پرورش اسب: تضمین بازگشت سرمایه در گرو خرید نژاد مرغوب

از قدیم گفته‌اند که «اسب حیوان نجیبی است. » اما امروز با توجه به ارزش این حیوان زینتی، باید گفت که «اسب حیوان گرانی است!» در رویاهای کودکی اکثر پسربچه‌های این سرزمین، اسب از جایگاه خاصی برخوردار است به‌طوری‌که اگر خاطرات کودکی‌تان را مرور کنید به این نتیجه می‌رسیدکه این حیوان نجیب در بازی‌های کودکانه‌تان نیز وجود داشته است.

شاید به این دلیل است که در قصه‌های مادربزرگ‌های مان، شاهزاده‌ای سوار بر اسب سپید پایان دل‌انگیز تمام قصه‌ها را رقم می‌زد، اما این مقدمه چه ارتباطی به موضوع گزارش امروز صفحه ما دارد؟ دراین گزارش سعی داریم شما را با چگونگی راه‌اندازی یک مزرعه پرورش اسب آشنا کنیم. بیشتر افراد فکر می‌کنند که راه‌اندازی یک مزرعه پرورش انواع اسب کار ساده‌ای است اما اگر شما هم این‌طور فکر می‌کنید باید بدانید سخت در اشتباهید. در نظر داشته باشید که اسب حیوان بسیار حساسی است و پرورش و نگهداری از آن هم هزینه‌بر است و هم اینکه قلق‌های خاص خودش را دارد. بنابراین پیشنهاد ما برای شروع این است که اگر واقعا به این کار عشق می‌ورزید ادامه گزارش را بخوانید.

از صفر تا صد سرمایه‌گذاری

اگر حداقل یک سرمایه 800 میلیون تومانی در اختیار دارید و به پرورش و نگهداری اسب هم علاقه‌مندید می‌توانید کار را از خرید یک زمین 1500 تا 2000 متری شروع کنید. از هزینه خرید زمین که بگذریم (البته به دلیل اختلاف قیمت زمین در مناطق مختلف) باید بدانید که از این زمین باید بین 500 تا 600 متر را برای احداث مانژ در نظر بگیرید. برای جداکردن کره‌ها از مادر هم احتیاج به مانژ جداگانه‌ای (به منظور لونج کردن) دارید که حدود 400 متر فضای زمین شما را اشغال می‌کند همچنین باید حدود 200 متر برای انبار علوفه و بین250 تا 350 متر برای ساخت اسطبل‌ها و فضاهای مسقف در نظر بگیرید. گام اول پس از خرید زمین حصارکشی دور زمین است که ممکن است بین 30 تا 50 میلیون تومان برایتان آب بخورد.

بعد از حصارکشی دور زمین باید به تفکیک آن به فضاهای مورد نیاز پیش‌گفته پرداخت. برای ساخت یک انبار علوفه 200 متری هم می‌توانید از سوله فلزی استفاده کنید که ساخت آن کمی برایتان گران‌تر در می‌آید و هم می‌توانید یک انبار معمولی آجری بسازید که حدود 40 میلیون تومان برایتان هزینه در بر دارد. برای حصارکشی مانژ‌ها هم می‌توانید از حصار‌های چوبی استفاده کنید و هم از حصار‌های آهنی که برای هر مانژ بین سه تا پنج میلیون باید کنار بگذارید.

برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی اسب‌ها باید کف مانژها را با ماسه معمولی یا خاک نرم یا ماسه دریا تا حدود 40 تا 50 سانتی‌متر بپوشانید که این کار هم چهار میلیون برای هر مانژ تمام می‌شود. برای اینکه مزرعه شما توجیه اقتصادی داشته باشد لااقل باید از 10 مادیان شروع کنید که این تعداد مادیان به‌علاوه کره‌هایی که در آینده متولد خواهند شد به 25 تا 30 اسطبل نیاز دارند. فضای هر اسطبل باید سه متر در چهار متر باشد یعنی 12 متر مربع برای هر اسطبل، که با یک حساب سر‌انگشتی بین75 تا 100 میلیون هزینه به پروژه شما تحمیل می‌کند. علاوه بر این برای سیستم آبخوری برای هر باکس 500 هزار تومان باید در نظر بگیرید.
دستگاه لونج مکانیزه هم 100 میلیون تومانی قیمت دارد که البته برای شروع کار خیلی هم ضروری به حساب نمی‌آید. اما لازم است یک دستگاه جو‌پرس‌کن (این دستگاه جو را به‌صورت بلغور درمی‌آورد) برای مجموعه خود تهیه کنید که حدود 3میلیون تومان دیگر هم به هزینه‌های شما می‌افزاید. مهم‌ترین بخش کار خرید مادیان‌هاست. همان‌طور که گفته شد برای اینکه کارتان از لحاظ اقتصادی به صرفه باشد باید لااقل با 10 مادیان شروع کنید. سعی کنید تمام دقت و درایت خود را در این بخش متمرکز کنید زیرا هم ممکن است کلاه سرتان برود و هم برای اینکه در آینده درآمد خوبی نصیبتان شود باید مادیان‌های با ‌نژاد مناسب خریداری کنید.

توجه داشته باشید که مادیان‌هایی که شما خرید می‌کنید بخشی از شناسنامه کره‌هایی است که در آینده قرار است با فروش آنها حاصل کارتان را برداشت کنید. قیمت خرید هر مادیان که به درد کره‌گیری بخورد از 10 میلیون تومان شروع می‌شود. بنابراین باید دست‌کم 100 میلیون تومانی هم برای این کار کنار بگذارید. اگر چشم به تسهیلات دولتی دوخته‌اید و می‌خواهید به این امید وارد این عرصه شوید جالب است بدانید که دولت تسهیلاتی در این زمینه ارائه می‌دهد و با ارائه طرح و گرفتن مجوزهای لازم می‌توانید از این تسهیلات بهره‌مند شوید و میزان آن بستگی به طرح شما دارد.

در مورد مکان‌یابی باید بدانید که در هر جایی می‌توانید مزرعه خود را راه‌اندازی کنید اما در تهران به دلیل سطح درآمدی مردم استقبال از اسب و ورزش سوارکاری بیشتر است؛ البته در مورد باشگاه‌های سوارکاری این یک مزیت است ولی برای پرورش‌دهندگان اسب تفاوت چندانی ندارد. برای تامین نیروی کار مورد نیاز هم باید توجه داشته باشید که به پنج نیروی کار با دانش فنی مناسب نسبت به اسب نیاز دارید. برای سرمایه‌گذاری در این کار نیازی نیست که دانش فنی خاصی داشته باشید. اطلاعات کلی در رابطه با اسب برای شما کفایت می‌کند فقط سعی کنید در هنگام خرید مادیان‌ها از یک فرد متخصص در کنار خود استفاده کنید.

کسب مجوزهای لازم
پس از تکمیل فضای مورد نظر برای کسب مجوز‌ها باید به سراغ اداره جهاد کشاورزی بروید. مهم‌ترین نکته‌ای که باید برای کسب مجوز رعایت کنید این است که مزرعه شما نباید در منطقه مسکونی واقع شده باشد. پس از بازدید از محل توسط کارشناسان جهاد کشاورزی در صورت استاندارد بودن و تایید محل و داشتن شرایط و مدارک لازم فرآیند کسب مجوز دو هفته طول می‌کشد. البته مبلغی جزیی بابت مجوز از شما اخذ می‌شود.

هزینه- درآمد و  سود احتمالی
بیشترین سهم هزینه‌ها پس از راه‌اندازی مربوط به تغذیه اسب‌ها می‌شود. معمولا برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها علوفه‌ها به‌صورت سالانه و در فصل مناسب خریداری و انبار می‌شود. هر مادیان روزانه در حدود 10 کیلوگرم یونجه به قیمت 1050تومان (در زمستان 1600تومان)، هشت کیلوگرم جو به قیمت1000 تومان (درزمستان1700 تومان) و پنج کیلوگرم ذرت به قیمت 1700 تومان (در زمستان2500 تا3000 تومان) مصرف می‌کند که با یک ضرب و تقسیم ساده هزینه‌ها و میزان مصرف سالانه مشخص می‌شود.علاوه بر این هزینه نعل‌بندی هر 40 روز یک‌بار و هر بار 50 هزارتومان برای هر اسب یا مادیان و هزینه دامپزشکی ماهانه 50 تا 60 هزار تومان برایتان آب می‌خورد.

برای کره‌گیری دو روش وجود دارد؛ روش اول لقاح مصنوعی که در ایران کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و روش دوم لقاح طبیعی با استفاده از سلیمی یا نریان‌های با‌نژاد مناسب. صاحبان مادیان‌ها معمولا از طریق اینترنت یا گاهی مواقع از روش‌های دیگر برای یافتن سلیمی مناسب استفاده می‌کنند و باید مبلغی را برای استفاده از سلیمی مورد نظر برای مادیان خود بپردازند که این مبلغ بسته به‌ نژاد و اصل و نصب نریان مورد نظر متفاوت است. کره‌ها بعد از هفت ماه دوره شیردهی از مادر جدا شده و تحت تعلیم قرار می‌گیرند و پس از یک سال قابل فروش‌اند. فروش هر کره برای کورس بین 15 تا 70 میلیون تومان و برای سواری بین 10 تا 50 میلیون تومان درآمد نصیب شما می‌کند. البته برای توسعه کارتان می‌توانید تعدادی از کره‌ها را نگه دارید. درنهایت با کسر هزینه‌ها بین 30 تا 100 میلیون تومان در سال برای پرورش‌دهنده باقی می‌ماند که بسته به ‌نژاد و اصالت کره‌ها و تعداد فروش متفاوت است. نکته مهم اینکه حداقل 2 سال طول می‌کشد تا سرمایه‌گذاری شما به بهره‌برداری برسد.

فرصت‌ها و تهدیدها
دقت در خرید مادیان‌ها و انتخاب سلیمی از ‌نژاد مرغوب می‌تواند تا حدی تضمین‌کننده بازگشت سرمایه شما باشد. در مورد تهدید‌ها هم می‌توان گفت که اسب حیوان حساسی است و بیماری‌ها و از‌بین‌رفتن اسب بزرگ‌ترین تهدید سرمایه شماست. بیماری مشمشه مهم‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری در میان اسب‌هاست که واگیردار هم هست و بسیار کشنده است. بیماری‌های دیگری مانند سرماخوردگی و دل درد هم هست که رایج است ولی خیلی خطرناک نیست البته شما می‌توانید برای پیشگیری از زیان‌های احتمالی اسب‌هایتان را بیمه کنید.

توصیه فعالان بازار
فرشاد صادقی، پرورش‌دهنده موفق اسب درباره شرایط بازار می‌گوید: در حال حاضر شرایط بازار برای ورود افراد مناسب است. وی با اشاره به اینکه فرصت سرمایه‌گذاری در این حوزه هنوز برای خیلی از افراد ناشناخته است، افزود: توصیه من به افرادی که می‌خواهند به این سمت‌و‌سو حرکت کنند این است که اگر علاقه‌ای به این کار ندارند وارد این حوزه نشوند چون کار ساده‌ای نیست. استفاده از افراد خبره می‌تواند در خرید مادیان‌ها بسیار کمک‌کننده باشد تا فروشندگان از موقعیت این افراد سوء‌استفاده نکنند. در انتخاب سلیمی‌ها دقت کنید چون قیمت کره‌ها یا محصول کار تا حد زیادی به شجره‌نامه و ‌نژاد آنها بستگی دارد. درنهایت رسیدگی و مراقبت فوق‌العاده می‌تواند وجه تمایز شما با سایر پرورش‌دهندگان اسب باشد.
مهرداد افراخته، قائم‌مقام اسبق فدراسیون سوارکاری درباره شرایط و بازار این کسب و کار در ایران می‌گوید: ما هنوز نتوانسته ایم اسب‌هایمان را در بازار‌های جهانی ارائه دهیم. هنوز مشکلات زیادی در جریان صادرات اسب و شرکت در مسابقات برون‌مرزی داریم و تا‌زمانی‌که این مشکلات بر طرف نشود صنعت پرورش اسب در ایران به جایگاه واقعی خود نخواهد رسید. اگر زمانی برسد که ما بتوانیم اسب‌هایمان را صادر کنیم پرورش اسب در ایران مقرون به صرفه خواهد بود. وی در ادامه شناخت جایگاه واقعی پرورش اسب در ایران را لازمه ورود به بازار دانست.
احمد ستوده‌نیا یکی دیگر از پرورش‌دهندگان اسب گفت: علاقه شرط اول ورود به این کار است و کسی که وارد این حرفه می‌شود نباید از همان ابتدا چشم به جنبه اقتصادی کار داشته باشد. پیشنهاد می‌کنم بخشی از سرمایه خود را به‌عنوان سرمایه در گردش در اختیار داشته باشند تا بتوانند با نوسانات بازار مقابله کنند. کره‌های نامناسب جوابگوی هزینه‌های انجام شده برای مادرش نیست، بنابراین در انتخاب سلیمی‌ها دقت کنند. با تمام این تفاسیر باشگاه‌داری در ایران از پرورش اسب سود بیشتری دارد.