فرصت های از دست رفته برای اشتغال زایی

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی از ایجاد 930 هزار فرصت شغلی در سال 96 خبر داده است. آنطور که محمدباقر نوبخت اذعان کرده در سال جاری 700تا750 هزار فرصت شغلی در کشور ایجاد شده اما با توجه به افزایش شمار جمعیت فعال کشور و ورود یک میلیون و250 هزار جویای کار جدید همه افراد موفق به کسب فرصت شغلی مناسب نشده اند.

حال دولت در لایحه بودجه سال آینده این پیش بینی را انجام داده که 930 هزار فرصت شغلی ایجاد شود تا شاید به این طریق بتواند تا حدودی مشکل بیکاری را حل کند؛ مشکلی که در سال های اخیر افراد و خانواده های بسیاری را درگیر کرده و علاوه بر مشکلات اقتصادی، به معضلات اجتماعی هم دامن زده است.

البته هیچ کس انتظار ندارد که دولت تمام سیاست هایش را در جهت ایجاد اشتغال به کار بگیرد، اما این انتظار وجود دارد که دولت ایجاد بیکاری هم نکند. یعنی دولت باید شرایطی را فراهم کند که بخش خصوصی بتواند در راستای اشتغال زایی فعالیت داشته باشد و دولت باید به گسترش فعالیت های بخش خصوصی و اشتغال زایی کمک کند.

شاید بهترین راه در غیاب یک بخش خصوصی قوی، گسترش شبکه ریلی باشد که اگر در بین استان ها و شهرها گسترش پیدا کند، هم از نظر اقتصادی حائز اهمیت است و هم ایجاد اشتغال برای مناطق مختلف می کند و از آنجا که نیاز به نیروی متخصص زیادی ندارد، با نیروی کار ما سازگار است.

البته به نظر می رسد که متأسفانه مسئولان کمتر به فکر رفع مشکل بیکاری هستند و کمتر چاره اندیشی می کنند و بیشترین هدف شان این است که چگونه می توانند بودجه مورد نیاز خود را تأمین کنند.

در حال حاضر دولت با مشکلات اقتصادی بسیاری مواجه است و کارهایی که باید در سه سال گذشته انجام می داد، اما انجام نداده است نه تنها روی هم انباشته شده بلکه وضعیت را هم بدتر کرده است، به طوری که انگیزه کسب و کار در بخش های مولد صنعت و کشاورزی وجود ندارد و عملاً فرصت چندانی هم از این دوره دولت باقی نمانده است. بنابراین متأسفانه باید بگویم که دولت فرصت های زیادی را برای اشتغال زایی از دست داده و بیکاری تبدیل به بزرگ ترین مشکل جامعه ما شده است.

طبق آماری که دولت اعلام می کند 78 میلیون نفر جمعیت کشور است و 24 میلیون نفر فعال هستند و 54 میلیون نفر غیر فعال هستند. اگر دانشجویانی را که به زودی وارد بازار کار می شوند که حدود 6 میلیون نفر هستند هم در نظر بگیریم به این معنا است که فقط 60 میلیون نفر مصرف کننده داریم که اینها نیاز به غذا، پوشاک و مسکن دارند و بسیاری از آنها توان کار کردن ندارند یا اصولاً کاری ندارند.

بنابراین این یک معضل بزرگ برای جامعه است و انتظار می رفت دولت برای این قشر چاره اندیشی کند اما تاکنون اقدام چندانی انجام نشده و زمان برای اتخاذ سیاست هایی که بتواند تغییر ایجاد کند، بسیار کم است. بنابراین آنچه دولت مطرح می کند برای ایجاد فرصت های شغلی بسیار خوب است اما واقعاً تردیدهایی وجود دارد که دولت بتواند در رسیدن به این هدف گذاری موفق باشد.

اما فعالان بخش خصوصی و کارآفرینان معتقدند همین موضوع که دولت قانون تسهیل فضای کسب و کار را اجرایی کند و حمایت های قانونی از کارآفرینی داشته باشد برای اینکه بخش خصوصی بتواند کارآفرینی کند، کافی است.

در واقع این حداقل خواسته ای است که بخش های مولد از دولتمردان انتظار دارند ولی دولتمردان تاکنون کمتر به این فکر بودند که پیشرفت کشور منوط به ایجاد کارخانه و صنایع و توسعه زیرساخت ها و توسعه کشاورزی است. اینکه ما بدون توجه به بخش های کشاورزی و صنعت فقط به دنبال یک سراب به نام رشد اقتصادی هستیم، نشان می دهد که درک درستی از مسائل اقتصادی کشور نداریم.

در واقع دولت همواره هدف مبهمی به نام رشد اقتصادی و کاهش تورم را دنبال کرده و از آنجا که در راستای رشد اقتصادی باید این سیاست پیگیری می شد، نخستین ضربه را به بخش های مولد وارد کرد و ریشه تولید را خشکاند. واردات را آزاد کرده و منابع بانکی به سمت فعالیت های تجاری و خدماتی سوق پیدا کرد و منابع در اختیار بخش های مولد قرار نگرفت و طبیعی است که در چنین شرایطی تولید و اشتغال رشد نمی کند.

بنابراین در شرایطی که با این سیاست ها روبه رو هستیم که یک سری اهداف غیرقابل وصول تعیین می شود، نمی توانیم انتظار داشته باشیم رضایتمندی در میان مردم باشد و مردم به راحتی بپذیرند که دولت می تواند در چند ماهی که از عمر خود باقی مانده برای مشکلات عدیده باقی مانده و از جمله بیکاری چاره اندیشی کند.

کارشناس اقتصادی