لطفا ارزان‌تر نسخه بپیچید!

اگر از ایرانی‌هایی که به هردلیل خارج از کشور زندگی می‌کنند بپرسید چه محصول ایرانی آنجا نایاب است، حتما در میان پاسخ‌ها خواهید شنید: قرص سرماخوردگی بزرگسالان! (ازمن بپرسیدعالی‌ترین نوع دردنیاست) درکانادا و در اغلب شهر‌های اروپا، مدت زمان عادی برای دوره سرما خوردگی‌ تقریبا دوهفته است و به هیچ طریق کسی که سرماخوردگی دارد یا سرفه می‌کند نمی‌تواند دارو به‌خصوص آنتی بیوتیک را بدون نسخه پزشک تهیه کند. قیمت دارو آنقدرگران است که تقریبا با درآمد عادی یا کم نمی‌توان آن را خرید. دکتر هم می‌گوید استراحت کنید، آب زیاد بخورید، آب نمک ولرم قرقره کنید، حتی گاهی هیچ دارویی تجویز نمی‌کند.

پزشکان عقیده دارند «آنتی بیوتیک علیه بیماری‌های ویروسی مثل سرماخوردگی، آنفلوآنزا و برونشیت تاثیری ندارد» آنتی بیوتیک بعد ازتشخیص نوع باکتری با توجه به شرایط بیمار، سن و دیگر داروهایی که مصرف می‌کند، فقط به تعداد معین با میزان مشخص برای دوره کاملاً محدود داده می‌شود. مثلا وقتی پرده گوش چرک کرده باشد ممکن است دکتر فقط به شما ۹ دانه آنتی بیوتیک مخصوص تجویزکند. درهیچ داروخانه‌ای شماحتی ٨ یا ١٢ دانه هم دریافت نخواهید کرد. مصرف زیاد یا بیهوده آنتی بیوتیک می‌تواند باعث به‌وجود آمدن مقاومت بدن در برابر دیگر داروها شده یا مقاومت طبیعی بدن را در برابر بیمارهای دیگری به‌شدت پایین آورد که درنهایت، باعث مراجعه مجدد به پزشک (و پرداخت ویزیت)، بی‌اثرشدن دارو‌ها یا مراجعه به متخصص جهت تشخیص علت بیماری‌های ناشناخته یا پیچیده‌تر و آزمایش‌های گوناگون و اغلب بسیار گران برای تشخیص علت بیماری می‌شود. 

در هر خانه‌ای داروهای گیاهی یا شیمیایی وجود دارد. افرادی که بیماری قند، فشار خون، یا ناراحتی تنفسی دارند، کسانی که فردی سالمند یا کودک درخانه آنها زندگی می‌کند، باید به میزان کافی از داروی مخصوص یا داروهایی برای درمان یا تسکین‌های اولیه تا قبل از مراجعه به پزشک موجود داشته باشند، اما نگه داشتن یا مصرف داروی تاریخ گذشته درست نیست. اضافه خریدن دارو و انبار کردن آن کاری بی‌فایده و دور ریختن همزمان پول و آسیب رساندن به جسم است. دارو‌ها بسته‌بندی مخصوص دارند. بسته‌بندی بسیاری از دارو‌ها، بعد از تاریخ موردنظر اثر خود را نداشته، فاسد شده و نور، هوا یا رطوبت که باید دارو از آنها دور نگه داشته شود، به داخل نفوذ کرده و دارو خاصیت اصلی خود را از دست می‌دهد.

در کشورهایی مثل آمریکا که هزینه‌های پزشکی و بیمه بسیار گران است، مردم زیادی به داروخانه رفته و با شرح بیماری خود از داروهایی که به نسخه احتیاج ندارد، می‌خرند. اگرکسی تیروئید، قند، افسردگی، مشکل فشار خون یا معده یا از انواع حساسیت‌ها داشته باشد، یا برای خانم‌های باردار استفاده از داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک که با علامت OTC(over the counter) مشخص می‌شوند و در داروخانه و فروشگاه‌های همه جای دنیا قابل خرید هستند، ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. باید به راهنمای دارو توجه کرده یا از دکتر داروخانه (نه فروشنده) درباره نشانه‌های عوارض احتمالی آن بپرسید.

وقت مراجعه به پزشک باید هر قرصی (ویتامین، مکمل، قرص ضد بارداری، مسکن، داروی گیاهی و. . .) که مصرف کرده را اطلاع دهید. این اطلاع‌رسانی کامل و دقیق بیشتر از آنچه به‌نظر می‌رسد در وقت و هزینه‌های درمانی شما صرفه‌جویی خواهد کرد. دارو سرخود مصرف نکنید. اگر دراثر استفاده دچار مشکل شوید هزینه آزمایشگاه و درمان‌های طولانی شما چند برابر بیشتر می‌شود.

مسکن و آرام بخش‌ها اثر موقت داشته، درمان بیماری نیستند. یکی از اشتباه‌های رایج استفاده از داروهای پیشنهادی دیگران است. گاهی استفاده از یک داروی گیاهی یا شیمیایی تنها باعث بهبود ظاهری و پنهان شدن علائم بیماری می‌شود یا چون از عوارض جانبی دارو مثلا برای کسی که فشارخون پایین یا مشکل انعقاد خون داشته باخبر نیستیم، به‌جای صرفه‌جویی در وقت و هزینه مراجعه به پزشک، دوره درمان و هزینه‌های درمانی بیمار در نهایت بیشترمی شود. دقت کنیم که چه کسی نسخه برای ما می‌نویسد!

* روزنامه نگار و جهانگرد