فراخوان طراحی بسته گرافیکی شبکه چهار سیما زیر ذره‌ بین «فرصت امروز» / سهل انگاری ناشیانه!

این روزها شبکه‌های مختلف تلویزیونی، شرکت‌ها و حتی شهرها برای خود یا لوگویی را طراحی می‌کنند یا اقدام به بازطراحی لوگوی قبلی می‌کنند. اغلب این اقدامات نیز از طریق فراخوان انجام می‌شود. گویا این روزها فراخوان‌ها مد شده و سازمان‌ها برای کاهش هزینه در طراحی یا بازطراحی هویت بصری اقدام به انتشار فراخوان‌های مختلفی می‌کنند. در همین راستا چندی پیش روابط عمومی شبکه چهار سیما از کلیه اساتید، هنرمندان، طراحان گرافیک و علاقه‌مندان جهت شرکت در فراخوان بسته گرافیکی خود که شامل آرم استیشن، اعلام برنامه و پترن زیرنویس‌ها می‌شود، دعوت به عمل آورد.

در این فراخوان از علاقه‌مندان خواسته‌شده که طرح‌های پیشنهادی خود را با در نظر گرفتن استفاده از خورشید به‌عنوان نماد دانایی و خرد طراحی کنند. از طرفی اندازه طرح باید کوچک و مناسب برای شبکه‌های تلویزیونی باشد و قابلیت این را داشته باشد که در چندین رنگ مورد استفاده قرار گیرد. در این میان بر سادگی و زیبایی ایده طرح نیز تاکید شده است. این فراخوان بهانه‌ای شد تا «فرصت امروز» سراغ تورج صابری‌وند، لوگو دیزاینر و طراح ارشد «دیزاین‌وند» برود.

تورج صابری‌وند در گفت‌و‌گو با «فرصت‌امروز» می‌گوید: این روزها مد شده که بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی هویت بصری خود را تغییر می‌دهند، نفس این تغییر درست است. تمامی برندهای جهانی هویت بصری‌شان را به‌روز می‌کنند و مراقب هستند که هویتی پویا و زنده از برندشان بسازند. تا جایی که گاهی ممکن است هر چهار، پنج سال یک‌بار هویت بصری‌شان را به‌روز کنند.

اگرچه این موضوع در ایران چندان موردتوجه نبوده و موضوعیتی نداشته و ما در حال حاضر با سازمان‌ها و برندهایی مواجهیم که یک‌بار لوگو و هویت بصری‌شان طراحی‌شده و همان دیزاین برای سال‌ها و گاهی دهه‌ها بدون هیچ‌گونه تغییری ثابت مانده است و نتیجه‌اش آن شده که بسیاری از سازمان‌ها و برندهای ایرانی در حال حاضر چهره‌های قدیمی و عقب‌مانده‌ای به خود گرفته‌اند.

شاید بعضی از این سازمان‌ها نیاز مبرمی برای به‌روز کردن هویت بصری و چهره تصویری سازمان‌شان احساس نکرده‌اند، اما در دوران جدید اقتصادی، توجه به هویت بصری برندها و سازمان‌ها، به یک اجبار و یک باید گریزناپذیر تبدیل‌ شده است. در همین روزهای اخیر نیز شاهد فراخوان‌ها و تلاش‌هایی برای تغییر هویت‌های بصری سازمان‌ها و برندهایی هستیم که این، خبر خوبی است.

فرصت دقیقه نودی هویت بصری

او ادامه می‌دهد: از سویی بسیاری از برندها و سازمان‌ها هم هویت بصری‌شان به شکل منسجم و هوشمندانه‌ای طراحی نشده است و هویت بسیاری از سازمان‌ها درگذر زمان و به‌واسطه سلیقه‌های مختلف مدیریتی و مشورتی شکل‌گرفته و هیچ ایده بزرگی پشت آن وجود دارد. نگاه به هویت‌های بصری این سازمان‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌کدام از روش‌ها و اصول طراحی هویت بصری لحاظ نشده است.

نه به شخصیت و جایگاه برند و سازمان در ارتباط با مخاطبان فکر شده، نه رقبا تحلیل‌شده‌اند، نه رابطه رقابتی و وضعیت بازارهای هدف بررسی‌شده و نه طبیعتا روشی برای مدیریت و کنترل هویت یکپارچه وجود داشته است و به‌نظر می‌رسد امروز  مدیران و صاحبان سازمان‌ها و کسب‌وکارها متوجه وضعیت جدید کشور شده‌اند و برای به‌روزرسانی هویت بصر‌ی‌شان تصمیم‌هایی می‌گیرند و این تصمیم هوشمندانه است و به‌صورت کلی در شرایطی هستیم که زمان خوبی برای تغییر و اصلاح مشکلات هویت بصری است که البته این فرصت دقیقه نودی محسوب می‌شود.

تغییر هویت بصری پس از تحلیل موقعیت

این طراح لوگو می‌افزاید: اما چیزی که برای این برندها خطرساز به نظر می‌رسد، نبود اهداف مشخص و توجه نکردن به سلسله مراحل چنین پروژه‌ای است. ممکن است در نظر نخست تغییر هویت بصری برند فقط یک تصمیم گرافیکی برای به‌روز کردن ظاهر برند باشد، درحالی‌که کیفیت و جزییات هویت بصری برندها پیام‌ها و تداعی‌هایی دارد که در ذهنیت مخاطب عادی تاثیر بی‌واسطه‌ای می‌گذارد.

اگر این تداعی‌ها و پیام‌ها درست انتخاب شود، می‌تواند جایگاه و پوزیشن برند را در بازار بهبود دهد، برند را شناخته‌شده‌تر کند یا آن را به یادماندنی‌تر کند؛ اما بدون توجه به این مقدمات و بدون هدف‌گذاری‌های دقیق و حساب‌شده و بدون تحلیل وضعیت موجود از برند و بازار، تغییر هویت بصری لزوما کمکی به برند و سازمان نخواهد کرد. این چیزی است که فراخوان‌ها عموما نادیده می‌گیرند.

رویکردهای سهل‌انگارانه در تنظیم فراخوان‌ها

صابری‌وند اظهار می‌کند: این روزها مد شده که شبکه‌های تلویزیونی برای تغییر در هویت بصری خود، ازاین‌گونه فراخوان‌ها استفاده می‌کنند. نقدی بر نفس فراخوانی بودن تغییرات هویت بصری نیست؛ اما رویکردهای سهل‌انگارانه در تنظیم فراخوان‌ها و متن‌ها و اطلاعاتی که فراخوان‌‌ها در اختیار شرکت‌کننده‌ها می‌گذارد، تغییر هویت بصری را از یک پروژه موثر در اهداف و جایگاه برند به یک مسئله ساده گرافیکی تقلیل می‌دهد و اساسا پتانسیل بزرگی که در دل هویت بصری‌ برندها هست را از بین می‌برد و برند را از آن محروم می‌کند.

در این حال تنها معیار برای داوری آثار رسیده، سلیقه‌های شخصی، سطحی و بی‌هدف است. از طرف دیگر عادی به نظر می‌رسد که فراخوان‌های سهل‌انگارانه و غیرحرفه‌ای، طراحان و دیزاین استودیوهای حرفه‌ای را هم جلب نخواهد کرد و به این ترتیب سازمان فراخوان‌دهنده خود را از توان و پتانسیل‌های حرفه‌ای هم محروم خواهد کرد.

او درباره این موضوع که شرکت‌کننده‌ها در این فراخوان، برای طراحی لوگوی شبکه چهار چه مواردی را باید مدنظر قرار دهند، بیان می‌کند: این متنی که به‌عنوان فراخوان منتشرشده بسیار کوتاه و غیردقیق است.معلوم نیست دقیقا چه چیزی می‌خواهند و نامعلوم است که طراح‌ها دقیقا چه باید بکنند؟ من حتی مطمئن نیستم که لوگو هم باید ری‌دیزاین شود یا نه؟ متن تنها چند سطر توضیح واضحات داده، اینکه ایده‌ها باید نو باشند و کپی‌برداری نشده‌ باشند و با نشانه‌های ثبت‌شده تشابه نداشته باشند و در اندازه تلویزیون قابل‌تشخیص باشند، برای فراخوانی که هویت جدید یک شبکه مهم را می‌سازد کافی نیست.

سطر اول این متن کوتاه فقط اشاره‌ای کرده به آرم استیشن و اعلام برنامه و پترن زیرنویس. از طرفی هویت بصری را که مهم‌ترین نقطه تماس یک شبکه با مخاطبانش است، به سه آیتم ساده تقلیل دادن اشتباه بزرگی است که تمام هویت و شخصیت سازمان را دستخوش خطر می‌کند. این نوع برخورد با هویت بصری آن‌هم برای یک شبکه تلویزیونی مهم سهل‌انگاری ناشیانه‌ای است.

برندها و سازمان‌ها با نهایت احترام و وسواس با هویت بصری‌شان برخورد می‌کنند، این نوع انتشار فراخوان که حتی بدیهیات فراخوان‌ها را هم رعایت نکرده و حتی اشاره‌ای هم نکرده که چه کسانی با چه معیارهایی داوری خواهند کرد، برندگان چه جوایزی خواهند داشت یا حتی اینکه مهلت شرکت در آن تا کی است، این فراخوان را بدترین فراخوان در مدت اخیر کرده است.

حفظ و پویایی لوگو در بازطراحی

صابری‌وند درباره نیاز لوگوی شبکه چهار به تغییرات اساسی و محسوس اظهار می‌کند: لوگوها هرچند سال یک‌بار به ری‌دیزاین و بازبینی‌هایی نیاز دارند، نه به خاطر اصلاح و رفع ایرادات لوگو، بلکه به‌خاطر حفظ پویایی و زنده بودن برند و همین‌طور هماهنگی باسلیقه‌های به‌روز جامعه. شرکت‌هایی که سال‌ها لوگوی‌شان را به‌روز نکنند به وضعیتی خواهند رسیدکه مجبور به تغییرات اساسی یا تغییر کلیت لوگو خواهند بود که  معرفی و جا انداختن لوگوی جدید برای سازمان‌ها هزینه‌های جدی خواهد داشت و کار سخت و دشواری است.

لوگوی شبکه چهار هم از این قاعده مستثنا نیست. لوگوی شبکه چهار از لوگوهای خوب صداوسیمای ایران است؛ اما سال‌هاست که هیچ تغییری نکرده و باید به‌روزش کنند، اما بدون مصاحبه و نظرسنجی با مخاطبان و بدون مطالعه هویت و شخصیت مطلوب شبکه چهار نمی‌توان به قطعیت گفت که نیاز به تغییر اساسی دارد یا نه.

شناخت مخاطبان برای بازطراحی لوگو

این طراح لوگو در پاسخ به این سوال که «اطلاعات و بریفی که شبکه‌ چهار در این فراخوان ارائه می‌دهد ازنظر شما باید به چه صورت باشد که بتواند مفید واقع شود؟» بیان می‌کند: کسی که می‌خواهد پیشنهادی برای هویت بصری بدهد باید بداند که مخاطبان این شبکه چه کسانی هستند و چه چیزی را در شبکه چهار دنبال
می‌کنند.

باید بدانند که این شبکه چه تصویری از خود می‌خواهد در ذهن مخاطبان هدفش بسازد و چه شخصیتی می‌خواهد داشته باشد و چه اهدافی را برای سال‌های آینده خود در نظر دارد؟ کلی بودن این اطلاعات هم مفید نیست، اطلاعات باید دقیق و واضح باشند. حضور مشاوران دیزاین و ارتباطات کار را برای تنظیم درست و حرفه‌ای فراخوان‌ها راحت‌تر خواهد کرد.

ارتباط با نویسنده: a9631m@gmail.com