در تولید ضعیف، در صادرات موفق

اگرچه تولید آبزیان در ایران به‌گونه‌ای است که توان رقابتی با کشورهای دیگر را دارد، اما تولیدکننده‌های داخلی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. به عبارتی شیلات ایران در ظاهر که بخش عمده‌ای از صادرات را به دوش می‌کشد، ویترین مطلوبی از خود به نمایش گذاشته، اما طبق گفته نمایندگان بخش خصوصی، وضعیت تولید به آن زیبایی که فکر می‌کنند، نیست. یکی از فعالان بخش خصوصی گلایه‌مند نسبت به عملکرد سازمان شیلات کشور، مدیرعامل اتحادیه تولید و تکثیر ماهیان گرمابی است. وی اعتقاد دارد که بودن یا نبودن این سازمان بر بخش آبزی‌پروری تاثیر چندانی نداشته و چه بسا با نبود آن، کارها آسان‌تر پیش رود.

به گفته حسن آقازاده، آمارهایی که سازمان شیلات اعلام می‌کند، نمی‌تواند واقعیت داشته باشد. زیرا چند سال است که رشد 20درصدی را به رخ می‌کشند اما گویا اطلاعی از وضعیت ناگوار تولیدکنندگان ندارند. این در حالی است که 700میلیاردتومان هزینه حقوق 3هزار نفری کارمندان سازمان در یک سال تخمین زده می‌شود، اما حرکتی برای پیشرفت جامعه آبزی‌پروری از طرف آن نهاد صورت نگرفته است.

آقازاده از استخرهای با عملکرد پایین نام می‌برد و اعتراض می‌کند که چرا وقتی عمق استخرهای پرورشی به دلیل تجمع رسوبات از 1/5متر به 70سانت تقلیل یافته، هیچ اقدامی از طرف آن سازمان صورت نمی‌گیرد؟ وی یکی از دلایل کناره‌گیری از جلسات سازمان را همین موارد ذکر می‌کند و اعتقاد دارد که تنها بخش خصوصی می‌تواند به داد تولیدکننده‌ها برسد، البته اگر نقدینگی و تسهیلات کافی در اختیار آن قرار بگیرد.

اما رئیس سازمان شیلات کشور در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز»‌ روی دیگر سکه را به ما نشان می‌دهد. طبق گفته حسن صالحی، مسئولان این سازمان حداقل ماهی یک‌بار با رؤسای اتحادیه‌های مختلف بخش شیلات کشور دیدار کرده و از کم و کیف کار آگاه هستند. بنابراین اگر اتحادیه‌ای قصد ملاقات روسای سازمان را نداشته باشد، این دیگر از حیطه اختیار ارگان مربوطه خارج خواهد بود.

از نظر صالحی، کاهش عمق استخرها ربطی به کم‌کاری سازمان نداشته و متولی اصلی واحدهای تولیدی، خود صاحبان کسب‌وکار هستند. به عبارتی سازمان شیلات نمی‌تواند در این امر دخالت کند. اظهارات رئیس سازمان شیلات کشور در حالی است که دبیرکل اتحادیه صادرکنندگان آبزیان در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» می‌گوید: «به نظر می‌رسد گلایه تولیدکنندگان به حق، نزدیک‌تر باشد.»

علی‌اکبر خدایی، با اشاره به اینکه حوزه معاونت‌های پرورش و بازار در سازمان، متفاوت است، می‌افزاید: «یکی از بخش‌هایی که شیلات کشور به خوبی عمل کرده و بسیار از آن حمایت می‌کند، بخش بازار و به‌ویژه صادرات است. اما متاسفانه این حمایت وقتی به حوزه تولید می‌رسد کم‌رنگ شده و در جاهایی ناملموس می‌شود. این در حالی است که اگر تولید نباشد، صادرات هم وجود نخواهد داشت.

خدایی معتقد است شاید یکی از دلایل ضعف سازمان شیلات، این است که ریاست آن در وزارت جهادکشاورزی، از لابی و نفوذ کافی برخوردار نیست. آن هم نه به خاطر وجود شخص دکتر صالحی، بلکه ماهیت کاری سازمان این‌گونه ایجاب می‌کند. اما با وجود تمام اینها این مقام مسئول، عامل باز شدن راه صادرات محصولات آبزی‌پروری به کشورهایی مانند روسیه بود.

به گفته دبیر کل اتحادیه صادرکنندگان آبزیان، هم‌اکنون کشورهایی مانند بلاروس، قزاقستان، روسیه و... بین خودشان تعرفه گمرکی ندارند و تقریبا تجارت بین آنها آزاد است. با همت سازمان شیلات، تنها کشوری که توانسته وارد این جمع شود و محصولات آبزی خود را به آنها صادر کند، ایران است. در صورتی که اگر این اتفاق نمی‌افتاد، ایران نیز مجبور بود برای صادرات، تعرفه 25درصدی را بپردازد.

هرچند از نظر دبیر کل اتحادیه صادرکنندگان آبزیان کشور، اقداماتی که سازمان شیلات برای صادرات محصولات مختلف آبزی‌پروری انجام داده، جای تقدیر دارد اما اگر مسئولان آن نهاد، در کنار این تلاش‌ها نیم‌نگاهی نیز به تولید نداشته باشند، منبع صادراتی روز به روز نحیف‌تر شده و سرانجام زمانی خواهد رسیدکه محصولی برای عرضه به بازارهای جهانی تولید نمی‌شود. بنابراین لازم است که برای حل شدن مشکل تولیدکنندگان، گامی اساسی‌تر و کاربردی‌تر برداشت.