رد پای فرش ایرانی در توافقنامه وین

براساس توافقنامه وین تحریم‌های آمریکا برای صدور فرش به بازارهای این کشور لغو می‌شود. فعالان صنعت فرش معتقدند که با لغو این تحریم‌ها بار دیگر رونق به بازار فرش ایرانی باز‌می‌گردد اما برای احیای بازار آمریکا راه سخت و دشواری در پیش است. مناقشه بین ایران و گروه 1+5 سرانجام با مذاکرات فشرده طی دو سال اخیر به پایان رسید. اختلاف‌نظر ایران و قدرت‌های جهان، بخش‌های مختلفی از زندگی مردم کشور را درگیر کرده‌است. تحریم‌های ناشی از این مناقشه، اقتصاد ایران را دچار مشکلات عدیده‌ای کرد. حتی فرش ایرانی نیز مشمول تحریم‌ها شده بود. اما در نهایت توافقنامه وین پایانی شد بر تمام محدودیت‌هایی که در 10 سال گذشته برای ایران وضع شده بود. یکی از بندهای این توافقنامه به لغو تحریم فرش و برخی اقلام غذایی شامل پسته و خاویار ایران به آمریکا مربوط می‌شود. تحریمی که به گفته سیدرضا حاجی آقامیری، عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صادرات ایران مسبوق به سابقه نیز بوده است.

وی به «فرصت امروز» می‌گوید: ورود فرش ایرانی به آمریکا در سال 2000 هم ممنوع شده بود اما پس از مدتی تحریم‌ها برداشته شد و 10 سال تحریم نداشتیم. آقامیری اضافه می‌کند: در سپتامبر 2010 بار دیگر آمریکا فرش ایرانی را مشمول تحریم اعلام کرد. این مسئله ضربه مهمی به بازار فرش ایرانی بود. عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به پنج ساله شدن تحریم‌های فرش ایرانی در آمریکا بیان می‌کند: دور جدید تحریم‌ها بسیار جدی‌تر از گذشته بود. زیرا علاوه بر اینکه نمی‌توانستیم فرشی را به آمریکا صادر کنیم، فرش‌های موجود در بازار آمریکا را نیز نمی‌توانستیم از این کشور خارج کنیم. وی ادامه می‌دهد: حتی اگر فرش‌های موجود در آمریکا هم به فروش می‌رفت، اجازه خروج دلار از آمریکا را نداشتیم. با برداشته شدن تحریم‌ها، بار دیگر می‌توانیم بازارهای گذشته خود را احیا کنیم.

آقامیری در پاسخ به این پرسش که آیا شرایط ایران در بازار آمریکا به وضعیت قبل از تحریم باز‌خواهد‌گشت، می‌گوید: فکر نمی‌کنم به شرایط قبل بازگردیم، زیرا بخشی از مشکلات صنعت فرش نظیر کاهش تعداد فرشبافان و غیره، ناشی از تحریم‌ها نبوده و تورم داخلی به همراه پرداخت یارانه نقدی، عامل خروج فرشبافان از این رشته بوده‌است. وی تاکید می‌کند: البته سخنان من براساس آمارها نیست، زیرا ایران کشور آمار نبوده و آنچه می‌گویم براساس شهودی و شرایط حاکم بر وضعیت فعالان صنعت نساجی است. عضو هیات‌مدیره کنفدراسیون صادرات ایران معتقد است، در دوران تحریم فرش ایرانی به‌وسیله آمریکا، علاوه بر اینکه بخشی از فرشبافان از چرخه تولید خارج شدند، بخشی از صادرکنندگان فرش نیز به دلیل مشکلات داخلی نتوانسته‌اند به فعالیت خود ادامه دهند. در نتیجه معرفی مجدد برند فرش ایرانی به بازار آمریکا، کار دشواری است که نیاز به هزینه‌های کلان دارد.

افزایش 50‌درصدی صادرات تا پایان سال جاری

محمدرضا عابد، مدیر عامل شرکت سهامی فرش ایران هم در گفت‌وگو با «فرصت امروز» رفع تحریم‌ فرش ایرانی براساس توافق وین را عاملی برای رونق یافتن بازار این هنر-صنعت ایرانی می‌داند. وی می‌گوید: ارزش صادرات فرش ایرانی به بازار آمریکا حدود 500 تا 600 میلیون دلار بوده و در سال‌های تحریم، یک چهارم تا یک پنجم صادرات فرش ایران کاهش یافته است. مدیر عامل شرکت سهامی فرش ایران پیش‌بینی می‌کند: با امضای توافقنامه لوزان تا پایان سال، 50‌درصد بر میزان صادرات فرش ایرانی اضافه ‌شود.

به اعتقاد وی فرش‌های بزرگ یک پارچه و ابریشمی در بازار آمریکا متقاضیان زیادی دارد. در نتیجه بازار فرش‌های فاروق، گلپایگان، کرمان و قم به دلیل صادرات به بازارهای آمریکا رونق خواهد گرفت. عابد هم معتقد است که به شرایط قبل از تحریم باز نمی‌گردیم زیرا ایران بخشی از بازارهای خود را در آمریکا از دست داده و برندهای هند و پاکستان، جایگزین برند فرش ایرانی شده‌اند.

آمریکا بزرگ‌ترین واردکننده فرش ایرانی قبل از تحریم

حمید کارگر، سرپرست مرکز ملی فرش ایران نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: تا قبل از سال 2010، آمریکا رتبه یک واردکنندگان فرش دستباف ایرانی را به خود اختصاص داده بود. 20‌درصد از فرش ایرانی به ارزش حدود 80‌میلیون دلار به این کشور صادر می‌شد. وی اضافه می‌کند: با اعمال تحریم‌های آمریکا، عملا 20‌درصد از صادرات فرش ایرانی کم شد. 

سرپرست مرکز ملی فرش ایران با اشاره به اینکه برند فرش ایرانی در آمریکا شناخته شده ‌است، بیان می‌کند: برای بازگشت به بازار آمریکا نیاز به انجام برخی فعالیت‌های بازاریابی، مشابه سایر بازارهای جدید نیستیم و فقط باید تغییرات سلیقه مشتریان رصد شود. وی در پاسخ به این پرسش که در چه بازه زمانی اثرات مثبت توافق وین بر بازار فرش ایرانی نمایان خواهد شد، می‌گوید: بدون شک در سال 2015 اتفاق خاصی در بازار فرش رخ نمی‌دهد و باید منتظر اتفاقات مثبت در سال 2016 باشیم.

کارگر اضافه می‌کند: برای تغییرات در مدل فرش‌های مورد نیاز بازار آمریکا که عمدتا فرش‌های کوچک پارچه هستند، حداقل شش ماه زمان نیاز است، اما یقینا فعالان صنعت فرش و صادرکنندگان پس از توافق وین فعالیت خود را برای رصد بازار آمریکا و تحولات جدید آن آغاز خواهند کرد.