سیاست مبارزه با قاچاق از دیدگاه فعالان بخش خصوصی بررسی می شود / تولید داخلی در سایه قاچاق

سال ها است که قاچاق کالا در کشور، تولیدات داخلی را تهدید می کند. مقوله ای که سودهای کلان را روانه جیب نافیان می کند و اقتصاد کشور را به بازی می گیرد. به گفته رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، براساس روندی که بر ورود کالای قاچاق تا قبل از سال 92 حاکم بود، قاچاق روندی رو به رشد و افزایشی داشته است.

در سال 92، برآورد حجم قاچاق نزدیک به 25 میلیارد دلار مشتمل بر قاچاق ورودی و خروجی بوده که این رقم در سال 93 به 19.8 میلیارد دلار و در سال 1394 به 15.5 میلیارد دلار رسیده است؛ یعنی در فاصله سال های 92 تا 94، 10 میلیارد دلار کاهش حجم تجارت غیررسمی کشور را شاهد هستیم، اما این آمارهای اعلامی حجم قاچاق، چقدر واقعی است؟ به گفته کارشناسان، بررسی بازار نشان می دهد که حجم تجارت غیر رسمی بسیار بالاتر از رقم های اعلام شده است.

رویه ای که به شدت به تولیدات داخلی لطمه زده و سیاست حمایت از تولید ملی را به بازی گرفته است. هر چند فعالان بخش خصوصی عزم جدی دولت در مبارزه با قاچاق کالاهای خارجی را قدمی در جهت کمک به تولیدات داخلی می دانند، اما همگی معتقدند سیاست مبارزه با قاچاق تنها قاچاقچیان رده چندم را زیر سیطره خود دارد و عاملان اصلی آن همچنان به فعالیت خود ادامه می دهند و لازم است تا دولت سیاستی جدی در جهت مقابله با عاملان اصلی در پیش بگیرد.

***

خسرو فروغان گران سایه:

قانون مبارزه با قاچاق نمی تواند پاسخگو باشد

خسرو فروغان گران سایه، رئیس کمیسیون بازرگانی داخلی و خدمات توزیعی اتاق ایران معتقد است که قانون مبارزه با قاچاق، نمی تواند مانع ورود کالای قاچاق به کشور شود.

با توجه به مبارزه جدی دولت با مقوله قاچاق، تا چه حد این اقدام را در جهت کاهش قاچاق مؤثر می دانید؟

قانون جدید ابلاغ شده مبارزه با قاچاق کالا و ارز نمی تواند پاسخگو باشد. زیرا اغلب مباحثی که در این قانون وجود دارد به خرده قاچاقچیان اشاره دارد و این در حالی است که حجم سنگینی از قاچاق، در قالب کانتینرها، از مبادی رسمی وارد کشور می شوند.

اگر بازارها را بررسی کنیم شاهد خواهیم بود که متأسفانه آمار دقیقی از قاچاق نداریم و حتی نمی دانیم که سطح نیاز و تقاضای ما در داخل به کالای قاچاق چقدر است؟ و تا زمانی که نیاز جامعه را ندانیم و آمار دقیق و درستی از نیازمندی ها را نداشته باشیم، تولیدکننده نمی تواند برنامه ریزی کند و برآورد درستی از آینده داشته باشد که همین عوامل می تواند روی مقوله سرمایه گذاری نیز اثر بگذارد.

با این قانون نمی توانیم قاچاق را محو کنیم و متأسفانه ایرادات اساسی به آن وارد است، برای مبارزه با قاچاق، نباید بهانه بیاوریم و با آوردن دلایلی همچون تحریم یا تنظیم بازار داخلی، راه را برای قاچاق باز بگذاریم.

در کل چه عواملی را در جهت رشد مقوله قاچاق مؤثر می بینید؟

معضل نبود آمار قابل اتکا و ایجاد رقابت ناسالم در بحث رقابت تجارت، از مقوله هایی است که در مبحث مبارزه با قاچاق لازم است به آن توجه شود. درباره کلیات قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، قانون جدید سخت گیری های زیادی برای فعالان واقعی اقتصاد به همراه دارد و این در حالی است که همین قانون می تواند فضا را برای قاچاق بیشتر باز کند، به همین دلیل، این قانون یا باید اصلاح شود یا اینکه مورد بازنگری قرار گیرد.

***

محمدحسین برخوردار:

همه ارزش افزوده در گمرک تعریف شده است

محمدحسین برخوردار، فعال اقتصادی معتقد است دلایل مختلفی سبب قاچاق کالا می شود و صدمات مهمی به اقتصاد کشور زده است.

با توجه به برخوردهایی که به تازگی به صورت جدی با مقوله قاچاق در کشور صورت گرفته ارزیابی کلی شما از بحث قاچاق چیست و تا چه حد این مقوله به تولیدات داخلی و به دنبال آن اقتصاد کشور صدمه زده است؟

صدماتی که ناشی از قاچاق است از چند جهت اهمیت دارد؛ نخستین آن این است که حق و حقوق دولت از طریق قاچاق پرداخت نمی شود. دوم کالایی که وارد می شود استاندارد آن مشخص نیست و به خصوص اگر در رسته لوازم غذایی و بهداشتی باشند روند قاچاق آنها هزینه بالایی به لحاظ سلامت به کشور وارد می کند.سوم بهره وری را این رویه به شدت کاهش می دهد، زیرا افرادی که از طریق قاچاق و رویه های پس از آن کسب درآمدهای هنگفت می کنند لزومی برای ورود به مشاغل سخت ندارند و تنبلی در ادامه قاچاق و دلالی آن در کشور رواج پیدا می کند و بهره وری را کاهش می دهد.

برخی معتقدند عواملی چون غیر معقول بودن تعرفه ها سبب قاچاق کالا شده است، شما این مقوله را چطور می بینید؟

بی شک این مقوله بی تأثیر نیست اما عوامل متعددی سبب ایجاد قاچاق در کشور شده اند. وقتی ما همه ارزش افزوده را در گمرک تعریف می کنیم وقتی مثلاً جنسی مانند موبایل 6درصد تعرفه بگیرد و 9درصد هم ارزش افزوده به آن بخورد، 15درصد برای وارد کننده توجیه اقتصادی ندارد و طرف 5درصد به قاچاقچی می پردازد و همان جنس را با هزینه کمتری وارد بازار می کند و سود خود را افزایش می دهد.

بنابراین باید رویه هایمان و قوانین مان اصلاح شوند. در کنار آن مردم نیز به لحاظ فرهنگی باید آماده شوند که خرید کالای قاچاق اشتباه است و این آگاهی ایجاد شود که قاچاق کالا تا چه حد به خود خانواده و فرزندان ما آسیب می زند.

از سوی دیگر واردکنندگان ما نیز باید به خود بجنبند و جنسی را وارد کنند که کیفیت لازم را داشته باشد تا مصرف کننده تمایلی به خرید جنس قاچاق نداشته باشد. نباید فقط مصرف کننده در این میان زیر سوال برود، تولیدکنندگان ما و واردکنندگان ما نیز در این میان مسئولند و لازم است جنسی که به دست مصرف کننده می رسانند کیفیت لازم را داشته باشد.

یکی از عوامل گرایش مردم به جنس قاچاق همانطور که شما اشاره کردید کیفیت پایین تولیدات داخلی و گرانی اجناس وارداتی است، با توجه به اینکه بالا بودن تعرفه ها با هدف حمایت از تولید داخلی صورت گرفته، اما این امر سبب شده که تولیدکنندگان ما به دلیل نبود رقیب و نبود رقابت پذیری اهمیتی به ارتقای کیفی کالایشان ندهند و همین امر مقوله قاچاق را توجیه پذیر می کند، در جهت افزایش کیفی تولیدات داخلی چگونه باید عمل کرد؟

اغلب کارخانه های تولیدی ما یا دولتی یا خصولتی هستند. مدیران این کارخانه ها دوران مدیریت کوتاهی دارند و نمی توانند یک سیاست طولانی مدت برای این کارخانه ها پیاده کنند و با تغییر دولت، مدیران نیز تغییر می کنند و اغلب افراد نزدیک به آن دولت روی کار می آیند و مدیر قبلی کنار گذاشته می شود. بنابراین تا وقتی تولیدات ما دست دولت باشد و درگیر تغییر مدیران، تولیدات ما همین روند را دنبال خواهند کرد و رشد کیفی نخواهند داشت.

***

ابوالفضل خاکی:

قاچاق سمی برای تولید است

ابوالفضل خاکی، رئیس اتاق بازرگانی قم معتقد است که حجم انبوده تولیدات خارجی قیمت را کاهش داده و مانع رقابت پذیری کالای داخلی شده که دور زدن تعرفه های گمرک از طریق قاچاق سبب اولویت آن کالا ها شده است.

با توجه به اینکه احساس می شود دولت دهم عزم جدی برای برخورد با قاچاق دارد، صدمات ناشی از قاچاق را چگونه ارزیابی می کنید و به نظر شما آیا این امر به توسعه اقتصادی کمک می کند؟

خوشبختانه دولت حرکت جدی برای مبارزه با قاچاق در پیش گرفته و با توجه به آمار و ارقام مطرح شده در رسانه ها در زمینه کشف کانتینرهای قاچاق، شاهد هستیم که این موضوع رو به پیشرفت است. آمارهای مطرح شده مبین این است که اجناس قاچاق حجم بالایی را به خود اختصاص داده است. براساس آمار اگر کل واردات ما بالغ بر 50میلیارد دلار باشد، نیمی از آن را کالاهای قاچاق تشکیل می دهد که قطعاً این امر سمی برای تولید محسوب می شود.

متأسفانه بسیاری از کالاهایی که در داخل تولید می شود با ورود کالاهای خارجی قدرت رقابت پذیری خود را از دست می دهند و دیر یا زود از عرصه تولید کنار خواهند رفت. زیرا زمانی که تولید خارجی بدون پرداخت هزینه گمرکی و هیچ هزینه دیگر وارد بازار می شود، تولید داخلی به دلیل هزینه های بالا قدرت رقابت پذیری با آن را ندارد. بی شک جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق نقش مهمی بر رشد تولیدات داخلی، اشتغال و صادرات کشور خواهد داشت.

به نظر شما چرا مصرف کننده ما تمایل به خرید کالاهای خارجی دارد؟ وقتی تولیدات داخلی در دسترس هستند، به نظر شما کیفیت پایین کالاهای داخلی زمینه را برای تمایل مصرف کننده به اجناس خارجی و توجیه پذیر بودن قاچاق فراهم نمی کند؟

موضوعی که بسیار مهم است، حجم تولید است. زمانی که محصولات خارجی با تولید انبوه تولیدات خود را روانه بازارهای جهانی می کند، بی شک هزینه های تولید بسیار کاهش پیدا می کند. این امر در حوزه لوازم خانگی و خودرو در میان اجناسی که به صورت قانونی یا قاچاق وارد کشور می شوند قابل توجه است.

کارخانه هایی مانند ال جی و سامسونگ از این دسته هستند که بازارهای منطقه را به آسانی تصاحب کرده اند و عدد و رقمی که به کشور ما صادر می کنند در کنار بخشی که به صورت قاچاق وارد کشور می شود رقمی میلیاردی را شامل می شود. این سبب سود بالای این تولیدات خارجی و کاهش قیمت کالاها می شود. این در مقابل تولیدات ما که حجم بسیار پایینی را به خود اختصاص می دهد، قابل قیاس نیست که این امر سبب می شود تولیدات داخلی قدرت رقابت پذیری با این کالاها را نداشته باشند.

بنابراین به نظر شما پایین بودن قیمت کالا های خارجی سبب شده که تولیدات داخلی ما قدرت رقابت با آنها را نداشته باشند؟

بله، مثلاً دولت برای جنس خارجی 60درصد تعرفه تعریف می کند که این کالا صدمه ای به جنس داخلی نزند. اما قاچاقچی با 10درصد این جنس را وارد بازار می کند و سبب صدمه به تولید داخلی می شود. در همه دنیا قاچاق مقوله مذمت شده و صدمه زننده ای است و در همه دنیا برخوردی جدی با این مقوله دارند. اگر دولت هم این روند را ادامه دهد می تواند کمک شایانی به تولیدات داخلی و رشد اقتصادی داشته باشد.