خودرو، تولید غیراقتصادی و انحصاری

چندی قبل و با منتشرشدن نامه وزیر صنعت، معدن و تجارت به رییس‌جمهور موضوع انحصاری بودن تولید خودرو در کشور مطرح شد. وزیر صنعت، معدن و تجارت در نامه‌های جداگانه به رییس‌جمهور، معاون اول رییس‌جمهور و رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، با تاکید بر اینکه بازار خودروی ایران انحصاری نیست، خواستار آزادسازی قیمت خودرو شد. با طرح این نامه و دلایل مطرح شده در آن پرسش‌هایی ایجاد می‌شود که باید برای آنها جواب مناسب جست.

آیا صنعت خودرو انحصاری است یا تعریف انحصار فقط درایجاد شرکت‌های غیرفعال و غیر‌موثر است. بی‌شک امروز خودروسازان ما از وضعیت انحصار بهره‌مند هستند، اینکه آیا با واردات در مقابل این انحصار قدعلم شده است یا خیر، شاید جوابش آری باشد اما آیا اصولی است؟

اگر صنایع خودروسازی ما دولتی نبود و از مزیت انحصار برخوردار نبود آیا چند دهه به تولید خودروهای از رده خارج ادامه می‌داد؟ قدرمسلم خیر. آیا اگر خودروسازی ما به بخش خصوصی تعلق داشت و از مزیت انحصار برخوردار نبود تاکنون مبادرت به طراحی خودرو و اجرای آن نمی‌کرد؟ آیا اگر خودروسازی دولتی و انحصاری نبود باز هم چانه‌زنی بر سر قیمت آنقدر در بوق و کرنا بود؟ قیمت تمام شده شامل مواد اولیه، حقوق و دستمزد و هزینه‌های بالاسری است، آیا موارد قید شده رقابتی است؟

آیا نیروی انسانی مازاد در شرکت‌های خودروساز ما حضور ندارند؟ آیا هزینه‌های بالاسری، معقول و در حد بهینه است؟ آیا تیراژ تولید کارخانجات خودروسازی ما اقتصادی است؟ آیا بعد از 55 سال که از حیات تولید خودرو در کشور می‌گذرد ما باید در بهترین شرایط با 1.5 میلیون خودرو در کل کارخانجات خودروسازی مواجه باشیم (که آن‌هم به یمن سیاست‌های غرب به قهقرا رفت تا جایی‌که هنوز به همان تیراژ 1.5 میلیون هم نرسیده‌ایم) آیا با این روش‌ها، اقتصادی تولید می‌کنیم؟ اگر چنین بود آیا مجادله‌ای بر سر قیمت‌، کیفیت و خدمات به مشتریان باز هم وجود داشت؟

بی‌شک خیر، بنابراین اگر واقع‌بینانه به صنعت خودرو که یکی از موتورهای محرک اقتصادی کشور است نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که تولیدی غیراقتصادی، انحصاری و دور از انتظار و سلایق مردم‌داریم تا آنجایی‌که خودروهای وارداتی کم کیفیت چینی در کشور جایگاه پیدا می‌کنند. تولید و اقتصاد، شعار و فعالیت سیاسی نیست و نباید باشد. امید‌دارم بخش‌خصوصی در آینده بتواند با دخالت و حضور خود کاستی‌های این صنعت را مرتفع کند و به جایگاه واقعی و اصلی خود برساند.

* عضو انجمن قطعه سازان خودرو