این معجزه شیرین و دوست‌داشتنی

شکلات یکی از محصولات غذایی پرطرفدار در دنیا به شمار می‌آید. این ماده اساطیری پایه داستان‌ها و شعرهای بسیاری در تاریخ بوده و همچنان مظهری از عشق و محبت به حساب می‌آید، حس خوب شیرینی که زیر زبان آب می‌شود در هر صورتی خوشایند است و با انواع نوشیدنی‌های گرم هم این لذت دوچندانمی‌شود. شکلات درواقع تمام خوراکی‌های مشتق از کاکائو را می‌گویند که در حالت کلی از ترکیب شیر، شکر، کره کاکائو، پودر کاکائو و انواع مغزها و عصاره برخی میوه‌ها به دست می‌آید که با تغییر در میزان هر کدام از اجزا مدل و مزه شکلات تغییر می‌کند.

از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که برای مصرف شکلات مورد توجه همه است، بحث انرژی‌زا بودن آن است. شکلات به دلیل داشتن سه ماده کافئین، تئو برومین و فیتل استیل آمین محرک ملایم بوده و موجب احساس شعف و آرامش‌بخشی می‌شود به علاوه پزشکان به‌صورت ویژه روی خوردن انواع شکلات تلخ برای سلامتی قلب و حافظه تاکید می‌کنند.

فرصتی بی‌نظیر برای سرمایه‌گذاری

آمارها نشان می‌دهد سرانه مصرف شکلات در اروپا و آمریکا به حدود 10 کیلوگرم در سال برای هر نفر می‌رسد. به‌نوعی آمارها نشان می‌دهد شکلات در سبد غذایی 96درصد مردم اروپا و آمریکا حضور ثابت دارد و انواع شیرین و تلخ آن در روز حداقل 25گرم مصرف می‌شود، این آمار البته در خاورمیانه و همچنین ایران میزان بسیار کمتری را به خود اختصاص داده، به‌گونه‌ای‌که سرانه مصرف شکلات در کشور ما به دلیل تبلیغات منفی و برخی عوامل دیگر حداکثر به سه کیلوگرم در سال برای هر نفر می‌رسد.

این میزان مصرف و پتانسیل‌هایی که در راستای افزایش این سهم وجود دارد شاید نخستین فرصت برای سرمایه‌گذاری در این حوزه و افزایش تولید شکلات در کشور باشد. گزارش امروز تلاش دارد با توجه به پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری و تولید شکلات در ایران گزارشی از راه‌اندازی یک کارخانه شکلات را ارائه کند همچنین مزیت‌ها و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری به علاوه راهکارهایی برای افزایش سرانه مصرف در این گزارش بررسی می‌شود.

شکلات در ایران

سابقه تولید شکلات در ایران به حدود 60 سال پیش می‌رسد، اگرچه ایران ید طولایی در این مسیر ندارد و همچنان هم در این صنعت پرطرفدار، قوی نیست اما بررسی‌ها نشان می‌دهد از بدو تولید این محصول در کشور تا به امروز سیر صعودی را طی کرده و هم در بخش تولید و هم مصرف در حال رشد است به‌عنوان مثال در سال 93 حدود یک میلیون و 500هزار تن شکلات در کشور به‌جز میزان شکلات‌های وارداتی، مصرف شده است و همچنین حدود 12 درصد از کل تولید شکلات ایرانی، به کشورهای دیگر صادر شده است و خواستاران شکلات در کشور و خارج کشور هر روز رو به افزایش‌اند و همین نکته خود می‌تواند توجیهی مناسب برای ورود به این بازار و سرمایه‌گذاری در آن باشد.

آمارها نشان می‌دهد نزدیک به 400 شرکت ثبت شده عضو فعال انجمن تولید‌کنندگان شیرینی و شکلات کشور هستند که البته غالبا این شرکت‌ها در تبریز و استان آذربایجان فعالند و به‌نوعی این شهرها را به‌عنوان پایتخت شکلات ایران می‌شناسند. براساس آمارهای جهانی ارزش بازار محصولات شیرینی و شکلات در منطقه خاورمیانه و آسیای میانه 10 میلیارد دلار برآورد شده است که سهم ایران از این بازار 5درصد است و باتوجه به ظرفیت‌های خالی حتی می‌تواند تا 20 درصد افزایش یابد.

چهاردهمین نمایشگاه بین‌المللی شکلات

مسئول برگزاری نمایشگاه شکلات و از اعضای انجمن صنفی صنایع شیرینی و شکلات درخصوص برگزاری نمایشگاه و حضور سرمایه‌گذاران بالقوه به به «فرصت‌امروز» می‌گوید: این نمایشگاه در 23شهریور امسال در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی با حضور 400 شرکت داخلی و 40 شرکت خارجی برگزار می‌شود، برگزاری نمایشگاه و حضور شرکت‌ها در این رویداد یکی از بهترین راه‌ها برای معرفی حوزه، آشنایی با آن و تحقیقات قبل از سرمایه‌گذاری است. تقریبا همه کارشناسان این حوزه و همچنین فعالان بخش صادرات معتقدند که افزایش میزان تولید شکلات در کشور سودآور است و حضور در این نمایشگاه هم می‌تواند چراغ راهی برای علاقه‌مندان به حساب آید.

کدام حوزه کدام برند

چندی پیش سایت اقتصاد ایران گزارشی درخصوص مصرف شکلات در کشور ارائه کرد که در آن آمده بود: در بین محصولات کارخانه‌های شکلات‌سازی، شکلات‌های تک‌نفره با 55 درصد بالاترین میزان مصرف را به خود اختصاص داده‌اند و شکلات‌های پذیرایی با 35 درصد و تخته‌ای با 25 در صد به ترتیب در رده‌های بعدی مصرف قرار دارند.

همچنین در این گزارش آمده است که از نظر برند ارزیابی صورت گرفته نشان می‌دهد شکلات‌های آیدین با اختصاص 27 درصد از بازار مصرف به خود بیشترین متقاضیان را دارد و بعد از آن برندهای شیرین‌عسل با 17 درصد، فرمند و آناتا هر کدام با 14 درصد، شوکوپارس با 13 درصد، چیچک با 10 درصد، ‌آی‌سودا و مینو هر کدام با 9 درصد بیشترین مشتری را در بازار داخلی دارند.

اطلاعات گفته شده از این حیث حائز اهمیت است که سرمایه‌گذاران بالقوه بدانند کدام بخش مصرفی دارای پتانسیل‌های بیشتری برای تولید است و همچنین برندهایی با میزان مصرف بالاتر چه استراتژی‌های موفقی را طی و در حوزه تبلیغات و بازاریابی چگونه عمل کرده‌اند که موفقیت‌های بیشتری را از آن خود کرده‌اند.

انواع شکلات

اگرچه بررسی انواع طعم‌ها یا مدل‌های شکلات در حوصله گزارشی که مختص به سرمایه‌گذاری در این حوزه است نمی‌گنجد اما یک معرفی کوتاه از انواع شکلات می‌تواند مسیر شما را برای شروع سرمایه‌گذاری واضح‌تر کند و با توجه به اینکه دانه کاکائو در کشور تولید نمی‌شود و نیاز به واردات دارد شما درصد این مواد را بدانید.

انواع شکلات به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند: شکلات تیره (شکلاتی که بدون شیر تهیه می‌شود، معمولا در تهیه آن، 35درصد کاکائو به کار می‌رود و در شکلات‌های تلخ درصد این حجم کاکائو به 90درصد هم می‌رسد)، شکلات شیری (در تهیه آن، شیر به علاوه 25درصد کاکائو استفاده می‌شود)، شکلات کم‌شیرین (نوعی شکلات است که برای تهیه غذاها به کار می‌رود. مقدار شکر آن هم کم است)، شکلات سفید (شکلاتی است که در تهیه آن، تنها از چربی دانه کاکائو، نه خود آن، استفاده می‌شود). معمولا اسانس نعناع، پرتقال، موز، توت فرنگی و. . . را برای طعم دادن به شکلات اضافه می‌کنند که این اسانس‌ها هم در کشور در دسترس است، به علاوه در شکلات‌های تخته‌ای از مغز میوه‌جات مثل گردو، فندق، بادام زمینی و... استفاده می‌شود. گاهی عسل، کارامل، مربا، کشمش یا مویز هم در تهیه شکلات به کار می‌رود.

میزان سرمایه و توان تولید

میزان سرمایه‌ای که در حوزه تولید شکلات صرف می‌شود به‌شدت وابسته به نوع محصول، نوع مواد اولیه، کیفیت کار، حجم کار و بسیاری متغیرهای دیگر است. در واقع شاید بتوان گفت این سرمایه می‌تواند از 500 میلیون شروع شود و تا ده‌ها میلیارد ادامه داشته باشد و تمام این محاسبات براساس متغیرهای گفته شده متفاوت است.

اما یکی از فعالان این حوزه براساس میزان تولید و خروجی که دارد به «فرصت امروز» چنین می‌گوید: ما نوعی از شکلات را بر پایه فندق و بادام تولید می‌کنیم، درواقع مواد اولیه ما شیر خشک، شکر، کره، کاکائو، پودر کاکائو، فندق و بادام است که همه مواد به‌جز پودر کاکائو در داخل کشور به‌سادگی در دسترس است. همچنین انواع ماشین‌آلات برای ترکیب مواد و همچنین بسته‌بندی هم در نوع خارجی و هم انواع ایرانی وجود دارند و به‌راحتی در دسترس هستند.

وی درخصوص مبلغ سرمایه خود می‌گوید: سرمایه اولیه ما برای این کار حدود یک میلیارد و 500میلیون تومان است و با حجم یک هزار تن در سال در حال فعالیت هستیم. نیروی انسانی مشغول به کار حدود 20 نفر است و در بین این افراد وجود کارشناس تغذیه، کارشناس بهداشت، تکنیسین‌های دستگاه و کارشناس تبلیغات ضروری است. همچنین فضایی که ما برای تعبیه ماشین‌آلات و بسته‌بندی در نظر گرفته‌ایم حدود 5هزار متر است.

مهم‌ترین بخش، سخت‌ترین کار

این فعال بازار در پاسخ به اینکه چه اقداماتی موجب موفقیت در این حوزه می‌شود، می‌گوید: تنوع در این محصول باعث شده که شما به‌خوبی بتوانید انواع محصول را با انواع بازارهای هدف داشته باشید و این یکی از مزیت‌های مهم این کار است اما درخصوص مشتری داخلی، بحث فرهنگ استفاده از شکلات به‌شدت در کشور ما ضعیف است و بالا بردن فرهنگ مصرف شکلات سخت‌ترین کار این بخش است و نیاز است تا رسانه ملی به علاوه فعالان این حوزه مردم را درخصوص مزیت‌های شکلات آگاه کنند و تبلیغات لازم در این خصوص بیشتر شود.

در کشورهای دیگر نخستین هدیه‌ای که به ذهن افراد می‌رسد برای بازدید همیشه شکلات است، برای پذیرایی حتما شکلات در خانه‌ها وجود دارد و در مراسم شادی و عزا انواع شکلات سرو می‌شود، در کافه و رستوران‌ها شکلات نقش پررنگی دارد و همین مسئله موجب رونق این صنعت در اروپا شده است. برگزاری فستیوال‌ها و جشنواره‌های شیرینی و شکلات کمک زیادی به توجه بیشتر مردم به این صنعت می‌شود.

البته بخشی از تبلیغات منفی که در گذشته درخصوص شکلات‌ها صورت می‌گرفت تقریبا از بین رفته و مردم ترجیح می‌دهند شکلات را جایگزین قند و شکر کنند اما این ترجیح باید به اقناع تبدیل شود و مردم باور بیاورند که شکلات ماده‌ای مضر و خطرناک نیست و به‌شدت هم به سلامتی و روحیه کمک می‌کند. در نهایت درخصوص بحث صادرات و مشتری خارجی قابل‌ذکر است که دو عامل کیفیت و تبلیغات مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار هستند. اما من به‌عنوان تولیدکننده داخلی معتقدم هنوز این‌قدر در کشور پتانسیل داریم و می‌توانیم در کشور مشتری داشته باشیم که چندان نیازی به بازارهای خارجی نباشد و به جای آن با تولید انواع باکیفیت و متنوع شکلات، شکلات‌های وارداتی را از میدان به در کنیم.