تخریب بافت تاریخی، تهدیدی برای صنعت گردشگری

تخریب بخشی از بافت تاریخی در یکی از قطب‌های گردشگری کشور، هفته گذشته تا آنجا پیش رفت که معاون رییس‌جمهور در اقدامی کم سابقه تیمی را برای بررسی آن به شیراز فرستاد.

ماجرا این بود که بخشی از خانه تاریخی پورنواب که در بافت تاریخی و محور گردشگری شیراز قرار گرفته بود، تخریب شد. مردم و دوستداران میراث فرهنگی به این اقدام معترض شدند و کار متوقف شد. این خانه در میانه مسیرآرامگاه شاهچراغ تا آستانه قرار گرفته است و براساس طرح بین‌الحرمین باید معابر این مسیر بازگشایی شود. طرح بین‌الحرمین پهنه‌ای به گستردگی بافت تاریخی شیراز را دربر‌می‌گیرد؛ محدوده‌ای که مسیر پرتردد گردشگران خارجی و داخلی است.

تخریب و آسیب به بافت تاریخی شیراز در سال‌های اخیر صدای اعتراض بسیاری از فعالان میراث فرهنگی و گردشگری را بلند کرده است. مدیر «خانه فرهنگ جاویدان» ان جی او، فعال میراث فرهنگی در شیراز درباره اثرات این تخریب‌‌ها می‌گوید: این اتفاقات نه تنها در واقعیت، بلکه در شایعات هم بر صنعت گردشگری تاثیرگذار است.

امین طباطبایی معتقد است، زمانی که خبر احتمالی تخریب حتی قبل از واقعه تاثیراتش را می‌گذارد و ممکن است گردشگر مقصد سفرش را تغییر دهد. این فعال میراث فرهنگی می‌گوید: اخبار و اتفاقات منفی فضا و رفتارهای نامناسب با آثار تاریخی فضای گردشگری را آلوده می‌کند و اعتماد گردشگر را از بین می‌برد.

طباطبایی می‌افزاید: تجربه ما این است که هر چقدر کشمکش و اتفافات نامناسب در فضای گردشگری کمتر بوده حضور گردشگر در شهرهای تاریخی بیشتر شده است. مدیر موسسه گابین شرق آسیا که به گردشگران خدمات سفر می‌دهد، از زاویه اقتصادی به ماجرا نگاه می‌کند و معتقد است باید برای رونق گرفتن گردشگری، نگاه فرهنگی و اقتصادی را از هم جدا کرد.

هوشنگ غفارپور می‌گوید: شهر ما اگر یک بافت تاریخی دارد، باید بدانیم چقدر سرمایه برای نگهداری آن احتیاج داریم و از کجا باید آن را تامین کنیم. غفار‌پور می‌افزاید: ما مهارت و هنر معرفی ابنیه‌های تاریخی را نداریم و بخش زیادی از آنها را از دست داده‌ایم، در حالی که گردشگری بر این بستر شکل می‌گیرد. این کارشناس گردشگری می‌گوید: گردشگری یک صنعت است و تیم اقتصادی خودش را می‌خواهد، اما قبلا باید یاد بگیریم از آثار تاریخی‌مان حفاظت کنیم تا گردشگری شکل بگیرد، به نظر من صنعت گردشگری به شکل واقعی هنوز شکل نگرفته است.

معاون میراث فرهنگی استان فارس، از مخالفان تخریب بافت تاریخی اتفاق اخیر در شیراز را خارج از برنامه این اداره عنوان می‌کند و می‌‌گوید: بررسی بافت تاریخی پیش از اجرای طرح بین‌الحرمین در دستور کار بوده و پرونده خانه پورنواب، خانه تخریب شده در حال بررسی بود، ما هنوز مجوزی صادر نکردیم، ولی متاسفانه کسانی در این کار عجله کردند و اتفاقی که نمی‌خواستیم افتاد. عبدالرضا نصیری ادامه می‌دهد: ما دنبال این بودیم که راهکاری پیدا شود و معبر بدون تخریب آن اثر تاریخی باز شود.

سیاوش صابری، مدیر کل اداره بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور که به همراه تیم اعزامی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به شیراز رفته بود به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته است، تخریب خانه تاریخی پورنواب به دلیل ایجاد معبر برای هیات‌های زنجیرزن وعزاداری بوده است.

صابری به این خبرگزاری گفته بود، ارگان راه و شهرسازی برای توسعه شاهچراغ و ایجاد معبر برای این هیات‌ها 20 متر از این بافت را در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه گذشته به طور شبانه و با ضرب‌و شتم حامیان و نیروهای یگان حفاظت میراث‌فرهنگی تخریب کرده است. به گفته این مقام مسئول سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جلسه‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در این طرح توسعه‌ای، تصمیمی برای تخریب این خانه و دیگر بناهای تاریخی گرفته نشده بود.

مدیر کل اداره بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی کشور معتقد است، توسعه نامتوازن و تفکر غالب کسب درآمد ناپایدار در زندگی اجتماعی باعث شده، شاهد تخریب در بافت‌های تاریخی- فرهنگی باشیم. به گفته محمدجواد عباباف، مدیر کل حراست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور شناسایی عاملان ضرب و شتم ماموران یگان حفاظت در جلوگیری از تخریب خانه تاریخی پورنواب در حال پیگیری است.