میراثی که رو به نابودی می‌رود

بار دیگر خبر از بین رفتن یکی دیگر از آثار باستانی به گوش می‌رسد. سه نقش برجسته که در نوع خود کم‌نظیر هستند در شهرستان کازرون رو به فرسایش و نابودی‌اند. این سه نقش که در سه نقطه متفاوت از شهرستان کازرون قرار دارند نقش قندیل، نقش بهرام و نقش پریشو نام دارند و تنها جزء کوچکی از 300‌ آثار باستانی ثبت شده در شهرستان کازرون هستند. غیر‌از این نمی‌توان وجود 9‌نقش برجسته مربوط به دوران ساسانیان و یک نقش برجسته دوران اسلامی را در این منطقه نادیده گرفت.

نقش برجسته پریشو شاید اما حکایت متفاوت‌تری را در خود جای داده است. این اثر برای نخستین بار در سال ۸۵ کشف شد. براساس مطالعات ابتدایی روی این نقش، تصویر یک زن که به اواخر دوره ساسانی یا اوایل دوره اسلامی برمی‌گردد، قابل مشاهده است. اما متاسفانه در ناحیه صورت، پاها و یکی از دست‌ها آسیب‌های جدی دیده است اما دست راست، نیم تنه و بخشی از دست چپ آن همچنان سالم باقی مانده است.

با این حال، خبر رو به فرسودگی و نابودی این نقش برجسته‌های باستانی سوالی تکراری را مطرح می‌کند: «میراث فرهنگی چه برنامه‌هایی را برای حفظ این آثار در دست دارد؟» سوالی که هنوز پاسخ مشخص و شفافی ندارد. شنیده‌ها اما حکایت از این دارد که مردم بومی منطقه در حفظ و نگهداری از این آثار اقدام‌هایی کرده‌اند. هرچند مقامات دولتی قول داده‌اند به‌زودی با فنس‌کشی از نزدیک شدن بازدیدکنندگان به این آثار جلوگیری خواهند کرد. اما باید به این نکته اشاره کرد که فنس‌کشی خود به تنهایی نمی‌تواند کاری ریشه‌ای برای حفظ این آثار باشد و تنها راه‌حلی موقتی است.

تجربه کشورهای دیگر در حفظ نقش برجسته‌های باستانی برای مثال کشور هند نشان می‌دهد که پوششی شیشه‌ای با فاصله‌ای رعایت شده روی نقش‌ها قرار می‌گیرد تا به اثر صدمه‌ای وارد نشود و از سوی دیگر، از عوامل طبیعی و انسانی در امان بماند و خوبی آن در این است که غیر ‌از حفظ اثر بازدیدکنندگان می‌توانند از نزدیک آن را تماشا کنند. البته تنها نقش برجسته زنان باستانی شهر کازرون در معرض این خطر قرار ندارد. برای مثال خط میخی سنگ‌نبشته‌های گنج‌نامه در همدان یا شکل شاه در جاده هراز شمال (مربوط به دوره ناصری) و موارد بسیار دیگر بدون در نظر گرفتن این حفاظت‌ها از سوی میراث فرهنگی، یعنی تنها سازمانی که می‌تواند در حفظ این آثار بکوشد، در طبیعت رها شده‌اند و گویا آنهایی در نهایت خبرساز می‌شوند که در مسیر نابودی قرار می‌گیرند.

* نویسنده