پیش بینی های اقتصادی؛ نقطه شروعی برای بررسی آینده

اگر یک فرد نخواهد به دنبال مدل سازی یا آینده پژوهی یا پیش بینی متغیرهای اقتصادی در آینده مانند رشد اقتصادی و تورم برود، به دنبال کارهایی می رود که انجام می شود و سازمان های معتبری که ادعای این قضایا را دارند. موضوعی که در اینجا مجهول است، مدلی است این سازمان ها مورد استفاده قرار می دهند.

فرض کنید که یک سازمان بین المللی بخواهد در مورد ایران پیش بینی هایی را انجام دهد و مثلاً پیش بینی هایی را در مورد میزان رشد اقتصادی و میزان تورم انجام دهد. این پیش بینی ها براساس یک مدل انجام می شود که ما اطلاعی از این مدل نداریم، بنابراین در این موضوع که این سازمان ها توانایی و تبحر و توانایی لازم را در پیش بینی ها دارند، شکی وجود ندارد و آنچه این سازمان ها استفاده می کنند، مدلی است که برگرفته از دانش خودشان است اما یک فعال اقتصادی که در ایران کار و فعالیت می کند، بیشتر واقف بر این است که در کشور چه می گذرد تا فردی که در اروپا نشسته و بنا به اعداد و ارقامی که دارد، پیش بینی هایی را در مورد اقتصاد ایران انجام دهد.

بنابراین سازمان های مطالعاتی بین المللی براساس مفروضاتی که دارند، پیش بینی هایی را انجام می دهند و این موضوع که شاید فعالان بخش خصوصی به این پیش بینی ها و آینده پژوهی ها اعتماد نکنند، به این دلیل است که این سازمان ها از یک سری روابط و آنچه در مورد برخی از متغیرها در کشور ما رخ می دهد، اطلاعی ندارند و بنابراین شاید این پیش بینی ها چندان قابل اعتماد و اتکا نباشد.

نکته دیگر این است که به عنوان مثال زمانی که پیش بینی هایی در مورد قیمت نفت در آینده می شود و پیش بینی همه این است که قیمت نفت در آینده سقوط خواهد کرد و در اینجاست که کشورهای عضو اوپک سراغ این موضوع می روند که دلیل آن را بیابند و عکس آن عمل کنند تا این اتفاق رخ ندهد.

 در این شرایط ما نمی توانیم بگوییم که رسانه ها و سازمان های مطالعاتی متخصص نبوده اند و اشتباه کرده اند زیرا این سازمان ها و رسانه ها با توجه به آنچه تاکنون پیش آمده است، این گونه استدلال می کنند که به عنوان مثال اگر هیچ اقدامی انجام نشود، ایران به سمت تورم یا کاهش رشد اقتصادی یا افزایش میزان بیکاری می رود.

بنابراین اینها هشدارهایی است که داده می شود که اگر به آنها توجه شود می تواند از بروز برخی از مسائل جلوگیری کند.

بنابراین اتکا به پیش بینی و آینده پژوهی های سازمان های مطالعاتی می تواند از یک جهت خوب باشد که کاری را گروهی انجام می دهند و به شکل کم هزینه ای در اختیار فعالان اقتصادی قرار می دهند اما از آنجا که ما مدل ارزیابی را در اختیار نداریم، نمی توانیم بگوییم آنچه پیش بینی شده همان شرایطی است که در کشورمان برقرار است و همچنین اگر پیش بینی های آنها را قابل اتکا و اعتماد بدانیم، کاری می کنیم که مسائل منفی و زیان رسان دیگر بروز نکند. بنابراین این آینده پژوهی ها می تواند نقطه شروعی برای بررسی آینده باشد.

آنچه فعالان اقتصادی به آن معتقد هستند و می گویند که در کشورمان سایه اندازی سیاست بر اقتصاد مانع از این است که بتوان به آینده پژوهی ها و پیش بینی ها اتکا کرد هم از همین جهت است که سازمان های مطالعاتی و رسانه های بین المللی از این موضوع اطلاع ندارند که چه موضوعاتی در کشورمان در پنهان و در سایه می گذرد، بنابراین فقط به آماری که توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران منتشر می شود، اتکا می کند و روندها را به نوعی پیگیری و پیش بینی می کند.

 از همین رو حتماً دست های پنهان می تواند برخی پیش بینی ها و آینده پژوهی ها را در نهایت محقق نکند. معمولاً اکثر پیش بینی ها منتهی به آنچه که پیش بینی شده، نمی شود و به سمت بهبود می رود.

باید به این موضوع توجه کنیم که اقتصاد ایران در سال های گذشته در اثر نوع رویکرد اقتصادی و سیاست های مالی دولت های نهم و دهم، تحریم های بین المللی و کاهش ناگهانی و شدید قیمت نفت، روزهای سختی را سپری کرد.

افزون بر این، نباید مشکلات ساختاری و بلندمدتی همچون نرخ بالای بیکاری، فساد، بهره وری پایین، بحران آب و محیط زیست را از خاطر برد. اکنون با اجرایی شدن برجام، فعالان اقتصادی نسبت به اقتصاد ایران در سال آینده، خوشبین هستند.

کارشناس مسائل اقتصادی