تولید آب از رشد جمعیت عقب می‌ماند

بحران محیط زیست و آب در کانون توجه مسئولان قرار گرفته است و روزی نیست که هشداری در مورد آن داده نشود. بررسی‌ها اما نشان می‌دهد یکی از عمده‌ترین علل ایجاد و گسترش بحران آب در کشور ما، پایین بودن شدید بهره‌وری در تولید و مصرف آب است. به گزارش خبرآنلاین، کارشناسان معتقدند بحران منابع آب را در ایران می‌توان به چهار چالش زیستی تقسیم کرد؛ مصرف بی‌رویه، تغییر اقلیم، بهره‌وری پایین و شکل‌گیری خرده اقلیم‌ها.

واقعیت این است که نرخ رشد جمعیت کشور نسبت به کشورهای همتراز با ظرفیت‌های اقتصادی ایران در منطقه و دنیا بالا است. مصارف آب در بخش خانگی و صنعت به ترتیب حدود 6 و 2 درصد است، درحالی‌که کشورهایی با سطح مصارف 83 تا 89 در بخش مصارف خانگی در دنیا وجود دارد.

دكتر ناصری، مدیر دفتر طرح ملی تغییر آب و هوای سازمان حفاظت محیط زیست در این باره معتقد است «باید به این موضوع توجه کرد که چشم‌انداز در نظر گرفته شده برای کشور چیست؟ کشوری صنعتی، اقتصادی یا بینابین؟ درواقع این مهم‌ترین موضوعی است که هنوز بدان توجه نشده است. در این سرزمین به ازای مصرف هر واحد آب در بخش صنعت با وضعیت فعلی حدود 20 تا 25 دلار ارزش افزوده تولید می‌شود، ولی در بخش کشاورزی با اغماض نیم دلار می‌شود. لذا عملکرد کشاورزی از منظر مصرف آب در کشور ما غیراقتصادی است، حتی از بابت اشتغال و سطح تولید. از سویی دیگر، طبق برآوردهای آماری، ایران در سال 1405 باید برای جمعیت 90 میلیونی هدفگذاری داشته باشد.»

همچنین کارشناسان با توجه به شرایط تغییر اقلیم، 25 تا 30 درصد کاهش منابع آب را قطعی می‌دانند که نشان می‌دهد کشور با تهدیدات بالقوه‌ای روبه‌رو است. از سوی دیگر آمار مصرف در ایران از جنبه دیگری حائز اهمیت است؛ سالانه 33 میلیارد مترمکعب پساب بدون رعایت استانداردهای تصفیه، در کشور تولید و در طبیعت رها می‌شود. رودخانه کارون، زرجوب و گوهررود دارای مشکلات بسیار جدی است که نزدیک به 10 هزار میلیارد تومان اعتبارات مالی نیاز دارد تا بتوان به شرایط گذشته برگرداند.

داستان بهره‌وری پایین نیز از جمله مشکلات است؛ راندمان آبیاری در ایران 33 درصد ولی در مصر و لیبی بین 50 تا 60درصد است. فقط کشورهای هند و پاکستان که دارای وضعیت اقتصاد کشاورزی از نوع سنتی هستند درخصوص بهره‌وری وضعیت بهتری نسبت به ایران ندارند.

دکتر ناصری در این باره هم اعتقاد دارد «در ارتباط با تغییرات اقلیمی و برنامه‌های توسعه کشور با مخاطرات جدی مواجه است. اکثر برنامه‌های توسعه در کشور بر مبنای منابع آب دامنه‌های غرب زاگرس در حال برنامه‌ریزی است، درحالی‌که آمار اقلیمی از وخامت اوضاع در این منطقه خبر می‌دهد. به‌طور مثال روند تغییرات دمایی در برخی از نقاط این منطقه تا 2 درجه افزایش را نشان می‌دهد و این یعنی افزایش تبخیر با فرض ثابت بودن میزان بارش‌های سالانه. این امر سبب می‌شود که در افق سال 2030 به علت کاهش ظرفیت‌های منابع آب، حدود 6 درصد از ارزش افزوده بخش کشاورزی معادل با 3500 تا 6 هزار میلیارد تومان از دست برود.»