ضرورت شکست انحصار تجارت خارجی با چین

صادرات یکی از دو طرف تجارت خارجی نشان می‌دهد یک سرزمین واجد کدام توانایی‌های صنعتی و خدماتی است و از سوی دیگر نشان می‌دهد یک کشور در کدام بخش از منابع طبیعی ثروتمند است. به‌طور مثال می‌توان به صادرات نفت ایران اشاره کرد که سال‌های طولانی است به دلیل منابع غنی نفت انجام می‌شود.

از طرف دیگر صادرات انواع خودرو و تلویزیون و تلفن‌همراه از سوی کره‌جنوبی به ایران و سایر کشورها نشان می‌دهد این کشور دارای ظرفیت‌های فنی و تکنولوژیک و اقتصادی در تولید کالاهای یاد شده است. از آنجا که واردات جامعه‌ها در هر مقطع از زمان همان صادرات جامعه‌های دیگر است می‌توان یادآور شد که واردات نیز ادامه شرایط اقتصاد داخلی است. تجارت خارجی از سوی دیگر می‌تواند تا اندازه‌ای نشان‌دهنده سیاست خارجی کشورها نیز باشد که راه ورود کدام کالا از کدام کشور را تسهیل یا درباره آنها سخت‌گیری کند. جامعه ایران از این قاعده مستثنا نیست و می‌توان با بررسی کیفیت و ترکیب واردات و صادرات آن و همچنین طرف‌های تجاری آن، شرایط تولید داخلی و وابستگی‌های تجاری را تشخیص داد.

براساس آمار ارائه شده از سوی رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، ارزش مبادلات دو کشور از مرز 40 میلیارد دلار گذشته است. حجم مبادلات ایران و جهان در سال 1394 که رقمی حدود 82 میلیارد دلار است، شدت وابستگی تجاری ایران به تجارت با چین را نشان می‌دهد. این حجم از مبادلات با کشوری که دست کم در ایران مشهور به تولید کالاهای نامرغوب است، علاوه بر اینکه تجارت خارجی ایران را دستخوش شرایط دشوار می‌کند، بلکه نوعی آسیب روحی برای ملت دارد که چرا باید کالاهای نامرغوب چین به بازار ایران سرازیر شود.

عادت دادن جامعه ایران به مصرف کالاهای بی‌کیفیت چین در بلندمدت این تهدید را دارد که سطح کیفیت تولیدات ایرانی را نیز تنزل می‌دهد. وقتی تولیدکننده ایرانی فقط کالاهای ساخت چین را در هر حوزه رقیب می‌پندارد با همین کیفیت مبارزه می‌کند و این در بلندمدت برای جامعه ایرانی آسیب‌ساز است. نکته دیگری که حجم بالای تجارت با چین را به ذهن ایرانیان متبادر می‌کند این است که این کشور از استیصال ایران در دوران تحریم به نفع خود استفاده کرده است و انواع کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای و مصرفی‌ای را به ایران عرضه می‌کند که فاقد کیفیت‌ هستند.

در همین استان فارس نمونه‌های قابل توجهی از انواع ماشین‌آلات چینی داریم که به دلیل فقدان کارایی و کیفیت از کارافتاده و از بین رفته است. به نظر می‌رسد می‌توان در شرایط تازه‌ای که برای اقتصاد ایران فراهم می‌شود انحصار تجارت خارجی از سوی چین را که عامدانه یا به دلیل اضطرار فراهم آمده است، شکست و رقابت در تجارت خارجی را جایگزین آن کرد.

* رئیس اتاق بازرگانی شیراز