بی‌آبی آمریکا را فلج می‌کند؟

گویا بحران آب تنها مربوط به منطقه خاورمیانه نیست. کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا هم در حال حاضر با این معضل دست و پنجه نرم می‌کنند؛ معضلی که نه‌تنها برخورداری از آب شرب را به خطر می‌اندازد، بلکه از طرفی کشاورزی و تولید غذا را نیز تهدید می‌کند. مطالعات صورت گرفته در برخی ایالت آمریکا می‌تواند برای کارشناسان و فعالان حوزه آب کشور سودمند و قابل اجرا باشد، به شرطی که در اجرای طرح‌های موردنظر، مسائل بومی و منطقه‌ای بررسی شده و به قولی ایرانیزه شود. هم‌اکنون خشکسالی و آب شدن برف‌ها از جمله دلایل اصلی کمبود بی‌سابقه آب در بیشتر نقاط غرب آمریکا به شمار می‌رود. دو هفته پیش جری براون، فرماندار کالیفرنیا نخستین برنامه اعمال محدودیت‌های اجباری به منظور کنترل میزان مصرف آب در ایالت تحت کنترلش را اعلام کرد. این محدودیت‌ها در پی خشکسالی بی‌سابقه‌ای که طی چهارسال گذشته در کالیفرنیا اتفاق افتاده، اعمال می‌شود. 

محدودیت‌های اعمال شده شهرهای بزرگ و کوچک واقع در کالیفرنیا را موظف می‌کند تا سرانه مصرف آب خود را به میزان 25 درصد کاهش دهند. به عقیده بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران، آغاز این برنامه نخستین گام کالیفرنیا در ایجاد تغییرات اساسی در زمینه استفاده از منابع رو به کاهش آب این ایالت به شمار می‌رود. موسسه نشنال جئوگرافی طی سال گذشته گزارش‌های متعددی را در مورد وقوع خشکسالی در کالیفرنیا و کمبود آب در غرب ایالات متحده منتشر کرد. این موسسه در گزارش‌های خود به گرم شدن آب و هوا و کمبود برف در رشته کوه‌های سیرا در نوادا اشاره کرده که کاهش در میزان بارش برف در این مناطق منجر به کاهش آب حاصل از آب شدن برف‌ها شده که منبع اصلی تامین آب کالیفرنیا و کمربند کشاورزی این منطقه و منطقه دره مرکزی به شمار می‌رود.

1- ایالت کالیفرنیا (و بیشتر منطقه غرب) شدیدا به آب حاصل از بارش برف در زمستان‌ها جهت تامین آب مورد نیاز برای جریان‌های آب سطحی و دریاچه‌ها وابسته است. در حال حاضر و به دلیل افزایش دما و کاهش بارش برف در زمستان گذشته، میزان برف موجود در کالیفرنیا به پایین‌ترین سطح خود در تاریخ این ایالت رسیده است. گفتنی است این کاهش بارندگی برای چهارمین سال متوالی است که در کالیفرنیا اتفاق می‌افتد. لازم به ذکر است کاهش بارندگی و خشکسالی نیروگاه‌های برقابی این ایالت را نیز تهدید می‌کند.

2- زمانی که منابع سطحی آب کاهش می‌یابد، از منابع زیرزمینی جهت جبران کمبود ایجاد شده استفاده می‌شود. هم‌اکنون و همزمان با کاهش منابع آب در کالیفرنیا، یک منبع آب زیرزمینی در دره مرکزی به منظور جبران کمبود آب مورد بهره‌برداری قرار گرفته و منابع آب آن به سرعت در حال تخلیه و اتمام است. مطالعه‌ای که در سال 2011 صورت گرفت نشان می‌دهد منبع زیرزمینی آب در دره مرکزی سالانه حجمی معادل 29 میلیون هکتار فوت آب دریاچه مید را که بزرگ‌ترین مخزن آب سطحی آمریکا در رودخانه کلرادو به شمار می‌رود از دست می‌دهد. گفتنی است ایالت کالیفرنیا برای نخستین بار قوانینی در زمینه استفاده از منابع آب زیرزمینی به منظور قانونمند کردن استفاده از این منابع به تصویب رساند که این قوانین و محدودیت‌ها تا سال‌های آینده اجرایی نخواهد شد.

3- درحالی‌که محدودیت‌های اعمال شده به منظور کاهش 25 درصدی سرانه مصرف آب در کالیفرنیا به جهت کاهش تقاضا برای آب و حفظ منابع آب وضع شده‌است اما بیشتر آب مصرفی در این ایالت در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته جالب توجه آن است که این مسئله جایی در برنامه فرماندار کالیفرنیا برای اعمال محدودیت در مصرف آب به منظور حفظ منابع آب این ایالت ندارد. مزارع موجود در کالیفرنیا در زمینه تولید و صادرات میوه و سبزیجات، یونجه برای دام و گوشت و محصولات لبنی فعال هستند. گفتنی است براساس پروژه‌های آب ایالتی و فدرال، استفاده از آب‌های سطحی به مزارع این ایالت اختصاص داده شده است. انتظار می‌رود محدودیت‌های تامین آب نیز به‌زودی از سوی ایالت کالیفرنیا اعلام شود، این در حالی است که کشاورزان این ایالت پیش از این و به منظور جبران کمبود آب مورد نیاز خود اقدام به حفر چاه و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی کرده‌اند. قوانین و محدودیت‌های اعمال شده در هفته گذشته تنها از کشاورزان می‌خواهد تا گزارش‌های‌شان در زمینه استفاده و بهره‌برداری از آب و ارائه آن به ایالت را بهبود بخشند. 

4- کالیفرنیا تنها ایالت در غرب آمریکا نیست که با مشکل کمبود آب مورد نیاز روبه‌رو است. بارش برف در منطقه اورگان و بخش‌هایی از واشنگتن نیز از حد معمول خود پایین‌تر بوده است. همچنین رودخانه کلرادو نیز که آب مورد نیاز فونیکس، لاس وگاس، لس‌آنجلس و سن‌دیگو را تامین می‌کند، بیش از یک دهه است که با خشکسالی روبه‌رو بوده و منابع آب زیرزمینی حوضه این رودخانه نیز رو به کاهشاست.

5- هنگامی که کالیفرنیا در دهه 70 میلادی دچار یک خشکسالی بزرگ شد کمتر از 20 میلیون نفر در این ایالت زندگی می‌کردند. این ایالت در حال حاضر نزدیک به 40 میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است. درحالی‌که اهالی کالیفرنیا به‌شدت راندمان مصرف آب خود را در سال‌های اخیر بهبود بخشیده‌اند، چنانچه بارش برف و باران در سال‌جاری افزایش نیابد تامین آب مورد نیاز از منابع زیرزمینی این ایالت که قابل بازیابی نیز نیست کاهش می‌یابد، چرا که این منابع به تامین آب جریان‌های سطحی اختصاص خواهد یافت. هنگامی که منابع آب زیرزمینی به پایان برسد کالیفرنیا ذخیره جایگزینی به منظور تامین آب جریان‌های سطحی در اختیار ندارد. در این میان تصفیه آب دریا در نیروگاه‌های تصفیه آب می‌تواند گزینه اصلی برای جبران کمبود آب باشد اما این گزینه هم بسیار گران بوده و انرژی بسیار زیادی برای عملیاتی شدن نیروگاه‌های تصفیه آب نیاز است.