الگوی گذران وقت ایرانی ها

ایرانی ها در شبانه روز تنها دو دقیقه کار داوطلبانه انجام می دهند؛ این یکی از نتایج طرح آمارگیری گذران وقت است که از سوی مرکز آمار ایران در پاییز امسال انجام شده است. این طرح در دوره های یک ساله با هدف شناخت نوع و مدت زمان فعالیت های شهروندان و شیوه زندگی افراد اجرا می شود و جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعی، بیشترین بهره را از نتایج آن می برند.

آمارهای گذران وقت اولین بار برای دوره آماری یک ساله در فصول پاییز و زمستان ١٣٨٧ و بهار و تابستان ١٣٨٨ اجرا شد و برای دوره آماری دوم نیز فصول پاییز و زمستان ١٣٩٣ و بهار و تابستان ١٣٩٤ در مناطق شهری ایران بررسی شد. حالا دوره آماری سوم این طرح در فصل پاییز امسال در نقاط شهری کشور اجرا شده است و از تغییرات جالبی در سبک زندگی شهروندان ایرانی حکایت دارد. به تعبیر ساده تر، این الگوی گذران وقت را می توان با موضوع انشاهای دوران کودکی با موضوع «اوقات خود را چگونه گذرانده اید؟» مترادف دانست. همان طور که گزارش مرکز آمار نشان می دهد، الگوی گذران وقت برای شاغلان و بیکاران یا مجردان و متاهلان در روزهای تعطیل و غیرتعطیل، متفاوت از یکدیگر است.

جوانان اوقات خود را چگونه سپری می کنند؟

الگوی گذران وقت افراد ١٥ ساله و بیشتر در مناطق شهری نشان می دهد که متوسط بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز به ترتیب مربوط به گروه فعالیت «رسیدگی و خودمراقبتی» با ١١ ساعت و ١٥ دقیقه، «فرهنگ، فراغت، رسانه هاي گروهي، تمرين هاي ورزشي» با ٤ ساعت و ٦ دقیقه، «اشتغال و فعالیت های مرتبط براي مزد» با ٢ ساعت و ٤٩ دقیقه و «خدمات خانگي بدون مزد براي اعضاي خانوار و خانواده» با ٢ ساعت و ٤١ دقیقه بوده است. همچنین کمترین زمان صرف شده در شبانه روز به «کار داوطلبانه بدون مزد، کارآموزی و ساير كارهاي بدون مزد» با ٢ دقیقه تعلق داشته است.

پرواضح است که الگوی گذران وقت شهروندان ایرانی در پاییز امسال برای زنان و مردان متفاوت از هم بوده است. در بین مردان، بعد از فعالیت «رسیدگی و خود مراقبتی»، متوسط بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز به ترتیب مربوط به گروه فعالیت «اشتغال و فعالیت های مرتبط براي مزد» با ٥ ساعت و ٢٠ دقیقه، «فرهنگ، فراغت، رسانه هاي گروهي، تمرين هاي ورزشي» با ٤ ساعت و ١٧ دقیقه و «معاشرت، ارتباط، مشاركت اجتماعي و آداب و رسوم ديني» با ١ ساعت و ٣٩ دقیقه بوده است.

اما در بین زنان، متوسط بیش ترین زمان صرف شده به ترتیب مربوط به گروه فعالیت «خدمات خانگي بدون مزد براي اعضاي خانوار و خانواده» با ٤ ساعت و ٢٦ دقیقه، «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٣ ساعت و ٥٦ و «معاشرت، ارتباط، مشاركت اجتماعي و آداب ورسوم ديني» با ١ ساعت و ٥٤ دقیقه بوده است.

الگوی فعالیت گذران وقت جوانان ٢٤‏-١٥ ساله نیز نشان می دهد، بعد از گروه فعالیت «رسیدگی و خود مراقبتی»، متوسط بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز مربوط به گروه های فعالیت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرين های ورزشی» با ٤ ساعت و ١٤ دقیقه، «یادگیری» با ٣ ساعت و ٥٨ دقیقه و «اشتغال و فعالیت های مرتبط براي مزد» با ١ ساعت و ٢٤ دقیقه بوده است. همچنین کمترین زمان صرف شده در شبانه روز مربوط به «کار داوطلبانه بدون مزد، کارآموزی و ساير كارهاي بدون مزد» و «توليد كالا براي استفاده نهايي خود» با ٢ دقیقه بوده است.

تفاوت الگوی گذران وقت در شاغلان و بیکاران

الگوی فعالیت گذران وقت گروه سنی ٢٩‏-١٥ ساله نیز تقریبا مشابه جوانان ٢٤‏-١٥ ساله است. نتایج این گروه سنی نشان می دهد که بعد از گروه فعالیت «رسیدگی و خود مراقبتی»، متوسط بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز مربـوط به گـروه های فعالیـت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٤ ساعت و ١٠ «یادگیری» با ٢ساعت و ٢٨ دقیقه و «اشتغال و فعالیت های مرتبط براي مزد» با ٢ ساعت و ١٥ دقیقه بوده است. همچنین کمترین زمان صرف شده در شبانه روز مربوط به «کار داوطلبانه بدون مزد، کارآموزی و ساير كارهاي بدون مزد» با ٢ دقیقه بوده است.

همچنین در بین شاغلان، بعد از گروه فعالیت «رسیدگی و خود مراقبتی»، متوسط بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز مربوط به گروه فعالیت «اشتغال و فعالیت های مرتبط براي مزد» با ٧ ساعت و ٢٦ دقیـقه و کمترین زمان صـرف شده در شبانه روز مربـوط به «یادگیـری» با کمتـر از یک دقیقه بوده است. برای جمعیـت بیـکار نیز بعد از گروه فعالیـت «رسیدگی و خود مراقبتی»، گروه فعالیت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٦ ساعت و ١٦ دقیقه بیش ترین و «توليد كالا براي استفاده نهايي خود» و «کار داوطلبانه بدون مزد، کارآموزی و ساير كارهاي بدون مزد » با ٢ دقیقه کم ترین زمان صرف شده را به خود اختصاص داده است.

بررسی گذران وقت در بین هر یک از طبقات جمعیت غیرفعال اقتصادی نیز گویای آن است که متوسط بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز مربوط به گروه فعالیت «رسیدگی و خود مراقبتی» بوده است. بررسی الگوی گذران وقت افراد باسواد ١٥ ساله و بیشتر هم بیانگر آن است که بیش ترین زمان صرف شده در شبانه روز بعد از گروه فعالیت «رسیدگی و خود مراقبتی» به گروه فعالیت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٤ ساعت و ٣ دقیقه اختصاص داشته است. این شاخص برای افراد بی سواد با اندکی اختلاف، ٤ ساعت و ٣٥ دقیقه برای فعالیت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» بوده است.

چگونگی گذران وقت در ایام تعطیل و غیرتعطیل

همچنین شیوه فعالیت های گذران وقت افراد در روزهای تعطیل و غیرتعطیل نشان می دهد که افراد در روزهای تعطیل در سه گروه فعالیت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٤ ساعت و ٩ دقیقه، «معاشرت، ارتباط، مشاركت اجتماعي و آداب ورسوم ديني» با ٢ ساعت و ١٣ دقیقه و «خدمات خانگي بدون مزد براي اعضاي خانوار و خانواده» با ٢ ساعت و ٥ دقیقه، زمان بیشتری را نسبت به روزهای غیرتعطیل اختصاص داده اند.

نتایج این طرح نشان می دهد افراد هرگز ازدواج نکرده بیش ترین زمان را در یک شبانه روز پس از فعالیت های «رسیدگی و خود مراقبتی» به فعالیت های گروه «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٤ ساعت و ٣٤ دقیقه و همین طور «یادگیری» با ٢ ساعت و ٥٢ دقیقه اختصاص داده اند؛ درحالی که افراد دارای همسر هم بیش ترین زمان خود را پس از فعالیت های «رسیدگی و خود مراقبتی» صرف فعالیت های «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ٣ ساعت ٥٤ دقیقه و «خدمات خانگي بدون مزد براي اعضاي خانوار و خانواده» با ٣ ساعت و ٨ دقیقه کرده اند.

البته متوسط زمان سپری شده در يك شبانه روز در فضای مجازي توسط جمعيت ١٥ ساله و بیشتر، ٢١ دقیقه بوده است. همچنین بیش ترین زمان صرف شده در یک شبانه روز در فعالیت های مربوط به «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با ١٦دقیقه بوده است.

بررسی فعالیت های هم زمان با فعالیت اصلی نیز نشان می دهد، بیش ترین زمانی که در یک شبانه روز جمعیت ١٥ ساله و بیشتر هم زمان با فعالیت اصلی صرف می کنند مربوط به فعالیت «معاشرت، ارتباط، مشاركت اجتماعي و آداب ورسوم ديني» با ١ ساعت و ١٧ دقیقه و بعد از آن، فعالیت «فرهنگ، فراغت، رسانه های گروهي، تمرین های ورزشي» با حدود ١ ساعت بوده است.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com