ایران قطب اصلی صادرات مرغ می‌شود

مدیریت یکپارچه تولید integration موضوعی است که در چند سال گذشته در صنعت مرغداری کشور آغاز شده است‌. در سیستم یکپارچه تولید تمامی موضوع‌های مربوط از تامین و تولید نهاده‌ها تا تولید محصول نهایی و حتی بازار مصرف نیز مدیریت می‌شود‌. دکتر امیر قانع، مدیر بین‌الملل شرکت دِوِنیش کانادا و عضو انجمن ملی طیور، یکی از کسانی است که این سیستم را در برخی کشورها مانند کانادا، آمریکا، چین و هند اجرا کرده است‌. وی در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، در خصوص اجرای سیستم یکپارچه تولید مرغ در ایران اظهار می‌کند: گرچه از اجرای زنجیره تولید مرغ در ایران اطلاع دقیقی ندارم اما در کشورهایی که این زنجیره اجرا شده نیز با مشکلاتی همراه بوده است‌. سیستم‌های جدید در هر کشوری که وارد می‌شود تا زمانی که با سیستم بومی منطقه هماهنگ نشود، دچار مشکل خواهد شد و این موضوع طبیعی است.

هدف‌گذاری، مهم‌ترین اصل

وی چند عامل را در هماهنگی بیشتر سیستم زنجیره تولید موثر می‌داند و می‌گوید: یکی از عوامل مهم، هدف‌گذاری است و عامل دیگر، روان بودن و مرتب کار کردن سیستم است‌. همچنین هماهنگی میان افرادی که در زنجیره با هم کار می‌کنند و قسمت‌های مختلف نیز از جمله عوامل تاثیرگذار در این سیستم است که کاری بسیار مهم و استراتژیک به‌شمار می‌رود‌. سیستم زنجیره تولید باید بتواند با سیستم‌های دیگر همکاری و رقابت داشته باشد‌. البته این مسئله به مدیریت مجموعه برمی‌گردد که بخواهد آن را مجزا یا به‌صورت اشتراکی هدایت کند.

سیستم زنجیره تولید یا مدیریت یکپارچه تولید مرغ از سال‌ها پیش در کشور شروع شد، اما از حدود یک سال گذشته به‌صورت جدی‌تر توسط معاونت امور دام وزارت جهادکشاورزی در حال پیگیری است‌. قانع، در این خصوص اظهار می‌کند: اجرای سیستم یکپارچه تولید مرغ در ایران سابقه چند ساله دارد اما هنوز مدیریت یکپارچه شروع نشده و به نظر من کلید حل مشکل در مدیریت یکپارچه است که باید رفع شود.

بخش خصوصی تولید کند، دولت حمایت

وی تاکید می‌کند: اصلا قصد ندارم بگویم ضعف مدیریت داریم، در واقع منظورم این است که مدیریت در این سیستم باید جا بیفتد و تمامی اجزای آن با‌هم هماهنگ شوند‌. مدیر بین‌المللی شرکت دونیش، بر نقش دولت در این سیستم تاکید و اظهار می‌کند: دولت نقش بزرگی در زنجیره تولید دارد‌. زمانی که زنجیره تولید شکل می‌گیرد، این شروع قسمت‌های بعدی است که سیاست‌گذاری‌ها باید از این سیستم حمایت کنند‌. در زنجیره تولید، از زمانی که نخستین جوجه «جی پی» وارد می‌شود حدود دو سال زمان می‌برد که به نتیجه برسد‌. بنابراین میزان مصرف، تولید و سایر مسائل باید در سطح ملی و کشوری بررسی شود.

عضو انجمن ملی صنایع طیور می‌گوید: نکته تاثیر‌گذار دیگر اینکه سیاست‌های کلی کشور چگونه است، آیا همه زیر یک سیستم دولتی فدرال کار می‌کنند (مانند کانادا) که دولت قیمت تولید و مصرف را نیز تعیین می‌کند یا اینکه مانند کشور آمریکا همه چیز رقابتی است و هر کسی تولید بهتر و ارزان‌تری داشته باشد، قدرت رقابتش افزایش می‌یابد. وی تصریح می‌کند: به باور من، سیستم خصوصی باید تولید و پروداکشن را انجام دهد و دولت حامی مصرف‌کننده و تولیدکننده باشد و سیاست‌های کلی تولید را نظارت و تعیین کند‌. این سیستم می‌تواند سیستم برنده‌ای باشد.

کاهش مصرف آب در سیستم زنجیره تولید

کی از محاسن سیستم زنجیره تولید توجه به مصرف آب، انرژی و کاهش فرسایش خاک است‌. قانع، معتقد است: دولت هم باید در این زمینه کمک کند‌. فرسایش خاک و کاهش منابع آب یک موضوع ملی است و نه خصوصی‌. در کل منابع آب در کشور کم نیست، بلکه در آبرسانی و نحوه استفاده از آب مشکل داریم‌. شرکت‌های زنجیره‌ای به واسطه قدرتی که پیدا می‌کنند می‌توانند در چارچوب قوانین کمک زیادی در صرفه جویی آب و انرژی بکنند‌. 

وی با اشاره برخی سیستم‌های تولید قدیمی می‌گوید: سیستم پروسسینگ پلنت‌ها و هچری‌ها زیاد آب مصرف می‌کنند‌. در مرغداری‌هایی که با سیستم یکپارچه اداره می‌شوند، می‌توانند با استفاده از سیستم تصفیه 90 تا 95 درصد آب را به آسانی به چرخه مصرف بازگردانند که نیاز به سرمایه‌گذاری دارد‌. در زمینه فرسایش خاک نیز زنجیره تولید می‌تواند کمک کند و شرکت‌های کشت و صنعت باید طبق ضوابط احیای زمین کار کنند‌. برای نمونه، ژاپن در گذشته با مسئله فرسایش خاک روبه‌رو شد اما حدود 70 سال پیش سیاست‌گذاری موفقی در احیای خاک اجرا کرد که با موفقیت همراه بود‌. در کانادا و آمریکا نیز احیای خاک در دست اجراست‌. روش‌هایی وجود دارد که می‌توان آن را اجرا کرد.

مدیریت یکپارچه، آینده صنعت مرغداری

افزایش قیمت‌های جهانی حامل‌های انرژی، خطرات زیست محیطی ناشی از مصرف بی‌رویه آن و همچنین انحصار خاص آن به کشورهای انرژی‌خیز موجب شده تا موضوع هدررفت انرژی در زنجیره تولید به یکی از مسائل بسیار مهم تبدیل شود. قانع اظهار می‌کند: در بسیاری از مرغداری‌های ایران این امکان وجود دارد که پرت انرژی نداشته باشند‌. در سیستم زنجیره تولید، مزرعه‌داران سیستم‌هایی پیاده می‌کنند که از بستر، کود و غیره استفاده می‌شود‌. سیستم گرمایش ساده‌ای نیز در برخی کشورها درست شده که کمپوستینگ می‌کنند و حرارت کمپوستینگ را دوباره به سالن برمی‌گردانند‌. همچنین برخی مزارع جدید در اروپای غربی اقدامات دیگری مانند تغییر ابعاد، اجرای سقف کاذب یا سیستم ون‌تیلی شن را تغییر داده و پرت انرژی را به کمترین میزان رسانده‌اند.

وی تاکید می‌کند: آینده صنعت مرغداری این است که به این سمت برود چون زمین کشاورزی کم و جمعیت زیاد می‌شود و به همین دلیل بر زمین‌های موجود فشار بیشتری می‌آید تا تولید افزایش یابد‌. این خبر هم خوب است و هم بد‌. خوب است چون بسیاری از زمین‌ها به درستی استفاده و بهره‌برداری نمی‌شوند‌. در برخی نقاط آسیا و آفریقا زمین‌های کشاورزی تنها 20 تا 30 درصد راندمان دارند‌. به همین دلیل خاک از بین می‌رود و می‌توان سیستم‌های ساده‌ای مانند کمپوستینگ را اجرا کرد که ضایعات را به محیط نفرستاد و دوباره در چرخه مصرف قرار داد‌. در بسیاری از مرغداری‌های ایران که دارای ساختمان‌های قدیمی و سنتی هستند، مصرف انرژی زیاد، بیماری‌ها زیاد و ضایعات نیز بیشتر است‌. هر چه سیستم بسته‌تر باشد، کنترل، هزینه و بیماری کمتر است و به‌صورت سیستماتیک این موارد به هم ربط دارند‌.

توانمندی ایران برای رسیدن به صادرات بین‌المللی

مدیر بین‌المللی شرکت دونیش، با ابراز خوش‌بینی نسبت به ادامه اجرای سیستم یکپارچه تولید مرغ در ایران، می‌گوید: در ایران سیستم زنجیره مرغ می‌تواند بسیار موفق باشد، به شرطی که سیاست‌گذاری‌های دولتی و بخش خصوصی را به همراه داشته باشد‌. در صورت ایجاد هماهنگی بیشتر می‌توان به این صنعت بزرگ در کشور کمک کرد‌. ایران با توانمندی‌هایی که در صنعت مرغداری‌اش وجود دارد، می‌تواند در سه تا پنج سال آینده به یکی از قطب‌های بزرگ تولید و صادرات مرغ در دنیا تبدیل شود‌.

وی وجود نیروی کار ماهر و امکانات مناسب را از جمله دلایل موفقیت این سیستم در کشور می‌داند و می‌افزاید: فرق یک سیستم خوب، معمولی و عالی تنها در جزییات است که نتیجه را هم رقم می‌زند‌. در این سیستم شرکت‌ها گرچه باهم رقیب هستند اما باید همکاری داشته باشند تا میزان تولید و مصرف را بالانس کنند و توازن ببخشند؛ این هم به نفع تولیدکننده کوچک و زنجیره است و هم مصرف‌کننده و در نهایت منافع ملی را تامین می‌کند.

قانع در پایان می‌گوید: باید از تجربیات دیگران بهره‌ببریم و همچنین از اشتباهات خودمان در این زمینه درس بگیریم. ما می‌توانیم به کمک هم این سیستم موفق را در کشور اجرا کنیم‌. تولید یکپارچه مرغ در ایران در دوره‌ای قرار دارد که می‌توان آن را از این حالت خارج کرد‌. به نظر من می‌توانیم موفقیت‌های بسیار خوبی در این زمینه کسب کنیم.