گردشگری موفق تمرکز بر چالش‌های منطقه

کشورهای موفق و هدفمند در گردشگری فقط در برنامه‌ریزی پایدار هدفمند و معتمد عمل نمی‌کنند. آنها برای هرگونه تغییر در برابر مسائل غیر‌قابل پیش‌بینی، خود را آماده می‌کنند. مسائل متعددی در سطح بین‌المللی روی هر مقصد گردشگری از کشورهای پیشرفته گرفته تا کشورهای در حال توسعه و جهان سومی باعث تغییرات کلی در برنامه‌ریزی‌های کلان برای گردشگری می‌شود که از این میان می‌توان به وجود جنگ یا هرگونه بی‌ثباتی منطقه‌ای، بروز انواع بحران‌های اقتصادی و زیست‌محیطی و ظهور ناگهانی رقبای جدید اشاره کرد.

اما نکته مهم در اینجا این است که اکثر مقاصد گردشگری موفق که اقتصادشان به شکل عمده‌ای به صنعت گردشگری وابسته است در برنامه‌ریزی‌های کلان خود، احتمال وقوع انواع بحران‌ها و ظهور رقبای جدید را پیش‌بینی می‌کنند و از قبل راهکارهای مدیریتی ممکن را برای کاهش اثرات منفی این بحران‌های احتمالی یا مقابله با رقبای احتمالی در برنامه‌ریزی‌هایشان در نظر گرفته‌اند. در حقیقت فرق عمده بین مقاصد موفق گردشگری که دارای یک برنامه‌ریزی اصولی بلند‌مدت هستند با باقی مقاصد گردشگری که تنها به دنبال سود اقتصادی از این صنعت هستند، در این است که در برنامه‌ریزی‌های کلان مقاصد موفق گردشگری، توسعه پایدار در رأس هرگونه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری قرار گرفته و هدف نهایی تمام این تلاش‌ها تمایل به تداوم در دریافت مزایای بالقوه صنعت جهانگردی است.

برای مثال مقاصد گردشگری موفق تمام منابع طبیعی خود را یک جا در اختیار صنعت گردشگری قرار نمی‌دهند و در استفاده از زمین، منابع حیات وحش، منابع جنگلی و آبی خود با دقت بسیار زیادی عمل می‌کنند و اگر یکی از این منابع در خطر نابودی باشد یا به‌طور کاملاً حفاظت شده در دسترس صنعت گردشگری قرار می‌گیرد یا در برنامه‌ریزی‌های کلان به‌صورت کامل حذف می‌شود و ساخت جاذبه‌های مصنوعی و دست‌ساز برای جذب گردشگر در سیاست‌گذاری‌ها جایگزین جاذبه‌های طبیعی می‌شود.

در مورد گردشگری ایران، لازم می‌دانم براین مسئله تأکید کنم که اگرچه در یک شرایط ایده‌آل اصولی‌ترین نوع برنامه‌ریزی تنظیم استراتژی‌های بلند‌مدت برای توسعه پایدار صنعت گردشگری است اما به این دلیل که مشکلات ناشی از جنگ و درگیری‌های داخلی کشورهای همسایه ایران همیشه چهره ناامن و پر از خطری از سفر به ایران را از خود نشان داده، استراتژی‌های کوتاه‌مدت درشرایطی که برای سیاست‌گذاران مشخص نیست و نمی‌دانند چه زمانی بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای دوباره باعث کاهش تعداد گردشگران خارجی خواهد شد، بهترین راه‌حل خواهد بود.

* استاد دانشگاه و رئیس مرکز تحقیقات بین‌المللی میراث باستانی، فرهنگی و توریستی در پرتغال