برخورد‌ها سلیقه‌ای است

نگرانی از آمار واردات قاچاق به کشور اگرچه زمانی مطرح شد که اقتصاد کشور تا خرخره در قاچاق فرورفته بود، اما در دسترس‌ترین سطح به چالش قوانین و مقررات واردات رسید. انگشت انتقاد به سوی تعرفه‌ها رفت که بالا بودنشان بستری برای قاچاق فراهم کرده است. موانع دست و پاگیر، قوانین به روز نشده و. . . مطرح شد. سیستم الکترونیکی ثبت سفارش شکل گرفت تا شاید کمی از این مشکلات کاسته شود. مجتبی خسرو تاج، قائم‌ مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت هم در نشستی مواضع دولت را درخصوص واردات هدفمند عنوان کرده و گفته بود سیاست‌های کلان کشور در راستای حمایت از تولید داخل و کنترل واردات است.

به گفته وی، برنامه‌ریزی و مدیریت در واردات مطمئناً با راه‌حل‌های یک بعدی میسر نمی‌شود. مسئله‌ای که شاید یک وجه آن را بتوان درصحبت‌های کوروش دهقانی فعال بازرگانی دید. به گفته وی، قوانین و مقررات واردات ثبات ندارد. این تاجر بوشهری معتقد است در گمرکات مختلف کشور متفاوت و سلیقه‌ای عمل می‌شود و بسیاری از مسئله‌ها برای بازرگان غیر‌قابل پیش‌بینی می‌شود. دهقانی به «فرصت امروز» توضیح می‌دهد: به نظر من شاید مشکل از قوانین و مقررات نباشد و تفسیر و عمل به آنها اشکال داشته باشد، به‌طور مثال الان برخورد گمرک خرمشهر در عمل به قوانین با گمرک بوشهر متفاوت است درحالی‌که قوانین و مقررات نباید متفاوت باشد. این بازرگان بوشهری درخصوص چگونگی کارکرد ثبت سفارش الکترونیکی نیز انتقاد دارد، وی می‌گوید: این راه ما را امیدوار کرد که می‌توانیم در زمان کوتاهی کار ثبت را انجام دهیم اما در عمل این‌طور نشد. به گفته وی، زمان ثبت سفارش طولانی است و تا کار انجام شود 10 تا 15 روز زمانبر است، درحالی‌که در زمانی که دستی انجام می‌شد یک هفته طول می‌کشید. دهقانی می‌افزاید: قوانین و مقررات واردات باید در اجرا پی‌گیری شود.

تشریفات گمرکی، زمان طولانی ترخیص کالا، ناهماهنگی نهادهای مرتبط در این حوزه و مشکلات عدیده دیگری که شاید بیشتر به اجرا مربوط می‌شود به‌عنوان پرچالش‌ترین مسئله‌ها از سوی بسیاری از فعالان تجارت در این حوزه عنوان شده است. پرویز حسابی، متخصص بازرگانی که نگاه مثبتی به ایجاد سیستم ثبت سفارش دارد، درخصوص اهمیت این اقدام به «فرصت امروز» می‌گوید: ثبت سفارش به این روش در تمام دنیا رایج است، چرا که این کار کمک می‌کند با کنترل واردات، از نیازهای کشور و میزان واردات آمار دقیقی داشته باشیم و در نهایت بتوان آن را کنترل و مدیریت کرد.

این متخصص اما به شیوه ثبت سفارش انتقاد دارد، وی معتقد است تأیید ثبت سفارش‌ها در برخی موارد سلیقه‌ای انجام می‌شود. پرویز حسابی به مسئله دیگری در مقررات واردات اشاره می‌کند که به نظرش نادرست است. وی می‌گوید: نحوه وصول مالیات برارزش افزوده از طریق گمرک در واردات به اعتقاد من با معنای آن در تعارض است. ارزش افزوده در تمام دنیا مالیات بر مصرف است، نه مالیات بر کالایی که در نخستین گام ورود به کشور است. ایجاد تعرفه‌های یکسان که حرف اغلب تجار است صحبت این متخصص نیز هست. حسابی همچنین پرداخت مالیات، راه درست واردات و صادرات را یک فرهنگ می‌داند که هنوز در کشور جا نیفتاده است. به گفته وی، اگرچه برخی مقررات و ناهماهنگی‌ها در واردات بازرگان را کلافه کرده و کار را برایش سخت می‌کند اما در بسیاری موارد هم از آنجا که برای برخی کار غیر‌قانونی در دسترس است، ترجیح می‌دهند مقررات را زیر پا بگذارند و به مشکلات این حوزه دامن بزنند.

حسابی با اشاره به اینکه گمرک در تغییر و تحولات جدیدش جدی کار می‌کند، نوع عملکرد دولت را تاثیرگذار می‌داند و می‌افزاید: به نظر من دولت باید در برخورد با متخلفان و کارشکنان جدی‌تر باشد. به گفته وی، کنترل‌های زیاد، مقررات دست و پاگیر و تعزیرات حکومتی به کنترل و مدیریت واردات کمکی نخواهد کرد. این متخصص معتقد است ضرورت دارد دولت در تدوین برنامه‌هایش در این حوزه حتماً نظر فعالان و بازرگانان را بخواهد و تجربیات آنها را به کار ببندد.

به گزارش «فرصت امروز» تعرفه‌های بالا به دنبال حمایت از تولید و صنایع داخلی شکل گرفت، زمانی که در دولت قبل واردات بی‌رویه و ایجاد تعرفه‌های بسیار پایین برای برخی کالاها به‌صورت سلیقه‌ای تولید و صنعت داخلی را دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیری کرده بود. نقل و انتقالات بانکی، عدم عضویت در سازمان جهانی تجارت، قوانین دست و پاگیر و تداوم برخی قوانین سنتی در تجارت مسائلی است که واردات را همچنان با چالش مواجه می‌کند.