شور شدن عمدی آب شهرها با میلیون‌ها کیلوگرم نمک!

منابع آب زیرزمینی کشور، در پنجاه سال اخیر در معرض تخریب‌های متعدد قرار گرفته که حفر ده‌ها هزار حلقه چاه مجاز و غیر‌مجاز و برداشت بی‌رویه و بیش از ظرفیت تجدیدپذیری ذخایر آبی مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین عامل آن است.

داود صفایی، مبتکر سیستم رسوب‌زدایی الکترونیکی تجهیزات انتقال آب در گفت‌و‌گو با ایسنا، ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: اما بحران بزرگی که در سایه این بحران پنهان مانده است، پدیده «شور کردن عمدی منابع آبی» است که متاسفانه مهم‌ترین و در دسترس‌ترین منابع آب‌های شیرین شهر‌های بزرگ را در معرض تهدید و تخریب قرار داده است.

وی افزود: بحران آب در کشور به طور کامل توجه مسئولان آب و محیط‌زیست کشور را به خود جلب و توجه آنان را از بحران دیگری که پدیده «شور کردن عمدی آب» است منحرف کرده تا آخرین منابع آب شیرین توسط صنایع و تاسیسات ساختمانی به‌سرعت به آب شور تبدیل شود.

وی گفت: پدیده شور کردن عمدی منابع آبی ناشی از کاربرد یک فناوری منسوخ قرن نوزدهمی است که همچنان در کشور ما رواج دارد. تاسیسات گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها و فعالیت هزاران دیگ بخار در صنایع کوچک و بزرگ کشور موجب بروز پدیده‌ای می‌شود که کارکرد این تجهیزات را مختل کرده و تا توقف کامل آنها ادامه می‌یابد. این پدیده عبارت است از تشکیل لایه‌های رسوب آب در جدار لوله‌ها، شیرآلات و سایر تجهیزات حرارتی و صنعتی.

صفایی اظهار کرد: در قرن نوزدهم برای کاهش نرخ رسوب‌گذاری در تاسیسات و صنایع از فناوری تبادل یونی استفاده می‌شد تا با تزریق نمک در منبعی که رزین در آن ذخیره شده است، میزان کلسیم آب کاهش‌ یافته و نرخ رسوب‌گذاری (تشکیل کریستال‌های کلسیم) در تاسیسات کاهش یابد. در این فرآیند به‌طور مثال در یک ساختمان بزرگ سالانه 8هزار کیلوگرم پودر نمک در 70 هزار لیتر آب حل شده و سپس آب شور پس از دو یا سه روز گردش در سیستم حرارتی به چاه فاضلاب سرازیر می‌شود. این فرآیند معمولا 8 تا 10 بار در هر ماه تکرار می‌شود.

وی تصریح کرد: اگرچه این فناوری از چند دهه قبل در کشورهای توسعه‌یافته منسوخ‌شده و فناوری‌های مدرن جایگزین آن شده است، اما در کشور ما شیک‌ترین و جدیدترین برج‌های تجاری و اداری و صنایع تازه تاسیس در تاسیسات خود همچنان از فناوری قرن نوزدهمی استفاده می‌کنند و این فناوری در تاسیسات تمامی ساختمان‌های وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، صنایع، بهداشت، دانشگاه‌ها و غیره در حال کار است و سالانه میلیون‌ها کیلوگرم نمک از معادن کویر با کامیون به ساختمان‌ها و شهرهای بزرگ حمل می‌شود و پس از شور کردن آب‌های شیرین و استفاده در تاسیسات به چاه‌ها و منابع آبی شهری سرازیر می‌شود.

به گفته صفایی، این فرآیند بزرگ مخرب آب، تنها بخشی از این سناریوی تلخ است و قسمت دوم آن تزریق میلیون‌ها لیتر اسید برای حل رسوب باقی‌مانده در تاسیسات و صنایع است که فرآیند شور کردن عمدی آب تنها روند آن را کند کرده است. وی گفت: سالانه بین 5 تا 20 درصد نرخ شوری در شهرها و نواحی صنعتی افزایش یافته و در شرایط کنونی بحران خشکسالی آثار مخرب «شور کردن عمدی» منابع آب‌های شیرین اهمیت پیشگیری از این پدیده را برجسته‌تر می‌کند.