چشم امید بازارها به وین

بورس را اتاق شیشه ای اقتصاد می دانند و با نگاهی به وضعیت تالار شیشه ای می توان وضعیت کلی یک اقتصاد را دریافت. در حال حاضر، رکود فرسایشی بورس تهران در شرایطی این هفته به هفدهمین ماه خود رسیده است که شواهد از احتمال موفقیت مذاکرات وین و احیای برجام حکایت دارد. هشتمین دور مذاکرات وین که همزمان با سال نوی میلادی با وقفه ای سه روزه مواجه شده بود، از میانه هفته گذشته مجددا از سر گرفته شد و با سفر معاون وزیر امور خارجه کره جنوبی به وین و اعلام موافقت سئول با آزادسازی فوری پول های بلوکه شده ایران، به نظر می رسد که طبق ادعای خبرگزاری دولت، شمارش معکوس احیای برجام آغاز شده است؛ اتفاقی که در آخرین روز کاری هفته گذشته قیمت دلار را در بازار آزاد تهران به کانال 28 هزار تومان رساند تا پس از هفته های متمادی که اسکناس سبز آمریکایی در حوالی مرز روانی 30 هزار تومان در حال نوسان بود، حالا در طول یک هفته دو پله پایین بیاید. این روند در شروع هفته جاری هم ادامه داشت و شاخص ارزی در پایان روز شنبه 18 دی ماه به رقم 28 هزار و 800 تومان رسید.

به موازات افت قیمت دلار، بازار سکه و طلا نیز شاهد کاهش قابل توجه قیمت ها بود و پس از آنکه قیمت سکه در روز چهارشنبه گذشته بعد از مدت ها نوسان در کانال 13 میلیونی، به کانال 12 میلیون تومان رسید، در روز نخست این هفته هم با 250 هزار تومان کاهش دیگر به رقم 12 میلیون و 500 هزار تومان رسید. در بازار سرمایه اما شاخص بورس تهران در طول هفته گذشته بیش از 2 درصد عقب رفت و به نیمه کانال 1.3 میلیونی نزدیک تر شد. شاخص کل بورس در روز گذشته نیز 751 واحد دیگر ریخت تا نماگر اصلی تالار شیشه ای در پایان هجدهمین روز زمستان در رقم یک میلیون و 362 هزار واحد بایستد.

ورق بورس با احیای برجام برمی گردد؟

هرچند شاید به نظر برسد که با موفقیت مذاکرات هسته ای، بورس در کوتاه مدت واکنش چندان مثبتی نشان نمی دهد، اما به گفته کارشناسان، احیای برجام و رفع تحریم ها در بلندمدت به سود سهامداران و اهالی بازار سرمایه است. البته این توافق آنطور که «اکونومیست» گمانه زنی کرده است، چندان به درازا نخواهد کشید. طبق پیش بینی «واحد اطلاعات اکونومیست»، در نیمه نخست سال 2022 به احتمال زیاد تحریم های نفتی برداشته می شود و یک توافق محدود میان ایران و طرف های برجامی حاصل خواهد شد. بدین ترتیب، این توافق محدود زمینه را برای افزایش رشد اقتصادی تا محدوده 8.9 درصد و کاهش نرخ تورم به سطح ۲۳درصد در سال جاری میلادی فراهم خواهد کرد. هرچند که در صورت بازگشت احتمالی تحریم ها، رقم تولید ناخالص داخلی مجددا به 2.9 درصد در سال 2023، منفی 2.1 درصد در سال 2024، منفی 2.6 درصد در سال 2025 و منفی 2.2 درصد در سال 2026 خواهد رسید. «اکونومیست» پیش بینی می کند که این توافق بار دیگر از اواخر سال 2023 شکننده خواهد شد و تا پایان سال 2024 احتمال می رود در پی انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا با یک چالش دیگر مواجه شود.

در حالی این روزها همه نگاه‎ها به هتل کوبورگ وین دوخته شده و فعالان بورسی همچون سایر سرمایه‎گذاران، رخدادها و سیگنال‎های برجامی را رصد می کنند که پرسش مهم همه سهامداران و اهالی بازار سرمایه، واکنش بورس به احیای برجام است. سوال این است که آیا با احیای احتمالی برجام، شرایط سال 1394 در بازار سرمایه مجددا تکرار می شود؟ آیا همانطور که بورس از مواهب برجام بهره برد، این بار از مواهب احیای برجام نیز می تواند به همان سبک و سیاق بهره مند شود؟ به نظر می رسد تالار شیشه ای در مقطع زمانی زمستان 1394 نیز در شرایط مشابهی قرار داشت و پس از حدود دو سال افت فرسایشی بورس، خروج سرمایه های حقیقی، نزول ارزش دادوستدها و خلاصه در یک کلام، نومیدی بورس بازان بود که با اجرای توافق برجام و همپای بهره مندی اقتصاد ایران از کنار رفتن تحریم ها، بورس تهران واکنش مثبت و غیرمنتظره ای برخلاف انتظارها در کوتاه مدت نشان داد، به طوری که شاخص کل بورس در یک بازه زمانی سه ماهه بیش از 33 درصد رشد کرد و یکی از بهترین دوره های رونق کوتاه مدت را در کارنامه خود به ثبت رساند. حالا آیا این تجربه شیرین دیگر بار تکرار می شود؟

از بورس تهران تا هتل کوبورگ وین

بازار سرمایه همچنان با کاهش قیمت ها و سقوط شاخص ها دست و پنجه نرم می کند و با گذشت نزدیک به 17 ماه از شروع این روند نزولی و ترکیدن حباب قیمتی بورس کماکان چرخه خروج نقدینگی از تالار شیشه ای ادامه دارد. به نظر می رسد این شرایط تقریبا مشابه شرایط برهه اجرای برجام است و در آن روزها هم بازار سرمایه از رکود فرسایشی حدودا دو ساله رنج می برد.

در خلال روزهای سرد زمستان 1394 و در حالی که ارزش معاملات روزانه به کمترین میزان خود رسیده بود، امید بورس بازان به احتمال رونق کوتاه مدت بورس، رویایی دور از دسترس می نمود، اما با اجرایی شدن توافق برجام، این رویا تعبیر شد و برخلاف انتظارها واکنش آنی بورس به رفع تحریم ها، مثبت از کار درآمد. بدین ترتیب، شاخص بورس تهران در فاصله سه ماهه ابتدای دی ماه 1394 تا انتهای فروردین ماه 1395 به بازدهی 33 درصدی رسید و یکی از دوره های رونق کوتاه مدت بورس را به ثبت رساند. درست مثل اکنون که بیش از 500 روز است دوره رکودی بورس تهران به درازا کشیده است و همچون همه بازارها – برای برون رفت از این وضعیت رکودی – به سناریوهای برجامی چشم دوخته است. گویا همه راه ها همچون شش سال قبل به پایتخت اتریش منتهی می شود.

بنابراین برخلاف انتظار برخی از تحلیلگران که چشم انداز احیای برجام و رفع تحریم ها را تنها در بازه بلندمدت به سود بورس می دانند، شاید همچون تجربه سال 1394 بار دیگر برجام بتواند زمینه یک رالی کوتاه مدت در مسیر شاخص کل بورس را فراهم نماید. کارشناسان بورسی در حال حاضر سایه ابهامات چندوجهی از جمله نتایج مذاکرات هسته ای را از مهمترین عوامل اثرگذار بر روند معاملات بورس تهران و معادلات اقتصاد ایران ارزیابی می کنند و به نظر می رسد با شروع شمارش معکوس احیای برجام، چشم امید همه سهامداران در تالار شیشه ای بیش از هر زمان دیگری به راهروهای هتل کوبورگ وین دوخته شده است.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com