تلخی زندگی چایکاران را با عملکردی شیرین کنید.‌.‌.

سالانه حدود 100هزار تن چای به ارزش حداقل 300 میلیون دلار به كشور وارد می‌شود، كشور ایران به دلیل مصرف بالا در چای یكی از بزرگ‌ترین واردكنندگان چای است و قاچاق چای به ایران سبب شده تا طبق آمار رسمی، ایران در رتبه ششم دنیا قرار گیرد. طبق اعلام رسمی، آمار مصرف چای كشور در سال گذشته حدود 130هزار تن بود. این در حالی است كه تولیدات، در سال‌جاری حدود 25 تا 30 هزار تن بوده كه با مقایسه این ارقام نیاز كشور به واردات چای 100هزار تن در سال است. بیشترین واردات چای ایران از كشور سریلانكاست و جالب اینکه سالانه حدود 300 میلیون دلار صرف واردات می‌شود. 

مشکلات چای و چایکاران ایران

در مورد وضعیت چای کشور با عناوین و موضوعات گوناگونی رو‌به‌رو هستیم. اول اینکه در گذشته صنعت چای کشور از راه تجارت و تولید اداره می‌شد. بدین معنا که وارد‌کننده دخالتی در تولید چای داخلی نداشت و به‌ازای هر دو کیلوگرم خرید چای داخلی، یک کیلوگرم چای از خارج وارد می‌شد.

بنابراین با تجارت و چای وارداتی، چای داخلی مدیریت می‌شد. در واقع چایکار داخلی همیشه یک حاشیه امنیتی از راه واردات چای خارجی داشت و این رویه ادامه یافت تا اینکه وزیر کشاورزی وقت اعلام کرد: تولید چای را تجاری کردیم و تشکیلات بازرگانی سازمان چای جدا شد و زیر پوشش تولید قرار گرفت. وزیر قصد داشت وضعیت تولید چای را درست کند، اما وزارت کشاورزی بذر، کود، سم و سایر ملزومات مورد‌نیاز چای را به چایکاران نداد.

با بروز این معضلات تصمیم گرفته شد در مجلس پنجم در ماده 29 برنامه سوم توسعه، صنعت چای را خصوصی کنند و در قالب این ماده تصویب کردند همه مراحل تولید و صنعت و فناوری چای خصوصی شود. این در حالی بود که درواقع صنعت چای جریان خصوصی یا دولتی نداشت. در مجلس ششم هم نتیجه بررسی‌ها این شد که کتابی به نام طرح تحقیق و تفحص از واردات قاچاق چای نوشته شد و مجلس آن را چاپ کرد. در این کتاب نوشته شده که اصلا چای، صنعت، واردات، تولید، تجارت، واردات از کردستان و هرمزگان، با کشتی یا زمینی، واردات رسمی و غیر‌رسمی ندارد...  

چایکاران در طول سال‌های گذشته تجربه‌های تلخ بسیاری را تجربه کرده‌اند، از کاهش تولید چای ایرانی به دلیل بی‌پولی آنها و عدم‌حمایت دولت برای آماده‌سازی باغات و افزایش بهره‌وری گرفته تا بازار ناعادلانه و جولان دادن چای‌های وارداتی در ویترین‌ مغازه‌ها و رسانه‌های تبلیغاتی کشور. همچنین کمرنگ شدن تضمین‌های متولیان خرید تضمینی چای از سویی دیگر سبب شد تا چایکاران دیگر امیدی به ادامه تولید نداشته باشند و اما واردات، تیشه به ریشه چایکاران زده و باغ‌های چای به مرور زمان از بین می‌رود تا کشور ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان چای، به یکی از بزرگ‌ترین وارد‌کنندگان چای هم تبدیل شود. بلایی که در اثر واردات بی‌رویه برنج، در انتظار زمین‌های برنجکاری است. امروزه کشاورزی که برنج و چای می‌کاشت و مردم برای خرید تنها این دو محصول مرغوب کشور، کیلومترها راه را طی می‌کردند، دیگر کالایی برای عرضه ندارند و تنها چشم به دوردست‌های جاده دوخته‌اند تا مسافری از راه برسد و چند روزی خانه و زندگی‌شان را در اختیار او بگذارند و از این طریق امرار معاش کنند.

به‌راستی مقصر این همه نابسامانی و سوءمدیریت کیست و هموطن چایکار و برنجکار کشورمان تاوان سوءمدیریت چه‌کسانی را باید بپردازد!؟  امروز دیگر از مردان چایکار چیزی جز شرمندگی برای خانواده‌هایشان نمانده است و به قول خودشان باغ‌هایشان را مانند جنگل رها کرده‌اند مگر دولت تدبیر و امید و وزیر جهادکشاورزی‌اش کلیدی تازه‌ برای حل مشکلات آنها رونمایی کنند. 

* با برداشتی آزاد از مجله فناوری و توسعه صنعت بسته‌بندی