همه راه‌ها به تراکم‌فروشی ختم نمی‌شود

وزیر راه و شهرسازی یکی از تندترین منتقدان شیوه اداره شهر توسط شهرداری‌هاست و طبق آخرین اظهارات خود اعلام کرد در هشت سال گذشته مدیران ضوابط فروشی کردند تا ظاهر شهر را آباد کنند و در نهایت این شد که شمال پایتخت که روزی محل تامین اکسیژن شهر از خلوت‌ترین مناطق بود امروز به شلوغ‌ترین منطقه تهران تبدیل شده که ساکنانش در قفس‌های مجلل با نازل‌ترین خدمات زندگی می‌کنند. عالی‌ترین مقام شهرسازی کشور ریشه این تخلفات را در این می‌داند که نهاد حافظ حقوق شهروندی مردم خودش مرجع صدور مجوزهای ساخت‌و‌ساز شده است. آخوندی هرچند در زمان 19 ماه وزارت خود چندین بار انتقادش را به نحوه مدیریت شهرداری بابت درآمدزایی از فروش شهر اعلام کرده اما در آخرین اظهارات خود تیر آخر را رها کرد و خواستار حذف سطوح مختلف دولت مرکزی در مدیریت محلی شد و صراحتا اعلام کرد یا شهرداری باید حذف شود یا فرمانداری و این نهادها نباید خودشان مرجع صدور مجوزها باشند.

از طرف دیگر صدور مجوز یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی برای شهرداری‌ها محسوب می‌شود، به‌طوری که رقم درآمد آن قابل نادیده شدن نیست، طبق لایحه بودجه سال آینده شهرداری؛ درآمد در نظر گرفته شده برای عوارض ساخت‌و‌ساز نزدیک به رقم سال‌جاری یعنی 7 هزار و 700میلیارد تومان است که حدود 4 هزار میلیارد تومان آن از محل صدور مجوز تراکم و 3 هزار و 500 میلیارد تومان از محل تغییر کاربری‌ها تامین خواهد شد، همچنین مجموعه عوارض ساختمانی مصوب سال 93 معادل 7 هزار و 700میلیارد تومان تعیین شده بود که در 9 ماه اول سال‌جاری حدود 5هزار و 400 میلیارد تومان از این رقم محقق شد.

حال بزرگ‌ترین انتقاد کارشناسان به شهرداری این است که برای درآمد حاصل از تراکم‌فروشی جایگزین دیگری بیابند، البته در طول این مدت شهردار تهران به‌عنوان مسئول صدور مجوزهای ساخت‌و‌ساز در یکی از کلانشهرهای کشور بارها اعلام کرده است که تمام اقدامات شهرداری تهران در چارچوب قوانین بوده است.

تمام راه‌های پیش پای شهرداری‌ها

سقف بودجه شهرداری برای سال آینده 16 هزار و 954 میلیارد تومان اعلام شد. همان‌طور که گفته شد بخش قابل‌توجهی از آن قرار است از محل تراکم‌فروشی و صدور مجوز برای ساخت‌و‌ساز تامین شود و گفته می‌شود 60 درصد منابع شهرداری‌ها از ناپایدارترین منبع درآمد یعنی همان تراکم‌فروشی و صدور مجوزهای تغییر کاربری تامین می‌شود، این در حالی است که هر روز به تعداد منتقدان میزان حجم ساخت‌و‌ساز در تهران اضافه می‌شود و پیشنهادهای متفاوت و مختلفی به شهرداری‌ها برای جایگزین کردن محل درآمدزایی خود ارائه می‌شود که البته کاهش هزینه‌های جاری از مهم‌ترین آنهاست.

بیت الله بدرلو، کارشناس شهرسازی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه در حال حاضر روند به این شکل است که بودجه شهرداری‌ها هر سال افزایش یابد، گفت: همه می‌دانیم که بخش قابل‌توجهی از درآمدهای شهرداری‌ها ساخت‌و‌ساز و‌ تراکم‌فروشی است و این بدان معناست که هر سال بار ساخت‌و‌سازی بیشتری به شهر تحمیل می‌کنیم اما معتقدم بودجه شهرداری از قبل ساخت‌و‌سازها نباید صعودی باشد چراکه در کلانشهری مانند تهران که شهر ساخته شده نیازی نیست بودجه شهرداری‌ها بابت ساخت افزایش یابد و بودجه شهرداری تنها باید به احداث زیرساخت‌ها اختصاص یابد.

وی با تاکید بر اینکه افزایش درصد بودجه در سال‌های آینده تلقی درست و صحیحی نیست تاکید کرد: نباید پروژه‌هایی به اجرا برسد که بر ظرفیت شهر تهران و کلانشهرها اضافه کند. بدرلو با بیان اینکه دیگر وقت آن رسیده منابع درآمدی جدید برای شهرداری‌ها تعریف شود که جایگزین تراکم‌فروشی باشد ادامه داد: البته نمی‌توانند جایگزین درآمدزایی قابل‌توجه تراکم‌فروشی شوند اما می‌توانند رقم درآمدزایی را تعدیل کنند و کاهش دهند، بنابراین از تعداد صدور این‌گونه مجوزها بکاهند.

این کارشناس شهرسازی با اشاره به منابع درآمدی جایگزین گفت: معتقدم بهینه‌سازی و کاهش هزینه‌های جاری هزینه‌های مرتبط به اداره شهر می‌تواند از راهکارهای کاهش تراکم‌فروشی و ادامه درآمدزایی شهری باشد و شهرداری‌ها در موضوعات مدیریت شهری از روش‌های نوین استفاده کنند و اگر هزینه‌ها صرف فرهنگ‌سازی زندگی شهری شود قطعا سریع‌تر به نتیجه و صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌رسند.

بدرلو ادامه داد: معتقدم باید بودجه پژوهش افزایش یابد تا عمر مفید مصالح را بتوانند بیشتر کنند و معتقدم یکی از منابع درآمدی که از طریق صرفه‌جویی در هزینه‌ها محقق می‌شود، افزایش عمر مصالح و زیرساخت‌های عمرانی مانند آسفالت یا جدول‌کاری‌ها و پیاده‌رو‌هاست و اگر عمر آسفالت را بتواند از سه سال به چهار یا پنج سال افزایش دهد به‌طور حداقلی 25‌درصد هزینه‌ها را کاهش داده است البته جمع‌آوری پسماندها و بازیافت هم سودآوری بسیار زیادی دارد که فرصت سرمایه‌گذاری هم محسوب می‌شود، اما هنوز به‌طور کامل و جامع به آن نپرداخته‌اند.

تکلیف مالیات برخانه‌های خالی روشن شود

طـبـق گـزارش‌هـای اعلام شده، درآمد اصلی شهرداری‌های حداقل ۹ كشور دنیا، بدون آنكه ارتباطی با ساخت‌وساز داشته باشد، از دو منبع شامل «مالیات» و «كمك‌ دولت» تامین می‌شود. طبق گفته عده‌ای از کارشناسان، مالیات می‌تواند نه‌تنها جایگزین درآمدهای حاصل از تراکم‌فروشی شود، بلکه می‌تواند عامل بازدارنده در میزان ساخت‌و‌ساز در کلانشهرها باشد، این در حالی است که هنوز تکلیف مالیات بر خانه‌های خالی روشن نشده است و هنوز قانون این نوع مالیات بررسی نشده و دولت و مجلس برنامه‌ها و تصمیمات خود را درباره آن اعلام نکرده‌اند. این در شرایطی است که بیش از 400 هزار واحد خالی در تهران و کرج وجود دارد که بدون پرداخت مالیات همچنان خالی مانده‌اند و مالکان علاقه‌ای به اینکه این تعداد واحد مسکونی را به بازار اجاره یا فروش وارد کنند، ندارند.