دنیا به سمت کهنسالی می‌رود

یکی از مهم‌ترین تغییرات جمعیتی که هم‌اکنون دنیا با آن مواجه است، جمعیت پا به سن گذاشته است. در کشورهای درحال توسعه، امید به زندگی بالا رفته و آمار زاد و ولد پایین آمده است؛ این وضعیت، جمعیت کهنسال کشورها را افزایش و نیروی کار را کاهش داده است.

تأثیرات اقتصادی این تغییر جمعیتی جدی است. وقتی جمعیت کمتری کار کنند، رشد اقتصادی نه فقط در داخل کشورها که در سراسر دنیا با افول مواجه می‌شود.

بانک آلمانی برنبرگ که از ۱۰۰ سال اطلاعات اقتصادی کشورها و همچنین آمارهای سازمان ملل متحد استفاده کرده، درصدد است نشان دهد تغییرات جمعیتی دنیا طی ۵۰ سال آینده چطور خواهد بود.

ژاپن مدت‌هاست که با کاهش جمعیت نیروی جوان مواجه است؛ جمعیت این کشور از سال ۲۰۰۴ رو به کاهش است و هنوز هم ادامه دارد. اقتصاددانان به تازگی متوجه شده‌اند که چین هم به این درد دچار شده است.

اما گزارش برنبرگ نشان می‌دهد که طی ۵۰ سال آینده، معضل کاهش جمعیت و افزایش جمعیت کهنسال احتمالا گریبان کشورهای زیادی را خواهد گرفت. گواهش هم بالا رفتن امید به زندگی و کاهش زاد و ولد در اشل جهانی است. از اواسط قرن بیستم، تعداد کشورهای با امید زندگی بالا (بیش از ۷۵ سال) و نرخ پایین زاد و ولد به طرز قابل توجهی افزایش یافته است و این روند همین‌طور ادامه خواهد داشت. برنبرگ می‌گوید تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۷۵ درصد کشورهای دنیا به این وضعیت دچار می‌شوند.

وقتی امید به زندگی بالا باشد و زاد و ولدی هم در کار نباشد، جمعیت پا به سن گذاشته دنیا قاعدتاً بیشتر می‌شود. این تغییر چندان دور از انتظار نیست؛ تعداد کشورهایی که بخش زیادی از جمعیت‌شان را شهروندان بالای ۶۵ سال تشکیل می‌دهد، و همچنین تعداد کشورهای با رشد منفی جمعیت تنها ظرف چند سال افزایش قابل توجهی خواهد داشت. این به این معناست که مشکلات جمعیتی که طی دهه‌های اخیر ژاپن را با مشکل مواجه کرده تا سال ۲۰۵۰ نزدیک به ۴۰ درصد کشورهای دنیا را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد.

به‌عنوان مثال، چین از آنجایی که وضعیت مشابهی با ژاپن دارد، با یک تأخیر ۲۵ ساله به وضعیت فعلی ژاپن می‌رسد.

نسبت وابستگی در چین و ژاپن سر به فلک کشیده است؛ (نسبت وابستگی همان نسبت جمعیتی است که کار نمی‌کنند به جمعیتی که کار می‌کنند. یک روش مرسوم برای سنجش ساختار سنی جمعیت یک کشور است و تعداد کسانی را که مصرف‌کننده هستند اما کار نمی‌کنند در مقابل جمعیت نیروی کار قرار می‌دهد.)

به گفته برنبرگ، در اروپا، بریتانیا و فرانسه نسبت وابستگی هنوز متعادل است اما سایر کشورهای منطقه یورو با افزایش میانگین سنی جمعیت مواجهند. در ایتالیا و اسپانیا، آمار و ارقام نشان می‌دهد که بیش از یک سوم جمعیت تا سال ۲۰۵۰ بیشتر از ۶۵ سال خواهند داشت. اروپای شرقی آسیب‌پذیرتر است.

ایالات‌متحده اما فقط در امان است. نرخ زاد و ولد در این کشور همچنان بالاست و این خود مزایای اقتصادی با خود می‌آورد.

البته این‌ها صرفاً پیش‌بینی‌های محققان است و شاید به حقیقت تبدیل نشود. به هر حال هم آدم‌ها تغییر می‌کنند و هم جوامع اما هر اتفاقی در آینده رخ دهد، جمعیت دنیا با سرعت زیادی دارد به سوی کهنسالی می‌رود و این فقط به چند کشور دنیا محدود نمی‌شود.