آیا کسب و کارهای نوین باید مالیات بدهند؟

بسیاری از کارشناسان کشور معتقد هستند با ظهور استارتاپ ها اقتصاد ایران می تواند تغییرات اساسی داشته باشد و از تک محصولی بودن، یعنی صرفا مانور روی نفت، خارج شود. هفت میلیون جوان بدون شغل (طبق آمار رسمی) وجود دارد که برخی از این جمعیت توانسته اند با ایده ها و خلاقیت ها خود به همراه یک سرمایه اندک، کسب و کار خود را راه بیندازند و از این طریق هم امرار معاش کنند و هم اینکه باعث ایجاد شغل شوند. این درحالیست که در تعریف اساسی استارتاپ، این نوع تجارت ها در بهترین حالت ممکن هم احتمال ورشکستگی بالایی دارند.

مشکلات و موانع سد راه استارتاپ ها بی شمار است و برخی از آنها به عدم وجود قوانین مشخص برمی گردد، نمونه این موارد را در سال های اخیر در مورد استارتاپ های تاکسی های اینترنتی و یا پیک های موتوری آنلاین به وفور دیده ایم. حال خبر تازه ای منتشر شده و چالش جدیدی برای این نوع از کسب وکارها ایجاد می کند که به صحبت های رییس امور مالیاتی کشور در در چهاردهمین کنفرانس مجمع انتخابات مالیاتی برمی گردد:

«تعیین مشمولیت مالیاتی کسب و کارهای مجازی و تعیین مقر آنها خصوصا در کسب و کارهای بین المللی با توجه به کسب کارهای مجازی همانند مکان استقرار سرور محل پرداخت و دریافت وجه، محل تولید کالای دیجیتال از جمله چالش های پیش روی سازمان مالیاتی است.»

در اصول اقتصادی هنگامی که کشوری با حجم نسبتا زیادی از بیکاری و رکود مواجه است، دولت معافیت های مالی و اعطای تسهیلاتی را برای کسب وکارها و یا شرکتهای دانش بنیان در نظر می گیرد تا در این شرایط بحرانی بتوانند به کار خود بدهند. این ها بخشی از گفته های دکتر «غلامرضا کیامهر»، کارشناس مسائل اقتصادی است. او در گفتگو با دیجیاتو می گوید:

مطلب مرتبط: چگونه کسب و کار خود را برای دنیای در حال تغییر آماده کنیم

«اگر هماهنگی موزون و درستی بین بخش های مختلف دولت وجود داشت این «تسلیحات جزیره ای» به وجود نمی آمد. این اصطلاح بدین معناست که هر بخش دولت ساز و کار خودش را دارد و با دیگر قسمت ها کاری ندارد. سازمان مالیاتی کشور در هر شرایطی اعلام می کند که باید مالیات را اخذ کند و شرایط اقتصادی کشور به هیچ وجه در این موضوع سنجیده نمی شوند. این سازمان حتی در یکی دو سال پیش اصرار به ورود به بخش های تراکنش های اینترنتی و کارت های شهروندان را داشته که البته خوشبختانه این اقدامات با مخالفت صریح و قاطع ریاست جمهوری و بانک مرکزی مواجه شد، گرچه اخیرا زمزمه های آن باز هم شنیده می شود.»

کیامهر معتقد است که سیستم هوشمند مالیاتی که سال هاست در برنامه این سازمان قرار گرفته، باید هرچه زودتر به جریان بیفتد چرا که با راه اندازی این سیستم هزینه های هنگفت خود اداره جات مالیات به شدت کاهش می یابد:

«در تمام کشورهای دنیا نظام مالیاتی بر بستر اینترنت و به صورت هوشمند انجام می شود و سیستم ایران از قدیمی ترین نظام های مالیاتی است که همین امر هزینه های جاری سنگینی را برای گرداندن خود اداره مالیات برجا می گذارد. ساختمان های متعدد و دفاتر گوناگون این سازمان در جای جای کشور وجود دارند که طبعا برای نگهداری آنها باید هزینه هایی انجام شود. بسیاری از پرداخت های مالیاتی صرف همین ماجرا می شود.»

وی بهانه ورود سازمان های مالیاتی در بخش استارتاپ ها و یا تراکنش های اینترنتی را مبارزه با پولشویی و فساد عنوان می کند و البته این ادعا را زیر سوال می برد:

مطلب مرتبط: مزایا و معایب مشارکت در کسب و کار

«کارتل ها و مافیاهای فساد در کشور جابجایی پول و رانت های خود را بدون استفاده از کارتخوان ها و یا با استفاده از استارتاپ ها انجام می دهند و ماجرای پیچیده تری دارند. جوانانی که با هزار امید و آرزو کسب و کار خود را راه اندازی کردند در حیطه مفسدان اقتصادی قرار نمی گیرند که قرار باشد سیستم فساد آنها برملا شود. این دخالت ها به نوعی پسرفت محسوب شده و بازهم مردم را به سمت استفاده از اسکناس و انبوه حجم نقدینگی خواهد برد.»

سازمان مالیات به تازگی با مغازه داران حوزه رایانه به توافقاتی رسیده بود و به تازگی نیز اعلام کرده که قصد راه اندازی سیستم الکترونیکی جامع خود را دارد. شناسایی فعالان اقتصادی فضای مجازی و تعیین مشمولیت مالیاتی آنها با توجه به مفهوم مقر دائم در قانون هم یک چالش برای خود این سازمان به شمار می رود.

مسئله مهم اینجاست که در اکثر استارتاپ ها تراکنش های مالی ثبت می شود و بنابراین درآمدهای آنها کاملا شفاف است. در صورتی که در کسب و کارهای سنتی ممکن است خریدار پول نقد پرداخت یا قسطی کالایی را خریداری کند که تعیین مالیات را دشوارتر می سازد.

مطلب مرتبط: رهبرانی که آینده کسب و کار را شکل می دهند

بنابراین در این شرایط اگر قرار به تدوین آیین نامه یا دستورالعمل هایی برای اعمال قوانین مالیاتی و اخذ آن از سوی استارتاپ هاست، شاید بهترین کار تشکیل شعبه ای متشکل از افراد متخصص در سازمان امور مالیاتی کشور باشد تا با بررسی و ساز و کار استارت آپ ها تعیین سقف مالیات آنها را انجام دهند.