اقتصاد مقاومتی؛ از اراده تا عمل

به ‌تازگی معاون اول رئیس‌جمهوری با صدور بخشنامه‌ای خواستار تحقق تولید با حداکثر ظرفیت برای رسیدن به هدف اقتصاد مقاومتی شد. او طی بخشنامه‌ای به بنیادها و موسسات دولتی و غیردولتی، از آنان خواست نسبت به اصلاح مدیریت، تامین سرمایه و منابع مالی مورد نیاز و رفع نیازها و مشکلات شرکت‌ها و واحدهای تولیدی زیرمجموعه خود اقدام کنند.

او اشاره کرده بود که سهم قابل توجهی از تولید کشور، در شرکت‌های زیرمجموعه نهادهای عمومی، بنیاد‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها و... ایجاد می‌شود و تحقق تولید با حداکثر ظرفیت می‌تواند به‌عنوان مهم‌ترین اقدام این مجموعه‌ها در راستای عملی کردن شعار «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» تلقی شود.

بنابراین از بنگاه‌های دولتی و خصوصی خواسته شد تا حداکثر ظرف مدت ۲۰ روز برنامه‌های اجرایی افزایش تولید واحدهای تحت پوشش خود را به دولت ارائه کنند؛ مقوله‌ای که باید دید تا چه میزان می‌تواند سبب رشد و توسعه تولید در کشور شود.

هر چند دولت خواستار ارائه برنامه شده است اما بسیاری از فعالان اقتصادی مهم‌ترین مشکلات را نه مدیریتی که زیرساختی می‌دانند و معتقدند مهم‌ترین قدم برای رشد تولید در دست دولت است که خود نیز نسبت به آنها واقف است. هرچند این فعالان معتقدند اراده دولت نشان می‌دهد که به دنبال عملیاتی کردن این امر است اما معتقدند تا یک عزم جمعی بین همه نهادها ایجاد نشود این امر محقق نمی‌شود. باید منتظر ماند و دید که آیا این عزم جمعی ایجاد می‌شود یا خیر؟

***

حسین سلیمی:

تحریک تقاضا مهم‌ترین عامل تحقق تولید است

حسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق ایران معتقد است با ایجاد تسهیلات و تحریک تقاضا مقوله تحقق تولید با حداکثر طرفیت عملیاتی خواهد شد که با توجه به راهکارهایی که تاکنون اعمال شده این امر قابل اجرا است.

با توجه به بخشنامه دولت در حوزه اقتصاد مقاومتی با هدف تحقق تولید با حداکثر ظرفیت به بنگاه‌های دولتی و خصوصی، ارزیابی شما از این بخشنامه چیست؟

من معتقدم این بخشنامه کمک‌کننده است. اگر به خاطر داشته باشید در حوزه خودرو و لوازم خانگی دولت اقداماتی انجام داد که باعث تحریک تقاضا و تکان خوردن حوزه تولید شد. اگر آن سیاست‌ها توانست رکود را کنار بزند و زمینه تولید را فراهم کند اگر همان اصول در این سیاست نیز دنبال شود بی‌شک می‌توانند موفق عمل کنند.

اکنون بیش از تولید مشکل کشور تقاضاست و یکی از راهکارهایی که از سوی بنگاه‌ها ارائه می‌شود باید تحریک تقاضا باشد. تحریک تقاضا در کنار ایجاد تسهیلات برای بخش تولید می‌تواند نقش به سزایی در تحقق این سیاست داشته باشد. قطعا این بخشنامه و آن برنامه‌هایی که در این بازه زمانی 20روزه فراهم می‌شود اثر‌گذار خواهد بود.

اما این‌گونه نیست فکر کنید که یک شبه تولید ما رشد می‌کند و این هدف عملیاتی می‌شود. بی‌شک رسیدن به هر هدفی زمان‌بر است، اما باید از جایی آن را شروع کرد که به نظرم این شروع خوبی است و می‌تواند اثرگذار باشد. من فکر می‌کنم در سال 95 ما نتیجه آن را ببینیم.

شما به مقوله تولید و تمایل به حداکثر ظرفیت تولید اشاره داشتید، از سویی بحث تقاضا را نیز مطرح کردید، در چنین شرایطی که رکود حاکم است چگونه می‌توان هدف تولید با حداکثر ظرفیت را در چنین شرایطی عملیاتی کرد؟

در این سیاست‌ها باید راهکارهایی برای افزایش تقاضا مطرح شود. مثلا در حوزه مسکن تسهیلات برای تقاضا‌کننده افزایش پیدا کرده و با دیده شدن وام‌های مناسب حوزه تولید مسکن تکان خواهد خورد و به تناسب آن 800 حوزه صنعتی مرتبط با مسکن رشد تولید خواهند داشت. اینها خود به خود زنجیره‌ای است که اگر در یک حوزه تسهیلاتی ارائه شود زنجیروار تقاضا در حوزه‌های دیگر تحریک و فعال می‌شود.

سه مقوله اصلاح مدیریت، تامین سرمایه و منابع مالی مورد نیاز و رفع نیازها و مشکلات از جمله بندهای بخشنامه است که بنگاه‌ها باید در آنها برنامه‌های خود را ارائه کنند. آیا این سیاست می‌تواند کمک کند تا تولید به نحوی افزایش پیدا کند که بتوانیم در حوزه صادرات نیز وارد شویم و به نوعی اقتصاد مقاومتی را عملیاتی کنیم؟

بله، این موارد در کنار هم سبب ارتقای کیفیت کالا می‌شود. کیفیت کالا که افزایش پیدا کند کالا صادرات‌محور می‌شود و خود مقوله صادرات محور بودن بازار داخل را نیز در بر می‌گیرد و کالای تولید شده خواه ناخواه جایگزین کالای وارداتی می‌شود. این بهترین روش است که سبب تحقق تولید با حداکثر تولید می‌شود. 

***

ابوالفضل خاکی:

 تسهیلات ارزان مهم‌ترین نیاز تحقق تولید است

ابوالفضل خاکی، رئیس اتاق بازرگانی استان قم معتقد است موانع و مشکلاتی که بر سر راه تولید وجود دارد بسیار پیچیده است و با بخشنامه قابل حل نیست، باید این بخشنامه‌ها پایه اراده دولت قرار بگیرد تا راهی را که آغاز کرده توسعه دهد و به سرانجام برساند.

با توجه به بخشنامه دولت در حوزه اقتصاد مقاومتی، در حوزه تولید آیا برنامه‌های 20روزه‌ای کــه بنگاه‌های خصوصی و دولتی به دولت ارائه می‌کنند، می‌تواند در حوزه تولید موثر باشند؟

 در اینکه دولت تمایل دارد مشکلات روز را حل کند، تردیدی نیست اما متاسفانه مشکلات و موانعی در حوزه تولید وجود دارد که با این بخشنامه‌ها و سیاست‌ها حل نمی‌شود. مثلا یکی از مقولات مهم تسهیلات بانک‌های داخلی و خارجی و تسهیلاتی است که در گذشته وجود داشته و اکنون در اختیار بنگاه‌های تولیدی نیست. حال دیگر موانع را نیز به این موارد اضافه کنید. به نظر من برای رسیدن به این هدف یک اراده جمعی لازم است تا همه نهادها برای رفع این موانع همسو شوند.

اگر واقعا لازم است از تولید‌کنندگان داخلی حمایت کنیم و تولید را توسعه دهیم لازم است یکسری عوامل به کمک بیاید تا این امر عملیاتی شود. اکنون با قوانین پیچیده‌ای که مخصوصا در حوزه مالیاتی اعمال می‌شود، بحث تولید کمرنگ‌تر می‌شود.

افرادی که در حوزه تولید فعالیت سالم داشته‌اند با اعمال چنین قوانینی یا از چرخه تولید حذف می‌شوند یا خواه ناخواه باید به سمت فعالیت‌هایی بروند که حقوق دولت را پرداخت نکنند و به فساد اقتصادی گرفتار شوند تا بتوانند ادامه حیات دهند. اگر واقعا هدف تولید است باید با مقولاتی چون قاچاق و فسادهای اقتصادی جدی برخورد شود. با چهار تا گفت‌و‌گو و بخشنامه متاسفانه این مقولات عملیاتی نمی‌شود.

این موانعی که مطرح می‌کنید جدا از بحث فسادهای اقتصادی چه هستند و چگونه می‌توان آنها را از بین برد؟

ما متاسفانه در حوزه واردات با مشکل روبه‌رو هستیم. واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات پایه‌های تولید هستند که برای تحقق تولید باید بتوان بدون مشکل به آنها دسترسی داشت. متاسفانه ما اکنون امکان استفاده از فاینانس‌های یک‌ساله و دوساله را نداریم که در حوزه خرید مواد اولیه نیاز است و از سوی دیگر فاینانس‌های پنج‌ساله برای خرید ماشین‌آلات کارخانه‌ها نیز فراهم نیست.

این مشکلات تا حل نشود و ما تا ریل راه‌آهن را نداشته باشیم نمی‌توانیم این امر را محقق کنیم.

بنابرایـن شـما مشـکلات زیرساختی را مهم‌ترین مانع تحقق تولید می‌بینید؟

به‌طور کلی حرف من این است که همه نهادها برای تحقق این امر باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند. همه برای یک هدف اصلی همسو باشند که آن هدف همانا رشد و توسعه اقتصادی کشور است. موانع باید کاهش پیدا کند و تسهیلات لازم فراهم شود. متاسفانه در شرایطی که ما از تولید صادرات محور صحبت می‌کنیم و تسهیلات خارجی در سال 6 درصد است در ایران با تسهیلات 24 درصد انتظار داریم این امر عملیاتی شود که مسلم است این اتفاق نخواهد افتاد.

سه رکن اصلاح مدیریت، تامین سرمایه و منابع مالی مورد نیاز و رفع نیازها و مشکلات از جمله مواردی است که دولت خواسته تا بنگاه‌ها برای آن برنامه‌ریزی کنند. آیا برنامه‌ریزی بنگاه‌ها جدای از موانع زیرساختی که وجود دارد می‌تواند تا حدی فضای تولید را بهبود ببخشد؟

اکنون در حوزه منابع انسانی در بخش خصوصی کمتر دچار مشکل هستیم. اما در حوزه منابع مالی که همان تسهیلات است، این مقوله در دست دولت است که لازم است دولت جدی‌تر به آن بپردازد. متاسفانه سال 94 سال بسیار بدی برای تولید بود. ما این سال را پشت سر گذاشتیم که بسیاری از کارخانه‌ها متوقف شدند. اگر بخواهیم این کارخانه‌ها دوباره فعال شوند باید این مشکلات را درمان کرد.

راه درمان این کارخانه‌ها و بنگاه‌ها نیز تامین نقدینگی است. باید تسهیلات ارزان قیمت از سوی دولت با هماهنگی بانک‌ها و استفاده از تسهیلات ارزان قیمت بنگاه‌های خارجی فراهم شود. این امر قبل از سال 91 عملیاتی بوده و اکنون نیز می‌توان به آن دوران بازگشت.

حال اگر این نیاز به چنین تسهیلاتی در برنامه‌های بنگاه‌ها در حوزه رفع نیاز و مشکلات ارائه شود آیا دولت می‌تواند این مانع را برطرف کند؟

قطعا این امر عملیاتی است و دولت در آن سمت و سو حرکت می‌کند. تنها نیاز به یک عزم جمعی است. اکنون دولت در زمینه فاینانس‌های شش ماهه وارد عمل شده که اگر اراده آن باشد می‌تواند فاینانس یک ساله را نیز فراهم کند. اکنون در حوزه تولید ما از فاینانس‌های شش ماهه با سود 3 درصد استفاده می‌کنیم. یعنی این امر شدنی است و این امر آغاز شده و اگر اراده و کمک دولت باشد می‌توان به فاینانس‌های دو ساله و پنج ساله نیز دست یافت.

ارتباط با نویسنده: sarabouromand@gmail.com