«تعطیلات و تعمیرات» از نگاه بخش‌خصوصی

توقف ایجاد نیروگاه‌های جدید طی سال‌های گذشته، تامین نیازهای کشور در زمان اوج مصرف تابستان را با بحران مواجه کرده‌است. مسئولان وزارت نیرو رسما اعلام کرده‌اند که جز با همکاری بخش‌های صنعتی و اجرای طرح «تعطیلات و تعمیرات» جلوگیری از خاموشی‌های نوبتی در زمان اوج مصرف سال 94 امکان‌پذیر نیست. اما فعالان بخش‌خصوصی معتقدند مشوق‌های دولتی برای مشارکت در چنین طرحی کافی نیست.

تامین نیازهای تابستان به‌عنوان فصلی که اوج مصرف کشور در آن رخ می‌دهد، یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های متولیان برق کشور است. آنها همه ساله تلاش می‌کنند تا زمان اوج مصرف را بدون خاموشی پشت سر بگذارند. برای همین براساس افزایش تعداد مشترکان، سالانه به 6 درصد ظرفیت نیروگاهی جدید در کشور نیاز است. حدود 10 سال قبل، دولت تصمیم گرفت ساخت نیروگاه‌ها را به بخش‌خصوصی واگذار کند، اما به دلیل آنکه بخش‌خصوصی از شش سال پیش تمایل به حضور در این عرصه نشان نمی‌دهد، ساخت نیروگاه‌های جدید در کشور متوقف شد و امسال به بحران تامین انرژی در زمان اوج مصرف برخورد کردیم.

متاسفانه هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق در جمع خبرنگاران رسما اعلام کرده که سال آینده نیز بحران تامین برق در ایام اوج مصرف وجود خواهد داشت. وی تاکید کرده که جز با همکاری صنایع، نمی‌توانیم تابستان 94 را بدون نوبت‌بندی برق پشت سر بگذاریم. صنعت برق ایران که پس از جنگ رشد بسیار خوبی داشت و علاوه بر خودکفایی، نوبت‌بندی برق در ایام اوج مصرف را به دفترچه خاطرات مردم فرستاد، امروز دیگر نمی‌تواند نیازهای برقی جامعه را تامین کند، زیرا ساخت نیروگاه‌ها در کشور متوقف شده‌است. مسئولان وزارت نیرو برای جلوگیری از خاموشی‌های گسترده اجرای طرح تعطیلات و تعمیرات را در دستور کار دارند. براساس این طرح، صنایع داوطلب، براساس تفاهمی که با توانیر انجام می‌شود، شیفت کاری خود را در زمان اوج مصرف متوقف کرده و به ساعات دیگری موکول می‌کنند. غلامرضا خوش‌خلق، معاونت هماهنگی توزیع شركت توانیر به «فرصت امروز» می‌گوید که این طرح همه ساله اجرا می‌شود.

وی اضافه می‌کند: سال گذشته با همکاری بخش صنعت، کشاورزی و سایر مصرف‌کنندگان یک هزار و 930 مگاوات در تابستان، کاهش پیک داشته‌ایم. خوش خلق همچنین زمان اوج مصرف تابستان آینده را حدود 100 روز پیش‌بینی می‌کند و از در نظرگرفتن مشوق‌هایی برای صنایع یا سایر واحدهای تولیدی که در طرح‌های وزارت نیرو برای کاهش مصرف مشارکت می‌کنند، خبر می‌دهد.

معاونت هماهنگی توزیع شركت توانیر با اشاره به اجرای طرح ذخیره عملیاتی که از سال گذشته اجرا شده، بیان می‌کند: قصد داریم این طرح را توسعه دهیم. سال گذشته این طرح برای صنایع با مصرف بالای یک مگاوات اجرا شد. تلاش می‌کنیم با هماهنگی صنایع در ساعاتی که نیاز است، بار شبکه را کاهش داده یا مدیریت کنیم. از کمک صنایع استفاده کرده و در ازای این همکاری، پاداشی برای آنها در نظر خواهیم گرفت. وی کل پاداش پرداخت شده توسط وزارت نیرو برای اجرای طرح‌های کاهنده مصرف را حدود 20 میلیارد تومان اعلام می‎کند. معاون هماهنگی و توزیع شرکت توانیر اضافه می‌کند که این مبالغ در قالب تخفیف‌هایی روی قبض برق مشترکان، اعمال شده‌ است.

رد و تایید بخش‌خصوصی

مسعود حجت، مشاور مدیرعامل صانیر تصمیم وزارت نیرو در زمینه اجرای طرح تعطیلات و تعمیرات را منطقی توصیف می‌کند. وی به «فرصت امروز» می‌‎گوید: احداث نیروگاه یک فرآیند زمان‌بر بوده و بدون شک وزارت نیرو راهی جز استفاده از مشارکت صنایع ندارد. تا تابستان زمان زیادی باقی نمانده و نمی‌توان معجزه کرد. بنابراین اگر من هم جای متولیان وزارت نیرو بودم، همین روند را در پیش می‌گرفتم. حجت در پاسخ به این پرسش که چند سال است ساخت نیروگاه در کشور متوقف شده، عنوان می‌کند: از پنج تا شش سال قبل روند ایجاد نیروگاه جدید در کشور کند شد. اما محمد فارسی، مدیرعامل شرکت یاسان به‌عنوان یک صنعتگر تاکید می‌کند که مشوق‌های وزارت نیرو برای مشارکت بخش‌خصوصی در طرح تعمیرات و تعطیلات کافی نیست و تصمیم این وزارتخانه در برابر کار بزرگی که قصد انجام آن را دارد، بسیار کوچک است. بنابراین متولیان این بخش باید شیوه‌های دیگری را در پیش بگیرند. 

وی به «فرصت امروز» می‌گوید: تخفیف‌هایی که دولت به بخش صنعت برای تغییر ساعات کار می‌دهد به قدری کم است که یک دهم هزینه‌های اضافی تولیدکننده را هم جبران نمی‌کند. فارسی تاکید می‌کند که اگر کارفرمایی فقط اندکی با مباحث اقتصادی آشنایی داشته باشد، با دولت همکاری نخواهد کرد. زیرا تنش‌های ناشی از جابه‌جایی ساعت کار و پرداخت‌های اضافی برای تغییر شیفت، بسیار زیاد بوده و هزینه‌های هنگفتی برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند.

محمدپارسا رییس فدراسیون صادرات انرژی با تاکید بر اینکه استفاده از چنین راه‌حلی تنها یک راه موقتی است و زیان‌هایی را در پی دارد، به «فرصت امروز» می‌گوید: تعطیلی صنایع در ایام اوج مصرف، به تولید لطمه وارد می‌کند. زیرا با وجود تعطیل شدن واحد صنعتی، هزینه‌های کارگری سر جای خود باقی می‌ماند. پارسا ادامه می‌دهد: در حال حاضر صنایع با تمام ظرفیت خود کار نمی‌کنند. اگر دوره تولید به 10 ماه از سال محدود شود، هزینه تمام شده کالا افزایش یافته و تولیدات ایرانی قدرت رقابت خود را از دست می‌دهد. البته وی بر این باور است که وزارت نیرو، در تابستان‌های گذشته خاموشی اجباری به بخش صنعتی داده ‌است.

رییس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران به دولت پیشنهاد می‌کند که به جای خاموشی دادن به بخش صنعت، نوبت‌بندی برای واحدهای مسکونی در نظر بگیرند. زیرا مردم ترجیح می‌دهند سه ساعت خاموشی را تحمل کنند اما قیمت مواد‌غذایی هر روز افزایش پیدا نکند. وی در پاسخ به این پرسش که چرا بخش‌خصوصی تمایلی به ساخت نیروگاه ندارد، عنوان می‌کند: نیروگاه‌های خصوصی همواره 10 تا 11 هزار میلیارد تومان از دولت بابت فروش برق طلبکار هستند، درحالی‌که این افراد در جریان خصوصی‌سازی نیروگاه‌ها، 30 درصد بهای آن را پرداخت کرده و بقیه اقساط را باید از محل فروش برق تامین کنند.

پارسا ادامه می‌دهد: بدهی‌های وزارت نیرو به تولیدکنندگان برق سبب شده آنها نتوانند اقساط خود را پرداخت کنند. تولیدکنندگان برق مجبورند علاوه بر پرداخت اقساط، بهره دیرکرد هم پرداخت کنند در نتیجه جاذبه سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه به حداقل رسیده‌است. وی بر این باور است که فقط شبه‌دولتی‌ها که پول مازاد کافی در اختیار دارند، با این امید که تا دو سه سال دیگر بهای برق واقعی می‌شود، حاضرند در ساخت نیروگاه سرمایه‌گذاری کنند. رییس فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران می‌گوید: وزارت نیرو به دلیل وجود معضل تورم در جامعه، طی دو سال اخیر از اختیارات قانونی خود برای افزایش قیمت برق استفاده نکرده‌است. ضرر این تصمیمات هم فقط متوجه نیروگاه‌های خصوصی می‌شود. وی اضافـــه می‌کنــد: اگر مدیریت برق دست بخش‌خصوصـــی باشـــد، سرمایه‌گذار به‌راحتی می‌تواند پول خود را از محل پرداخت قبوض دریافت کند. اما دولت حتی حاضر نیست برق برخی صنایع بزرگی را که به وزارت نیرو بدهکار هستند قطع کند. پارســا بیـــان می‌کند: خاموشی دادن به صنایع هم به ضرر وزارت نیرو است و هم بخش تولید آسیب می‌بیند.