عدم تحقق بودجه عمرانی در وزارت نیرو، چرایی‌ها و راهکارها (1)

براساس آمار موجود، با نگاهی به روند بودجه‌های عمرانی از فاصله سال 88 تا 92 در می‌یابیم که اگرچه اعداد مصوب بودجه بخش عمران در برخی از سال‌ها افزایش یافته اما این افزایش بودجه تنها روی کاغذ به ثبت رسیده است. اما در مرحله عمل همه ساله رقم بودجه محقق شده بخش عمران روند کاهشی داشته‌ است. به عبارتی دیگر درصد تحقق بودجه عمرانی از 61 و 65 درصد در سال 88 و 89 به 19.5 درصد در سال 92 رسیده‌ است. براساس آمارها، در سال 88 بودجه کل کشور 283 هزار میلیارد تومان بوده‌ که حدود 9 درصد این رقم یعنی 28 هزار میلیارد تومان آن بودجه مصوب بخش عمران بوده ‌است. از این رقم اما تنها 17 هزار میلیارد تومان یعنی 61 درصد رقم مصوب محقق شده‌ است. اگرچه بودجه عمرانی 28 هزار میلیارد تومانی سال 88 نسبت به بودجه 21 هزار میلیارد تومانی سال 87 افزایش 7 هزار میلیارد تومانی داشته ‌است اما براساس آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس و بانک مرکزی منتشر کرده‌اند، میزان تحقق بودجه در سال 87 حدود 95 درصد بوده است، یعنی بیشترین میزان تحقق بودجه عمرانی در 16 ساله گذشته. چون هم در سال‌های پیش از آن و هم در سال‌های بعد، با وجود افزایش رقم بودجه مصوب بخش عمران، میزان تحقق این بودجه به‌شدت کاهش یافته است و حتی گاهی به نصف و کمتر از نصف هم رسیده است. امری که نشان می‌دهد بودجه بخش عمران در سال‌های اخیر بیشتر روی کاغذ تصویب شده است و پروژه‌های عمرانی و بخش عمران با وجود اهمیت و تاکیدات بسیار همواره از بودجه موعود بی‌بهره مانده‌اند.

در سال‌های بعد از 88 هم وضعیت پروژه‌های عمرانی به همین صورت است. یعنی با وجود افزایش بودجه سال 89 نسبت به سال قبل از آن و رسیدن رقم بودجه مصوب عمران به 31 هزار میلیارد تومان، 65 درصد این بودجه معادل 20هزار میلیارد تومان آن محقق شده است. در سال 90 اما وضعیت بودجه‌های عمرانی بسیار نامناسب گزارش شده است. چون هم میزان تحقق بودجه از 65 درصد سال 89 به 45 درصد رسیده است و هم سهم این بخش از بودجه کل کشور کاهش یافته است. یعنی سهم 10 درصدی عمران از کل بودجه در سال 89 به‌شدت کاهش یافته و به 6.3 در سال 90 رسیده است.

اگرچه در سال‌های اخیر بودجه عمرانی روند نزولی داشته است اما عملکرد دولت دهم در حوزه بودجه عمرانی در سال 91 به‌گونه‌ای بود که رکورد کاهش بودجه عمرانی کشور در 16 سال اخیر را شکست. در سال 91 اگرچه بودجه بخش عمران 39 هزار میلیارد تومان اعلام شده بود و حتی 5 هزار میلیارد تومان از بودجه سال 90 هم بیشتر بود اما تنها 11 هزار میلیارد تومان از این بودجه معادل 28 درصد آن محقق شد. در همین دوره همزمان با افزایش انتقادات از کاهش بودجه عمرانی، بودجه یارانه‌ها افزایش یافته بود. به عبارت دیگر اگرچه 72 درصد بودجه عمرانی در سال 91 محقق نشد، اما در مقابل دولت هشت برابر بودجه عمرانی، یارانه نقدی به مردم پرداخت کرده بود. یعنی دولت از زمان اجرای قانون هدفمندی تا سال 91 حدود 90 هزار میلیارد تومان پول در قالب یارانه نقدی به مردم داده بود اما کل بودجه اختصاص داده شده دولت به پروژه‌های عمرانی سال‌جاری حدود 11 هزار میلیارد تومان بوده است. از منظری دیگر اگرچه دولت از سال 89 تاکنون همه‌ساله رقمی معادل 42 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به مردم داده است اما هیچ سالی حتی بودجه عمرانی مصوب دولت به این رقم نزدیک هم نشده است. مگر در سال‌جاری که بودجه عمرانی از مرز 56 هزار میلیارد هم گذشت اما محقق نشد.

در سال 92 اگرچه به نظر می‌رسید دولت برخلاف سال 91 توجه بیشتری به بودجه عمران داشته است و سهم بودجه این بخش را در فاصله یک سال از 39 به 56 هزار میلیارد تومان رساند و این بودجه تقریبا یک و نیم برابر شد اما براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در عمل تنها 19.5 درصد آن محقق شده است یعنی کمتر از سال 91. اما برخلاف گزارش مرکز پژوهش‌ها که اعلام کرده است بودجه عمرانی 19.5 درصد محقق شده است سخنگوی کمیسیون عمران مجلس با گلایه از دولت دهم به علت تاخیر در تخصیص اعتبارت عمرانی به خانه ملت اعلام کرده است با وجود اینکه در قانون بودجه سال 92 تصویب شد تا 42 درصد از اعتبارات بودجه به بخش عمرانی اختصاص یابد متاسفانه ‌تنها کمتر از 3 درصد از آن پرداخت شده است. خبرگزاری تسنیم هم در گزارشی دیگر اعلام کرده است در شش ماهه سال 1392 کمتر از 5 درصد بودجه عمرانی محقق شد و حدود 2800 میلیارد تومان به این امر اختصاص یافت. آمارهای دیگری هم حاکی است که در هشت ماهه سال 1392 کمتر از 6هزار میلیارد تومان به بودجه عمرانی اختصاص یافته است.

اما در مقابل در چند سال اخیر، به موازات کاهش بودجه عمران و بخش زیربنایی کشور، بودجه بخش‌های جاری و هزینه‌ای به‌شدت افزایش یافته است. به گزارش خبرآنلاین، مقایسه عملکرد بودجه عمرانی و جاری در سال 91 نشان می‌دهد نسبت بودجه عمرانی 12 درصد بودجه جاری بوده است یعنی به ازای هر 10 تومانی که صرف هزینه‌های جاری دولتی شده، کمتر از یک تومان صرف توسعه کارهای عمرانی و زیربنایی در کشور شده است. متوسط این نسبت طی دوره 76 تا 90 معادل 32 درصد بوده است و سپس به ناگهان در سال 91 این نسبت افت شدیدی پیدا کرده است.

* رییس کمیته کاهش تلفات سندیکای برق