10 ویژگی بازار متشکل ارزی

هجدهم دی ماه سال گذشته بود که شورای پول و اعتبار به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، موضوع «بازار متشکل معاملات ارزی» را مطرح و تصویب کرد. یک ماه پس از تصویب این مصوبه، رئیس کل بانک مرکزی در گفت وگوی ویژه خبری در شبکه دو سیما، خبر از راه اندازی بازار متشکل معاملات ارزی داد و اعلام کرد این بازار از اواسط فروردین ماه کار خود را آغاز می کند.

اما موعد راه اندازی بازار متشکل ارزی چندباری به تاخیر افتاد تا سرانجام عبدالناصر همتی، چند روز پیش از آغاز به کار این بازار در آستانه عید سعید قربان خبر داد. حالا در تازه ترین اعلام بانک مرکزی، گفته شده است که بازار متشکل ارزی، از 21 مردادماه با 100 صرافی رسما آغاز به کار می کند.

به گفته همتی، بازاری که تشکیل خواهد شد، فرصتی می شود برای کسانی که اسکناس ارز و سپس حواله خود را از طریق صرافی ها به بازار عرضه کنند و به پلتفرمی تبدیل خواهد شد که بازار ارز متشکل شود. در ابتدا حق عضویت صراف ها در بازار متشکل ارزی 100 میلیون تومان اعلام شده بود، اما با چانه زنی قرار شد تا صراف ها با پرداخت 25میلیون تومان به عضویت این بازار درآیند. مدل کلی بازار نیز به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه اندازی می شود و سایر روش های معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش می یابد. بازار کارگزارمحور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکلی خودانتظام انجام شده و براساس دستورالعمل های مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.

آغاز به کار بازار متشکل ارزی با ۱۰۰ صرافی

در همین زمینه، مدیرعامل بازار متشکل ارزی از آغاز به کار این بازار با عضویت بیش از ۱۰۰ صراف خبر داد و گفت: هم اکنون بیش از ۱۰۰ صراف در حال تکمیل پرونده هستند و همانطور که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده، تا عید سعید قربان بازار متشکل ارزی با همین تعداد عضو شروع به کار خواهد کرد.

محمود شکسته‎بند در گفت وگو با فارس، درخصوص اقدامات انجام شده برای راه اندازی بازار متشکل ارزی، ادامه داد: بیش از ۱۰۰ صراف حساب باز کرده اند و در حال تکمیل پرونده هستند و بازار متشکل ارزی هم با همین تعداد فعالیت را آغاز می کند، زیرا تکمیل پرونده هر صراف فرآیندی زمان بر است.

به گفته مدیرعامل بازار متشکل ارزی، اگرچه بازار متشکل ارزی با ۱۰۰ صراف آغاز به کار می کند، اما هر روز بر تعداد صراف های عضو بازار افزوده می شود و این احتمال وجود دارد که بیشتر از ۱۰۰ صراف تا روز بازگشایی بازار، عضو بازار متشکل ارزی شده باشند.

شکسته‎بند درباره سایت بازار متشکل ارزی و اینکه آیا اطلاعات بازار برای افراد خارج از بازار هم به صورت لحظه ای ارائه می شود، گفت: خیر، برای افراد حقیقی و حقوقی خارج از بازار اطلاعات لحظه ای بازار متشکل ارزی ارائه نمی شود، اما اطلاعات عمومی بازار در سایت ice.ir که در حال راه اندازی است، منتشر می شود اما در سایت دیگری اطلاعات جزئی تری به اعضا ارائه می شود.

او ساعت کاری بازار متشکل ارزی را از ساعت هشت و سی دقیقه صبح تا سه و نیم بعدازظهر عنوان کرد و گفت: البته این ساعت کاری قابل تغییر است.

مدیرعامل بازار متشکل ارزی در پاسخ به این سوال که سقف معاملات و نوسانات نرخ ارز در هر روز مشخص شده است، گفت: جزییاتی از این دست در دستورالعمل های مربوط به معاملات تدوین شده است که تا یکی دو روز آینده به تصویب خواهد رسید و سپس اطلاع رسانی می شود.

به گفته شکسته‎بند، هدف از راه اندازی بازار متشکل ارزی، افزایش شفافیت و ثبات بازار، کشف نرخ، امنیت در انجام و تسویه معاملات است.

بورس ارز، تلاطم را از بازار حذف می کند؟

مسئولان بانک مرکزی این روزها همه هم و غم خود را روی کنترل بازار ارز و کاهش نوسانات ارزی متمرکز کرده اند و همین تلاش هاست که باعث شده قیمت انواع ارزها به خصوص دلار و یورو کاهش پیدا کند و به کانال 11 هزار تومان برسد. این تلاش ها تا جایی اثرگذار بوده است که هفته گذشته و برای چند روز، قیمت نرخ ارز بانکی با ارز آزاد برابر شد و عملا بسیاری از روزنامه ها تیتر خود را به «یکسان سازی نرخ ارز» اختصاص دادند.

اما با توجه به شرایط پیش آمده، مسئولان بانک مرکزی در گام بعدی برای ایجاد ثبات بیشتر در بازار ارز به دنبال راه‎اندازی «بازار متشکل ارزی» یا همان « بورس ارز» هستند. بازار متشکل ارزی در واقع، یک بورس است که سازوکار آن به شکلی طراحی شده است که خرده‎فروشی و عمده‏فروشی را دربر می گیرد. این طرح قبلا نیز در مقطعی در قالب یکسان سازی نرخ ارز در دولت دهم اجرایی شده بود. بازیگران اصلی این سامانه را صرافی‎ها و بانک‎ها تشکیل می دهند و صادرکنندگان، واردکنندگان و متقاضیان خرید و فروش ارز در آن فعالیت می کنند.

طبق اعلام بانک مرکزی، بازار متشکل ارزی از حدود 10 روز دیگر و بعد از عید قربان با فعالیت 100 صرافی مجاز شروع به کار خواهد کرد. ازجمله ویژگی های این بازار، آن است که می تواند به ثبات بازار و ایجاد چارچوب های مشخصی ختم شود و بخشی از محدودیت ها و عدم شفافیت های کنونی را برطرف کند. برای مثال، صادرکنندگان در این بازار می توانند ارز خود را براساس عرضه و تقاضا به راحتی بفروشند و از سوی دیگر، واردکنندگان و واحدهای تولیدی می توانند ارز موردنیاز خود را تامین و خریداری کنند.

البته در این بین، اقتصاددانان معتقدند مسئولان بانک مرکزی نباید با راه اندازی بازار متشکل ارزی، امید چندانی به کاهش شدید قیمت ارز داشته باشند، زیرا این بازار روی کف قیمت، اثر چندانی نخواهد داشت و بیشتر به ثبات بازار و کاهش تلاطم های ارزی کمک می کند.

10 نکته درباره بازار متشکل ارزی

به نظر می رسد هم اکنون راه اندازی بازار متشکل ارزی، مهمترین برنامه دولت و بانک مرکزی برای مهار تلاطم بازار ارز، کنار زدن بازار دوبی امارات و سلیمانیه عراق در تعیین قیمت ارز و همچنین به حاشیه راندن معاملات کف خیابان باشد، اما 10 نکته ای که از نگاه اقتصاددانان می تواند حیات بازار متشکل ارزی را تعیین کند و به ثبات بیشتر بازار ارز بینجامد، چیست؟

* بازار متشکل ارزی می تواند به شفافیت در بازار ارز و ساماندهی این بازار و همچنین کنترل فضای دلالان در معاملات ارزی و کف خیابان منجر شود.

* هم‏اکنون بازار دوبی و سلیمانیه عراق به عنوان مراجع مهم تعیین قیمت دلار و ارز در داخل کشور به شمار می روند، اما با راه اندازی بازار متشکل ارزی یا همان بورس ارز عملا اثرگذاری آن بازارها به شدت کاهش پیدا می کند.

* بازیگران اصلی بازار متشکل شامل بانک مرکزی، بانک ها و صرافی های دارای مجوز می شوند. همچنین بعد از راه اندازی این بازار عملا امکان کنترل صرافی های غیرمجاز به وجود خواهد آمد.

* در بازار متشکل ارزی فعلا امکانی برای خرید و فروش جزئی ارز از سوی افراد حقیقی وجود ندارد.

* قرار است در بازار متشکل ارزی، معاملات با اسکناس و نقد انجام شود؛ بر این اساس، صادرکنندگان و دارندگان ارز می توانند از طریق صرافی ها برای فروش، نرخ موردنظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.

* بازار متشکل جایگزین سامانه نیما نیست.

* بازار متشکل ارزی، کار خود را با دو یا سه ارز شامل دلار، یورو و درهم شروع خواهد کرد و قرار است به مرور زمان، تعداد این ارزها افزایش پیدا کند.

* سهامداران اصلی بازار متشکل، شامل کانون صرافان، کانون بانک های دولتی، کانون بانک های خصوصی و فرابورس هستند.

* طبق اعلام مسئولان بانک مرکزی، نرخ ها در بازار متشکل ارزی براساس عرضه و تقاضا و نظر کارشناسی تعیین خواهد شد.

* براساس اعلام مسئولان بازار متشکل ارزی، اگر عرضه ارز بیش از تقاضا و نیاز بازار باشد، بانک ها وارد شده و آن را خریداری می کنند.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com