تولید یک دستگاه وجین کن ایرانی توسط شرکت دانش بنیان طبرستان / همگام با کشت مکانیزه در دنیا

زمین های کشاورزی و محصولات آن بخش اعظمی از خوراک بشر از گذشته تا به امروز را تامین کرده اند، برنج و گندم هم به عنوان قوت اصلی مردمان ایران از دیرباز بر سر سفره ها جایگاه ویژه ای داشته است.

برنج که بیشتر در مناطق شمالی کشور عمل می آید هنوز بخش زیادی از آن به کمک نیروی انسانی و دست کاشت و برداشت می شود و تنها حدود 30 درصد از مجموع کل این محصول در کشور به کمک ابزارهای مکانیزه کشاورزی تولید می شود، بخش زیادی از ابزارهای مکانیزاسیون کشاورزی هم به وسیله واردات تامین می شود و به رغم وجود دانش فنی لازم و همچنین ابزارها و ماشین سازی های خوب در کشور، هنوز نیاز ما به ماشین آلات مکانیزه کشاورزی از طریق واردات تامین می شود.

در حوزه وجین برنج یک گروه از مخترعان ایرانی دستگاه وجین کن ایرانی را طراحی و تولید کرده اند که برای نخستین بار در کشور با توجه به نیاز بازار و همچنین شرایط محیطی و خاک ایران این دستگاه تولید شده است. دستگاه وجین کن برنج به منظور مبارزه با علف‎های هرز، در دو نوبت پس از نشاکاری در مزارع شالیزاری که به صورت مکانیزه کشت شده اند مورد استفاده قرار می‎گیرد.

«فرصت امروز» سراغ مهدی آقاگل زاده، رئیس هیات مدیره این مجموعه رفته تا از پروسه تولید و وضعیت کنونی این فناوری دانش بنیان اطلاعاتی کسب کند.

بومی سازی و بهینه سازی نمونه خارجی دستگاه

مهدی آقاگل زاده که خود متخصص مکانیک ماشین آلات کشاورزی است، در ابتدا در خصوص شرکت خود می گوید: شرکت طبرستان سال 89 ثبت شد و بعد از چهار سال مجوز دانش بنیان را گرفته و زیر نظر پارک علم و فناوری مازندران فعالیت مان ادامه پیدا کرد. کار طراحی و تولید این دستگاه هم نزدیک به هشت سال پیش شروع شد که پنج سال کارهای تحقیقاتی و فنی دستگاه انجام شد و حدود سه سال است که دستگاه تولید شده و به بهره برداری رسیده است.

وی تصریح می کند: طرح تولید وجین کن برنج یک طرح تقاضامحور براساس نیاز بخش کشاورزی کشور بود و در راستای دستیابی به دانش فنی و تولید آن اجرا شد. در این راستا ابتدا تکنولوژی‎های وارداتی بومی سازی و براساس شرایط زراعی موجود بهینه سازی شده است.

وی توضیح می دهد که این دستگاه در سه مدل دو ردیفه، سه ردیفه و پنج ردیفه به علاوه دو ردیفه پشتی تولید و در بازار عرضه شده است. این کارشناس دانش بنیان با اشاره به تاثیر استفاده از این دستگاه در بهبود اثر گذاری در کود اضافه شده به زمین می گوید: به کارگیری دستگاه وجین کن پس از انجام عملیات نشاکاری باعث حذف علف‎های هرز موجود در اطراف بوته‎های نشا می شود، سپس پروسه هوادهی به خاک، خروج گازهای سمی از اطراف ریشه گیاه و اختلاط بهتر کود با خاک و در نهایت سبب اثرگذاری بهتر کود اضافه شده به زمین می شود. همچنین بهترین زمان برای کار وجین در نوبت اول ۹ تا ۱۲ روز پس از نشاکاری و در نوبت دوم ۲۱ تا ۲۴ روز پس از نشاکاری است.

بازار هدفی گسترده

آقا گل زاده در خصوص تعداد دستگاه های تولید شده توسط این مجموعه می گوید: نزدیک به 500 دستگاه در مجموع سه مدل تولید شده است. گیلان مازندران، قزوین، خراسان رضوی، اصفهان و گلستان همه شهرهایی هستند که کشت برنج دارند و اصلی ترین بازارهای هدف ما هستند.

وی در خصوص تعامل با بخش دولتی می گوید: جهاد کشاورزی به عنوان یکی از متولیان اصلی و همچنین سازمان مکانیزاسیون کشاورزی می توانند با حمایت از تولیدات داخلی بخش اعظمی از بازار را پوشش دهند.

در خصوص محصول ما مشتری اصلی شالیکاران هستند ولی وزارت کشاورزی هم در این راستا حمایت هایی می کند که می تواند به کار ما کمک کند، مثلا سال گذشته برای کل کشور 30درصد یارانه برای 100 دستگاه وجین پرداخت شد که شالیکارها راحت تر دستگاه های وجین را خریداری کنند. برای سال 95 هم با توجه به نیاز استان گیلان و مازندران یارانه ای 30درصدی برای 500دستگاه در نظر گرفته شده که به شکل یارانه برای کمک خرید دستگاه پرداخت می شود.

تبلیغات به کمک پارک علم و فناوری

آقاگل زاده در خصوص حمایت هایی که پارک علم و فناوری مازندران از مجموعه وی به عمل آورده می گوید: پارک در ابتدا مقدار کمی تسهیلات در اختیار ما گذاشت که البته این تسهیلات چیزی نبود که ما به دنبالش آمده بودیم و هدف اصلی ما بهره گیری از حمایت های معنوی پارک برای معرفی محصول بود.

پارک هم کمک زیادی در این راستا به عمل آورد از جمله اینکه محصول را با تاییدیه های دانش بنیان به مراکز مربوطه معرفی کرد و همچنین کمک کرد تا در شبکه های تلویزیونی صداوسیما دستگاه وجین کن ما به مردم و شالیکاران معرفی شود.

مزیت آفرینی برای دستگاه

این متخصص ماشین آلات کشاورزی در خصوص تفاوت ها و مزیت هایی که این دستگاه با نمونه های خارجی دارد، می گوید: اول اینکه این دستگاه ثبت اختراع شده و نمونه مشابهی در تولیدات داخلی ندارد، همچنین نسبت به نمونه های خارجی با کاربری مشابه کارایی هایی دارد که می توان گفت نمونه مشابهی در دنیا هم ندارد. این ماشین به عنوان یک ماشین سه کاره تولید می شود که علاوه بر وجین در شالیکاری، به عنوان علف تراش و وجین در مزارع خشک زاری هم می تواند مورد بهره برداری قرار گیرد.

همچنین در نظر گرفتن این نکته که کشور تولید کننده دستگاه براساس شرایط خاک و گیاه آن کشور دستگاه های خود را طراحی و تولید می کند هم نکته مهمی است، مثلا کشورهای جنوب شرق آسیا که تولیدکننده وجین کن های شالی هستند خاک مناطق شان خاک آتشفشانی است و خاک بسیار سبک دارند و دستگاه برای آن مزارع مناسب است در حالی که این ماشین ها برای جنس خاک ایران ضعیف است همچنین. قد گیاه ما در زمان وجین نسبت به قد برنج در مناطق شرق آسیا بلندتر است و دستگاه آنها به قد گیاه هم آسیب می رساند. در نهایت قیمت دستگاه حداقل 30درصد از نمونه های خارجی یک کاره ارزان تر است.

رمز ماندگاری در بازار

مدیر این مجموعه در خصوص رمز ماندگاری شرکت خود می گوید: کار و محصول ما مشخص است و حواشی چندانی ندارد، همچنین با خدمات پس از فروشی که ما برای دستگاه ها در نظر گرفته ایم نسبت به نمونه های خارجی که هیچگونه گارانتی و حامی ندارند موجب ماندگاری ما در شالیزارهای کشور خواهد شد. ما یک سال زراعی گارانتی تعویض و تا پنج سال گارانتی تامین قطعات داریم و اگر با همین روال پیش برویم برنامه داریم تا با توجه به نیاز بازار که رو به افزایش است سالانه حدود 500دستگاه را تامین و روانه بازار کنیم.

وی تصریح می کند: 600هزار هکتار در کل کشور سطح زیر کشت برنج داریم که از این مقدار 30درصد مکانیزه نشاکاری می شود و فروش دستگاه ما هم فقط در مزارعی است که مکانیزه فعالیت می کنند. در این 30درصد هم حدود 2تا3درصد سطح زیر کشت به صورت مکانیزه وجین کاری می شود که همین 3درصد هزار دستگاه وجین کن نیاز دارد.

اما اجرت نیروی کار روز به روز در حال افزایش است و بیشتر کشاورزان در حال روی آوردن به سمت دستگاه های مکانیزه هستند، احتمالا در آینده نیاز به نشاکاری مکانیزه و وجین مکانیزه هم رو به افزایش است.

به نام ما به کام دیگران

آقاگل زاده در خصوص مشکلات و موانعی که بر سر راه مجموعه بوده، می گوید: ما وقت و انرژی زیادی را برای فرهنگ سازی و آگاهی ضرورت استفاده از دستگاه وجین کن در مزارع شالی به شالیکاران و کشاورزان صرف کردیم، همچنین چگونگی کار با دستگاه وجین کن را تک تک به شالیکاران آموزش دادیم و استفاده از این دستگاه برای بسیاری مسلم شد اما بعد از آن با توجه به سهولت واردات این دستگاه و اعتماد ذاتی مردم به محصولات خارجی بسیاری از نمونه های خارجی را تهیه کرده و تلاش ما به نفع واردات هدر می رود. این در حالی است که گمرک می تواند با جلوگیری از واردات دستگاه هایی که نمونه بهتر و سازگارتر آن در کشور تولید می شود، به تولیدات داخلی کمک کند.

صادرات برای کشورهایی با کشت مشابه

این تولیدکننده دانش بنیان در خصوص امکان صادرات این محصول در آینده می گوید: کشورهای تاجیکستان، عراق، افغانستان و آذربایجان شرایط کشت برنج مشابه ایران دارند و دستگاه های ما می تواند مورد توجه و استفاده آنها قرار گیرد، اما ما برنامه داریم قبل از هر چیزی نیاز کشور را به طور کامل برآورده کرده و بعد سراغ صادرات برویم.

آقاگل زاده در خصوص اجزای به کار گرفته شده در این فناوری می گوید: اجزای این ماشین شامل موتور، شاسی، دستگیره کنترل و هدایت، سیستم انتقال قدرت، روتورها، توپی‎های وجین کن، سپرهای محافظ گیاه و محافظ روتور است که تمام این قطعات به جز موتور از محصولات داخلی تامین می شود. همچنین موتور این دستگاه چهار زمانه، هوا خنک و تک سیلندر با قدرت تولیدی 1/6 اسب بخار، ساخت شرکت Honda ژاپن است که توان مورد نیاز جهت حرکت عامل‎های وجین کننده (روتورها) را تامین می کند.

ارتباط با نویسنده: mirzaeefaezeh@yahoo.com