واردات میوه؛ چالشی برای همه سال‌ها

تازه‌خوری میوه در کشور، حجم قابل توجهی از مصرف سالانه را به خود اختصاص می‌دهد. به همین دلیل مسئولان در راستای تامین نیاز داخلی، مجبورند هر‌ساله تدابیری را بیندیشند تا همیشه و به‌طور مستمر، میوه‌های فصلی در دسترس مردم قرار بگیرد. از سال گذشته که مسئولیت تنظیم بازار به وزارت جهادکشاورزی واگذار شد، این موضوع با اما و اگرهای فراوانی همراه بوده است. زیرا همان‌طور که بارها در گزارش‌های مختلف ذکر شده، روزهای پایانی سال گذشته، با کمبود مرکبات به‌خصوص پرتقال همراه بود و این مانند زنگ خطری محسوب می‌شد که برای دولتی‌ها به صدا در‌آمد. این در حالی است که مدیران آن وزارتخانه، به اتفاق بر ممنوعیت واردات مرکبات پافشاری می‌کردند و معتقد بودند که تولید داخل، کفاف نیاز جامعه را خواهد داد. از طرفی، برخی از تجار بخش‌خصوصی با فشارهایی که بر مدیران وارد می‌کردند قصد داشتند راه واردات را به هر طریقی که شده باز کنند اما تصمیم قاطع وزارتخانه در نهایت این اجازه را به آنها نداد و فرصتی برای واردکننده‌ها به‌وجود نیامد.

تمام این مسائل موجب شد که وزارتخانه در سال‌جاری، زودتر از شبکه‌های وارداتی دست به کار شده و رسانه‌ها را دریابد. مسئولان این نهاد دولتی، با نمایش باغ‌های مرکبات از نزدیک به خبرنگاران حوزه، حجم بالای تولید را به رخ کشیدند و این پرباری را دلیل محکمی بر ادامه ممنوعیت ورود میوه خارجی دانستند. با مروری بر سرخط خبرهایی که درباره مرکبات منتشر شده، این نکته به ذهن متبادر می‌شود که امسال تولید مرکبات به قدری است که برنامه‌ریزی برای صادرات آن از هم‌اکنون آغاز شده است.

تا لحظه تنظیم این گزارش، به‌جز واردات چهار نوع میوه یعنی آناناس، موز، نارگیل و انبه، تقریبا تمام انواع دیگر از واردات محروم هستند. چندی پیش مدیرکل دفتر تجارت و سرمایه‌گذاری وزارت جهادکشاورزی در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» از ادامه ممنوعیت ورود اقلام میوه خبر داد و معتقد بود که اجازه واردات هر نوعی، منوط به امضای شخص وی است. بنابراین تا وقتی سیاست وزارتخانه بر ممنوعیت تاکید داشته باشد، این موضوع تغییر نخواهد کرد.

در همین راستا مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارتخانه نیز نظری مشابه داشته و معتقد است که باز شدن راه واردات، خیانت به تولیدکننده داخلی است. وی هم عقیده با باغدارانی که در شمال کشور فعالیت می‌کنند، تولید سال‌جاری را به‌خصوص برای پرتقال و کیوی، بیش از اندازه تخمین می‌زند و سرسختانه‌تر از سال قبل، جلوی شبکه‌هایی که می‌خواهند راه ورود میوه‌های خارجی را به کشور باز کنند، می‌ایستد.

کمی احتیاط هم لازم است

این درحالی است که رئیس اتحادیه بارفروشان نظری کاملا متفاوت دارد و با دیده تردید به موضوع می‌نگرد. سیدمحسن محمودی معتقد است از هم‌اکنون نمی‌توان میزان تولید میوه شب عید را تخمین زد و اظهارنظر در این مورد، غیرکارشناسی و اشتباه تلقی می‌شود، زیرا تا چیدن میوه از درختان حداقل سه ماه زمان نیاز است. معلوم نیست در این مدت چه بلایایی در انتظار باغ‌ها نشسته و آیا میوه‌های نرسیده روی درخت، می‌توانند این فشارها را تحمل کنند یا نه. به عبارتی هر وقت میوه را در سبدها چیدند، آن وقت می‌توان تخمین درستی از وضعیت تولید داشت. بنابراین شاید از میزان تولید کاهش یابد که باز هم نیاز به واردات احساس شود.

سخنان این فعال بخش‌خصوصی، واکنش رئیس اتحادیه باغداران مازندران را برانگیخت. محمدرضا شعبانی در پاسخ به این شبهات به «موج» عنوان کرد: اگر نتوانیم میزان تولید را پیش‌بینی کنیم، تجربه چندین ساله ما زیر سوال می‌رود. همین تخمین زدن‌هاست که مبنای بسیاری از تصمیمات مدیریتی می‌شود و برنامه آینده را شکل می‌دهد. شعبانی با اشاره به اینکه مرکبات استان مازندران در بدترین حالت، بیش از 2میلیون و 200هزار تن خواهد بود، ادامه داد: اظهارات رئیس اتحادیه بارفروشان، نوعی سبک دیدن کار بوده و به کلی از تجربه تهی است. حوادثی مانند تگرگ در مازندران بسیار کم است و اگر هم باشد به‌صورت مقطعی است. آنها نه کارشناسی بلدند و نه از کار مزرعه سر درمی آورند. حال من از آنها می‌پرسم که اگر دست روی دست بگذاریم تا فصل برداشت برسد، آنگاه با انبوه تولید چه کنیم؟

سال گذشته 30میلیون دلار از دست رفت

اما رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی از زاویه دیگری به آزاد بودن واردات میوه یا ممنوعیت آن می‌نگرد. سیدرضا نورانی به «فرصت امروز» می‌گوید: «سال‌هاست که واردات میوه از طرف وزارت جهادکشاورزی ممنوع شده و این مسئله، تنش‌هایی را در جاهایی از کشور ایجاد کرده است. برخی اقلام که مورد نیاز جامعه است و به دلایلی مانند سرمازدگی یا بلایای آسمانی، تولید کاهش یافته، داشتن نیم نگاهی به واردات، نه‌تنها بد نیست، بلکه واجب خواهد بود.»

به گفته نورانی، اینکه چشم‌ها را ببندیم و بر عدم واردات پافشاری کنیم، پدیده‌های شومی مانند قاچاق را شامل می‌شود که نمونه آن را در سال گذشته مشاهده کردیم. طوری که اکنون قاچاق میوه به‌طور گسترده در کشور مطرح و خسارت‌های زیادی به بخش‌خصوصی و دولتی وارد آورده است. البته این امر، واکنش اتحادیه ملی تشکل‌های کشاورزی را برانگیخت اما مسئولان همچنان بر تصمیم خود اصرار کردند.

نورانی معتقد است سال گذشته سیب و کیوی به اندازه کافی در بازار موجود بود اما در مورد پرتقال چنین اطمینانی وجود نداشت، زیرا غرب مازندران به خاطر سرمازدگی اصلا از این محصول تولید نکرد و شرق این استان هم کاهش 40درصدی نسبت به سال 92 را در کارنامه خود به ثبت رساند. البته کارشناسان مختلفی پیش‌بینی افزایش قیمت در روزهای پایانی سال را داشتند که متاسفانه به حقیقت پیوست. جالب اینجاست که دولت، بزرگ‌ترین متضرر این سیاست بود، زیرا می‌توانست از طریق عوارض 45درصدی از طریق گمرک، حداقل 30میلیون دلار درآمد داشته باشد. گذشته از اینها دیگر مسئله قاچاق به این شدت که اکنون وجود دارد، ادامه‌دار نمی‌شد و تقریبا تمام میوه‌ها با نظارت بهداشتی و رعایت مسائل قرنطینه‌ای از بازار سردر می‌آوردند. اما تمام مشکلاتی که در این راستا به وجود آمد، به خاطر تصمیمات نابجای دولت بود.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی اظهار می‌کند: «زمانی ما اجازه داریم ورود محصولی را ممنوع کنیم که دروازه‌ها و مرزهای کشور را ببندیم. از طرفی، نیاز کشور را نمی‌توان با یک «نه» گفتن نادیده گرفت. هرچند که در سال‌جاری به‌نظر می‌رسد وضعیت تولید مطلوب است و نیازی به واردات نیست. این موضوع تنها برای زمانی است که کشور دچار کمبود باشد. بنابراین کسانی هم که با بهانه‌های واهی، بر طبل واردات می‌کوبند، تنها به فکر منافع شخصی خودشان هستند.»

هرچند به گفته این نماینده بخش‌خصوصی، به‌نظر می‌رسد که در سال گذشته در مورد میزان تولید به شخص وزیر، اطلاعات غلط داده‌اند و این باعث صدور ممنوعیت ورود میوه به کشور شد اما با برآورد وضعیتی که هم‌اکنون در باغ‌های کشور مشاهده می‌شود، ادامه این تصمیم برای سال‌جاری، مطلوب و مفید خواهد بود. البته به شرطی که طبق گفته رئیس اتحادیه بارفروشان، بلایای طبیعی و خسارت‌های احتمالی، این امید را از ما نگیرد.