بحرانهای سیاسی، اقتصادی و همچنین محدودیت ظرفیت ذخایر سوختهای فسیلی، نگرانیهای محیط زیستی، افزایش جمعیت و گرمایش جهانی کشورهای مختلف دنیا را ملزم به پیدا کردن راهکاری متفاوت از سوختهای فسیلی کرده است. در حال حاضر استفاده کشورهای توسعهیافته از منابع انرژیهای نو و تجدیدپذیر برای توسعه اقتصادی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.
درکشورهای مختلف با توجه به نیاز روزافزون به مصرف انرژی و کاهش منابع انرژی فسیلی، ضرورت حفظ محیط زیست، کاهش آلودگی هوا، محدودیتهای برقرسانی و تامین سوخت برای نقاط و روستاهای دورافتاده، استفاده از انرژیهای نو همچون باد، خورشید، هیدروژن، زیست توده و زمین گرمایی میتواند جایگاه ویژهای داشته باشد.
پژوهش سازمانهای مختلف از جمله بانک جهانی و اوپک نشان داده است که توسعه یک کشور با میزان مصرف انرژی و چگونگی تامین آن رابطهای مستقیم دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، بیشتر کشورهای جهان به منابع مختلف انرژیهای نو روی آوردهاند.
استفاده از منابع انرژیهای تجدیدپذیر نیاز به یک برنامهریزی و سرمایهگذاری اصولی دارد. همانطور که اربان راسناک دبیر کل منشور انرژی در یازدهمین همایش بینالمللی انرژی اظهار داشت که کشورهای خاورمیانه باید در جهت تغییرات اساسی بازار انرژی حرکت کنند و از انرژیهای نو و تجدیدپذیر استفاده کنند.
او اضافه کرد که منشور انرژی آماده همکاری با ایران است و میتواند در زمینه تبادل تکنولوژیهای جدید برای بهره مندی از انرژیهای نو با ایران همکاری داشته باشد. در حال حاضر ایران با شرکتهای آلمانی برای راهاندازی نیروگاه خورشیدی در ایران در حال مذاکره است. قرار است یک شرکت آلمانی نیروگاهی با ظرفیت تولید 500 مگاوات برق در ایران راهاندازی کند.
پیشبینی میشود که تا پایان سال 2020، میزان سرمایهگذاری دنیا در زمینه انرژیهای نو به 900 میلیارد دلار برسد که سهم منطقه خاورمیانه از این سرمایهگذاری به 37 میلیارد و 500 میلیون دلار میرسد.
کشورهایی که اقتصاد آنها به نفت وابسته است، به دنبال یافتن منابع دیگری غیر از نفت برای تامین انرژی و درآمد کشورشان هستند. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی، قطر و کویت پس از سقوط قیمت نفت دچار بحران اقتصادی شدهاند. درآمدهای نفتی این کشورها نیمی از درآمد آنها را تامین میکند و سه چهارم حجم صادراتشان را نفت در بر میگیرد، استفاده از انرژیهای نو به جای سوختهای فسیلی برای آنها بهترین راهکار خواهد بود.
راهحلهایی از جمله روی آوردن به انرژیهای هستهای و انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و انرژی باد میتواند راه گشا باشد. در میان این کشورها میتوان به اماراتمتحدهعربی اشاره کرد که با بهرهگیری از این دو انرژی خود را برای اقتصاد پسانفت آماده میکند. امارات تولیدکننده عمده نفت در جهان، با ظرفیت صادرات 2.8میلیون بشکه در روز است و درحال حاضر 7درصد از منابع نفتی دنیا را تامین میکند.
طبق گزارش خبرگزاری WAM در امارات، مجموعه سیاستهایی که امارات متحده عربی برای اقتصاد پس از نفت خود در نظر دارد، شامل صدها نوآوری ملی در بخشهای مختلف به ارزش بیش از 300میلیارد درهم (81.80میلیون دلار) میشود.
امارات متحده عربی خود را با تمرکز و سرمایهگذاری روی علم و دانش و تکنولوژیهای جدید، برای دنیای بعد از نفت و اقتصاد پسانفت آماده میکند. امارات برای کاهش استفاده از سوختهای فسیلی، اقدام به ساخت چهار رآکتور هستهای با ظرفیت واحد 1400مگاوات تا آخر سال 2020 کردهاست. این کشور همچنین نسبت به راهاندازی بزرگترین نیروگاه خورشیدی متمرکز در جهان نیز اقدام کرده است.
این نیروگاه مساحتی معادل 258 زمین فوتبال و ظرفیتی برابر 100 مگاوات برق 20هزار خانه را تامین میکند. هدف امارات تولید 7درصد انرژی الکتریکی کشور تا پایان سال 2020 از منابع تجدیدپذیر است. عربستان نیز به منظور رهایی از وابستگی به نفت، اقداماتی را ترتیب داده است. عربستان در تلاش است سهم خود را از انرژیهای تجدیدپذیر جایگزین نفت از 14درصد به 19درصد تا سال 2040افزایش دهد.
در آفریقا هم کشورهای مختلف به تکاپو افتادهاند. بهعنوان مثال مراکش گام بزرگی در زمینه انرژیهای نو بر داشتهاست. به تازگی یک نیروگاه بزرگ خورشیدی ترمودینامیک در این کشور راهاندازی شد. در حال حاضر این نیروگاه خورشیدی یکی از بزرگترین نیروگاههای خورشیدی در دنیاست که ظرفیت تولید 160 مگاوات برق را دارد. تا سال 2018 این نیروگاه توانایی تولید 580 مگاوات برق را خواهد داشت.
به گزارش TelQuel این نیروگاه به بزرگترین مجموعه خورشیدی چند فناوری تبدیل خواهد شد. ساخت این پروژه حدود 9 میلیارد یورو هزینه در بر داشته است. پیش از بهرهبرداری از این نیروگاه، مراکش 95 درصد از انرژی مصرفی خود را از کشورهای دیگر وارد میکرد. برنامهریزی و طراحی و بهرهبرداری از این نیروگاه عظیم به طور قابل ملاحظهای واردات انرژی این کشور را کاهش داده است.