تجاری‌سازی برنج تراریخته و نظر تولیدکنندگان و کارشناسان

نزدیک به دو دهه از تولید محصولات دستکاری شده ژنتیکی یا تراریخته در جهان می‌گذرد و کشورهایی مانند آمریکا، چین و روسیه پیشتاز تولید این محصولات هستند. تولید تراریخته در ایران از سال 83 با محصول برنج و سپس پنبه آغاز شد اما به تولید تجاری و انبوه نرسید. دولت نهم و دهم به دلایل زیست‌محیطی و مشخص نبودن تأثیر مصرف این محصولات روی انسان از ورود آن به بازار مصرف جلوگیری کرد. اکنون پس از یک دهه توقف در تولید و مصرف محصولات دستکاری شده ژنتیکی، گویا دوباره تولید برنج تراریخته از سر گرفته شده و به گفته بهزاد قره‌یاضی، رییس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، قرار است از اسفندماه امسال به تولید تجاری برسد.

وی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» از کسانی که اجازه تولید و تجاری‌سازی آن را در یک دهه اخیر سلب کرده‌اند ابراز گلایه کرد و گفت: پرونده مذکور در دیوان محاسبات در دست پیگیری است و مسببان آن باید به مردم پاسخگو باشند. وی همچنین دخالت‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه را نابجا دانست و افزود: این سازمان حق ورود به محصولات کشاورزی تراریخته را ندارد و نباید به آن ورود کند. 

در مقابل این سخنان قره‌یاضی، عباس کشاورز، معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی، به «فرصت امروز»، اظهار کرد: استفاده از محصولات تراریخته در کشور منوط به کنترل سه موضوع؛ دریافت مجوز مصرف این محصولات از سازمان حفاظت محیط‌زیست، مقاومت در برابر آفات مهم و مزیت عملکردی مناسب است. وی افزود: ما باید به آیین‌نامه‌ها و قوانین در این زمینه احترام بگذاریم. برای تولید محصولات تراریخته برخی برنامه‌ریزی‌ها مانند گرفتن مجوز از سازمان محیط‌زیست در اختیار ما نیست. همچنین تولیدکنندگان این رقم محصولات باید گزارش فنی ارائه دهند. برای نمونه درخصوص برنج تراریخته افزون بر مقاومت در برابر کرم ساقه‌خوار یا بلاست باید مزیت عملکردی یا برتری‌های دیگری نسبت به ارقام موجود نیز داشته باشد.

اسماعیل کهرم، مشاور رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در امور طبیعی نیز به «فرصت امروز» گفت: محصولاتی که ساختار ژنتیکی شان تغییر کرده روی مصرف‌کننده تغییرات ژنتیکی افقی ایجاد می‌کنند و روی ژن انسان هم تأثیر می‌گذارند. مخالفت‌های ما با این موضوع بر سر سلامت مردم و محیط‌زیست و گونه‌های گیاهی و جانوری است. ما هیچ منافعی در این میان نداریم اما کسانی که از آن حمایت می‌کنند به دنبال منافع خودشان هستند. آنها درپی پر کردن جیب شان حتی به بهای سلامت مردم و جامعه هستند. وی تأکید کرد: مخالفت‌های ما (سازمان حفاظت محیط‌زیست) نه منافع مادی دارد و نه به خاطر شهرت است. فکر می‌کنیم برخی از کسانی که موافق تولید محصولات تغییر ژنتیکی هستند یا اطلاعات چندانی از مسائل روز جهان ندارند یا واقعیت‌ها را پنهان می‌کنند. 

در این گزارش نظر برخی کارشناسان و متخصصان در این بخش نیز آمده بود. پروفسور رحمت عبدی باغی، استاد بیوشیمی دانشگاه برلین، دکتر محمدرضا رضاپناه، رییس قطب علمی ارگانیک کشور و جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج هر یک نظرهای خود را در این زمینه اعلام کردند.