دست اندرکاران آموزش پیش از دبستان، برنامه محور عمل نمی کنند / آموزش های پیش از مدرسه باید زیرنظر روانشناسان مجرب تدوین شود

آموزش های پیش از مدرسه در کشور ساماندهی نشده است؛ به دلیل اینکه برنامه ریزی هایی که در این حوزه صورت می گیرد کاملا مقطعی است و به صورت روزمرگی عمل می کنند. درواقع سیاست، برنامه ریزی و هدفی را دنبال نمی کنند که با استانداردها همخوانی داشته باشد.

برنامه ریزی برای آموزش های پیش از مدرسه باید متناسب با روحیات کودک باشد و اینکه در چه محیطی، با چه هدفی، چه وسایلی و توسط چه کسی انجام می گیرد، از مواردی است که اهمیت زیادی برخوردار است. اما بعید به نظر می رسد در برنامه هایی که اکنون در این زمینه انجام می شود، این استانداردها رعایت شود.

مسلما آموزش کودکان پیش دبستانی و کنار آمدن با آنها به مراتب مشکل تر و دشوارتر از دانش آموزان سایر مقاطع تحصیلی است.

 به همین دلیل عواملی که این کار را انجام می دهند، باید شرایط لازم را داشته و آموزش های لازم را سپری کرده باشند. حال آنکه امروزه چنین نیست و ما می بینیم که آموزش و پرورش مربیانی را که هیچ گونه آموزشی در این زمینه ندیده اند، برای آموزش های پیش از مدرسه انتخاب می کند و به کلاس ها می فرستد.

درنتیجه این آموزش ها نه تنها تاثیر مثبتی بر کودکان ندارد، بلکه به دلیل نداشتن استانداردهای لازم و ناهمخوانی با روحیات کودکان، در بسیاری از موارد آثار مخربی هم روی کودکان پیش دبستانی خواهد داشت، چرا که این دسته از مربیان فاقد صلاحیت لازم از جهت علمی و روش های آموزشی هستند و در پی این مسئله نه تنها به هدف مورد نظر دست نمی یابیم، بلکه آموزش کودکان هم از هدفی که دارد، دور می شود.

از همین رو آموزش های پیش از مدرسه حتما باید زیرنظر تعدادی از روانشناسان صاحب نام و مجرب نوشته و تدوین شود و به اجرا دربیاید تا کارآیی لازم را داشته باشد. متاسفانه ما در هیچ یک از این مراحل جایگاهی برای حضور روانشناسان نمی بینیم و درنتیجه تاثیرات مثبتی مشاهده نمی کنیم.

از طرفی سیاست های آموزشی ما در تمامی مقاطع تحصیلی مربوط به چند دهه قبل است و بنابراین نیاز به بازنگری دارد. اما بازنگری نه به این معنا که ما سیاست های جدیدی را به صورت آزمایشی عملیاتی کنیم. بلکه باید در برخی از مناطق به صورت حساب شده امتحان و آزمایش کنیم و بعد به کار بگیریم تا نتیجه لازم را دریافت کنیم چرا که با تغییر روش ها با گذشت زمان از اهداف خود دور می شویم.

بدون شک آموزش های پیش از مدرسه برای این لازم است که در مقاطع بعدی آموزش  یعنی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان تاثیرات بهتری روی دانش آموزان داشته باشد. پس هر آنچه بنا می گذاریم، به دلیل اینکه آموزش های پیش از دبستان فاقد کارایی لازم هستند و افراد باصلاحیت آنها را دنبال نمی کنند، درنتیجه اثرات منفی خود را در مقاطع بعدی تحصیلی به خصوص مقطع دبستان برجا می گذارد. از همین رو امروز آینده خوب و روشنی برای آموزش در مقاطع مختلف متصور نیستیم؛ به دلیل اینکه علی رغم صرف هزینه برای ابزارهایی که در اختیار ما است، اما نتیجه مناسبی نمی گیریم.

بر این اساس امروز باید یک تیم مجرب شامل روانشناسان و افراد آشنا با روش های تدریس و دارای صلاحیت علمی مامور تدوین برنامه ها و سیاست های آموزش  پیش از دبستان، دبستان و مقاطع بعدی باشند. البته در این حوزه دولت هم باید سرمایه گذاری کند و بعد از تصویب برنامه ها، آنها را باید در مقاطع مختلف و توسط کارشناسان ذی ربط مورد بازنگری قرار داد. چون تدوین و اجرای سیاست ها توسط افراد تازه کار و فاقد تجربه لازم، نتیجه ای را در بر ندارد.

از طرفی باید توجه کرد که این برنامه ها ابتدا باید در برخی از مناطق به صورت آزمایشی اجرا و درنهایت اگر خروجی خوبی داشت، اجرایی شود. چون قطعا سطح مناطق مختلف روستایی و شهری، مناطق برخوردار و نیمه برخوردار و محروم با هم متفاوت است و باید این موارد در این برنامه ها دیده و سپس عملیاتی شود.

برای مثال برنامه ای که در منطقه شمالی تهران به صورت موفق اجرایی می شود، نمی تواند در یک روستا جوابگو و موفق باشد. عکس این موضوع هم صادق است یعنی برنامه ای که در مناطق محروم اجرا می شود، در مناطق برخوردار کارایی لازم و کافی را نخواهد داشت. پس تناسبات جغرافیایی، قومی و محلی و آداب و رسوم همه می تواند در برنامه های تدوین آموزش لحاظ شود و اگر اینها دیده شود، خروجی بهتری خواهد داشت.

امروزه در حالی که دنیا روی موضوع آموزش و آموزش های پیش از مدرسه سرمایه گذاری می کند، ما در این حوزه عقب مانده ایم. هر سال که می گذرد، آموزش های ما نسبت به سال گذشته عقب تر است و نتیجه کمتری می گیریم و این چالش تاثیرات خود را در آینده علمی کشور هم به جای خواهد گذاشت.

نسلی که امروز مورد آموزش قرار می گیرد، امید مراکز علمی آینده کشور هستند و اگر امروز نتوانیم آنها را به خوبی تربیت کنیم و آموزش دهیم، قطعا در آینده نمی توانیم شاهد مراکز علمی قوی در کشور باشیم. اما متاسفانه دست اندرکاران عموما این موضوع را باور ندارند و برنامه محور و هدف محور در این زمینه عمل نمی کنند.

مدرس دانشگاه و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هشتم