینه توزیع و فروش |
**** |
|
هزینه اداری و تشکیلاتی |
**** |
|
سود عملیاتی قبل از مالیات |
|
**** |
جدول بهای تمام شده کالای فروش رفته یک شرکت بازرگانی:
شرح |
مبلغ |
مبلغ |
موجودی کالای اول دوره |
|
**** |
اضافه میشود خرید کالا طی دوره |
**** |
|
کسر میشود برگشت از خرید و تخفیفات |
***** |
|
خرید خالص |
**** |
|
اضافه می شود هزینه حمل کالای خریداری شده |
**** |
|
بهای تمام شده کالای خریداری شده |
|
**** |
بهای تمام شده کالای آماده برای فروش |
|
**** |
کسر میشود موجودی کالای آخر دوره |
|
***** |
بهای تمام شده کالای فروش رفته |
|
**** |
در نرمافزار حسابداری شرکت پخش، بهای تمامشده موجودی کالا میتواند بر اساس یکی از ۴ روش اصلی حسابداری شامل FIFO، LIFO، میانگین موزون و شناسایی ویژه محاسبه شود. هر روش تأثیر متفاوتی بر سود و موجودی انبار دارد؛ در این مقاله با مزایا و کاربرد هر روش در سیستمهای پخش آشنا شوید.
1 - روش شناسایی ویژه: این روش مورد استفاده واحدهای تجاری است که بهای تمام شده کالاهای آنها براحتی قابل اندازه گیری و شناسایی است به طور مثال جوهر فروشی ها
2 – روش میانگین موزون: این روش یک روش مفید برای محاسبه ارزش موجودی موجودی کالا با توجه به تغییرات قیمت ها و میزان فروش در طول دوره است.
3 – روش اولین صادره از اولین وارده – Fifo : این روش موجودی کالای آخر دوره را در بالاترین حد ممکن نشان می دهد علت آن هم این است که موجودی کالای آخر دوره تشکیل شده از خرید های آخر است.
4 – روش اولین صادره از آخرین وارده – Lifo: این روش موجودی کالای آخر دوره را در کمترین حد ممکن نشان می دهد علت آن هم این است که موجودی کالای آخر دوره تشکیل شده از خرید های اول است. و در زمانی که اقتصاد جامعه با افزایش قیمت ها رو به رو است، استفاده از این روش باعث می شود درآمد مشمول مالیات در کمترین حد ممکن قرار بگیردو مالیات کمتری برای شرکت محاسبه گردد . و استفاده از این روش در کشور ما ممنوع است.
نتیجه گیری: در این مقاله به تعریف شرکت های پخش نحوه دریافت و تحویل سفارش ثبت های حسابداری در دو روش دائمی و ادواری و نحوه محاسبه صورت سود و زیان و بهای تمام شده کالای فروش رفته، تعیین و روش های بهای تمام شده پرداختیم. حسابداری شرکت های پخش مویرگی بسیار کار حساس و با تمرکزی است و به علت اینکه حاشیه سود کمی دارد و دارای بازار رقابتی است باید در مورد حسابداری و نحوه ثبت اسناد دقت کرد تا شرکت متضرر و زیان ده نشود.