چشم انداز روابط ایران و اتحادیه اروپا در 15 سال آینده

توافق جامع هسته ای میان جمهوری اسلامی ایران و قدرت های عمده جهانی که منجر به اعمال محدودیت ها و افزایش نظارت ها بر برنامه هسته ای این کشور شد از اهمیت بسیار زیادی در آینده روابط ایران و اتحادیه اروپا برخوردار است.

انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده ایران به روسیه، بازسازی رآکتور آب سنگین اراک توسط چینی ها و کاهش تعداد سانتریفیوژ های فعال ایران در نهایت سبب شد تا تحریم های گسترده اقتصادی اعمال شده بر این کشور لغو و درهای تجارت با آن مجددا باز شود.

نکته قابل توجه در این میان آن است که ایران تاکنون به تعهدات خود پایبند بوده است و به رغم برخی مشکلات و موانع موجود تلاش دارد تا روابط اقتصادی خود با سایرکشورهای جهان را با استفاده از فرصتی که رفع تحریم ها ایجاد کرده بازسازی کند.

اتحادیه اروپا نیز در این میان نقش خود را به عنوان یک بازیگر عمده و مهم جهانی در مسیر تحقق توافق جامع هسته ای به خوبی ایفا کرده و هم اکنون زمان بهره برداری از این توافق فرا رسیده است. این روزها هیات های تجاری اروپایی در کنار هیات های اقتصادی روسیه و چین هتل های تهران را پی در پی رزرو می کنند.

به باور کارشناسان و ناظران اقتصادی ایران امروزه بازاری 80میلیون نفری است که آماده سرمایه گذاری شرکت های تجاری اروپایی بوده و از ظرفیت های بالقوه زیادی برخوردار است. گفتنی است که این روزها مقامات عالی رتبه دولتی و مدیران تجاری در اروپا منتظرند تا با انتشار بیانیه وزارت خزانه داری آمریکا در رابطه با رفع تحریم های تجاری آمریکا علیه تهران میزان ریسک موجود در زمینه سرمایه گذاری در این کشور را ارزیابی کنند.

سوال اصلی که در این میان توسط سیاستمداران و ناظران مسائل بین المللی در اروپا مطرح می شود آن است که آیا با توجه به توافق جامع هسته ای و اعمال محدودیت ها و افزایش نظارت ها بر فعالیت های اتمی ایران و حضور میانه روها در دولت و مجلس این کشور، آیا در 15سال آینده شاهد ایران جدیدی خواهیم بود که خواهان گسترش روابط اقتصادی خود با جهان و خصوصا اروپا است یا اینکه مجددا این روابط دستخوش تقابل و اختلاف نظرهای جدی خواهد شد.

در حال حاضر دولت میانه رو ایران به رهبری رئیس جمهور روحانی آماده همکاری و گسترش مناسبات اقتصادی با کشورهای جهان بوده و ایشان این موضوع را بارها در سخنان خود خصوصا در سخنرانی سالانه اش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد عنوان کرده است.

با این حال به نظر می رسد رهبری ایران در این رابطه با احتیاط بیشتری عمل کرده و در حالی که بر گسترش مناسبات اقتصادی با سایر کشورهای جهان تاکید دارد، هرگونه مذاکره با ایالات متحده در رابطه با سایر موضوعات را با توجه به رفتار خصمانه واشنگتن علیه تهران غیرممکن می داند.

براساس دیدگاه رهبر جمهوری اسلامی ایران، مذاکره با آمریکا به معنای زمینه سازی برای نفوذ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی این کشور در ایران است؛ مسئله ای که در صورت تحقق می تواند خطرات بسیاری را برای انقلاب اسلامی درپی داشته باشد. این در شرایطی است که ایشان چنین نظری نسبت به گسترش روابط با اتحادیه اروپا نداشته که به عقیده تحلیلگران و ناظران مسائل بین المللی به دلیل برخورد متفاوت کشورهای اروپایی در رابطه با ایران است.

در شرایط فعلی به نظر می رسد ایجاد یک جامعه باز آن طور که مورد نظر اروپا و ایالات متحده است در دستور کار مقامات ایرانی قرار نداشته و آنها هرگونه تلاش در این رابطه را خنثی خواهند کرد اما نظر مثبت رهبر ایران نسبت به اتحادیه اروپا و همکاری اقتصادی با این اتحادیه می تواند یک دعوت نامه جدی و جذاب برای کشورهای عضو این بلوک اقتصادی باشد.

با توجه به شرایط جدید، اتحادیه اروپا به یک استراتژی جدید و مدون برای گسترش مناسبات خود با ایران نیاز دارد. این اتحادیه که بلافاصله پس از حصول توافق جامع هسته ای میان ایران و قدرت های جهانی هیات نمایندگان خود را به تهران فرستاد باید با ایجاد یک گروه از کارشناسان اروپایی برای تمرکز بر ایران و با دسترسی به منابع و امکانات مالی اتحادیه اروپا در زمینه تسهیل فعالیت های تجاری میان تهران و بروکسل فعالیت کند.

همچنین یکی از اولویت های اصلی اقتصاد ایران در حال حاضر استخدام نیروی جوان و تحصیلکرده خود است که اتحادیه اروپا می تواند با استفاده از تجارب ارزشمند خود در این زمینه راهکارهای بسیار مناسب و کاربردی را در اختیار مقامات ایرانی قرار دهد.