برگ‌‌های برنده آموزش‌های حرفه‌ای

در طول سال‌های اخیر و به‌خصوص در طول یک دهه گذشته، توجه به آموزش‌های حرفه‌ای بیش از سال‌های قبل در کانون توجه قرار دارد. بنا بر آمارهای سازمان یونسکو، اغلب کشورهای اتحادیه اروپا بخشی از رشد اقتصادی خود را مرهون توجه به آموزش‌های حرفه‌ای هستند. علت این تاثیرگذاری به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود. نخست؛ ارتقای سطح اجتماعی، افزایش بهره‌وری و رشد مهارت‌های فردی و دوم؛ ایجاد پتانسیل‌های لازم برای از بین بردن موانع آموزش و پرورش. در واقع بنا بر تعریف کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا، آموزش‌های حرفه‌ای استاندارد باید شامل آموزش و بازآموزی مدام و مستمر باشد. با این حال بسیاری از کارشناسان این عرصه معتقدند ارائه تعریفی جامع از آموزش‌های حرفه‌ای کار ساده‌ای نیست، چرا که این موضوع، چند بعدی و پرمحور است.

کشورهای توسعه‌یافته و برنامه‌های ویژه

اگرچه برخی کشورهای در حال توسعه با درک اهمیت آموزش‌های حرفه‌ای متد مناسبی را برای اجرای این طرح به کار می‌گیرند، اما کشورهای توسعه‌یافته سال‌هاست بر آموزش‌های حرفه‌ای در سطح مدارس و کالج‌ها تاکید دارند. ایالات متحده یکی از کشورهایی است که به شکل نیمه اجباری و سازمان یافته برای دانش‌آموزان مقطع دبیرستان، دوره‌های آموزشی ویژه‌ای تعیین کرده است. این در حالی‌است که براساس آمارها، به طور سالانه بالغ بر 180 ساعت آموزش حرفه‌ای ضمن خدمت نیز برای کارمندان آمریکایی در نظر گرفته شده است.

این رقم در کشورهای بلژیک و لهستان به 100 و در کشورهای کانادا و ایرلند به حدود 300 ساعت می‌رسد.برخی کشورهای توسعه‌یافته مثل بریتانیا از اواسط دهه 90 به برگزاری دوره‌های مهارت محور کوتاه‌مدت و پربازده روی آوردند، این دوره‌ها که در مراکز معتبر و با اعطای گواهینامه‌های رسمی برگزار می‌شود در اکثر موارد با استقبال خوبی مواجه می‌شوند. با وجود آنکه گاه وبیگاه برخی اتحادیه‌های کارگری نسبت به این دوره‌ها اعتراضاتی دارند اما این طرح‌ها همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و در کشورهایی چون آلمان و دانمارک به‌عنوان یک قانون شغلی اجرا می‌شوند.

موسسه آموزشی وابسته به دانشگاه شفیلد یکی از معتبرترین مراکز آموزش حرفه‌ای در بریتانیاست که شهرتی بین‌المللی دارد. رهبری این موسسه آموزشی به عهده دکتر استیو مک کینتاش است. وی معتقد است دانش‌آموختگان این دوره‌ها، نه فقط رموز جدیدی می‌آموزند، بلکه آموخته‌های پیشین خود را تکمیل و به روز‌رسانی می‌کنند. این موسسه با ثبت رکورد بالاترین بازدهی و جدیدترین متد آموزشی صدرنشین موسسات مشابه است.

 اثرات مثبت آموزش‌های حرفه‌ای

با رونق گرفتن بازار آموزش حرفه‌ای و مشتاق شدن کشورها برای افزایش این نوع آموزش‌ها، مطالعات گسترده‌ای در خصوص بازدهی این دوره‌ها انجام شده است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که سنجش میزان اثربخشی آموزش‌های حرفه‌ای به کارکنان، کار ساده‌ای نیست و گاه با ضرایبی از خطای آماری همراه می‌شود، برای مثال سنجش همزمان واکنش، یادگیری، رفتار و نتایج تا حدودی دشوار است و با وجود مدل‌های سنجش استانداردی چون مدل کرک پاتریک، در بسیاری از موارد ضرایبی از خطای سنجش گزارش می‌شود.

اما یکی از پژوهش‌های گسترده و جدید در خصوص اثرات آموزش حرفه‌ای که در 13 کشور توسعه‌یافته و توسعه نایافته جهان انجام شده، نشان می‌دهد آموزش‌های حرفه‌ای اثراتی مثبت بر رشد بهره‌وری خواهند داشت.مطالعات نشان می‌دهند آموزش‌های عملی بیش از آموزش‌های تئوریک موثر هستند.برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان اثر‌گذاری آموزش حرفه‌ای تا حد زیادی با قوانین و بستر اجتماعی، اقتصادی همپوشانی دارد، درواقع آموزش حرفه‌ای یکسان در دو کشور سوییس و آلمان بازدهی یکسانی نخواهد داشت، قوانین منعطف‌تر در سوییس فرصت‌های شغلی بهتر و آمارهای امیدوار‌کننده‌تری برای کارآموزان ایجاد می‌کند، در حالی که آلمانی‌های کارآموز باید تلاشی مضاعف داشته باشند و سختگیری در سنجش عملکرد را تحمل کنند.

بازدهی مالی و اجتماعی

در خصوص بازدهی‌های مالی و اجتماعی آموزش‌های حرفه‌ای در سطح کلان ارزیابی‌های گوناگونی وجود دارد. اما به طور کلی، به نظر می‌رسد آموزش‌های حرفه‌ای در رشد اقتصادی و اجتماعی نقشی پررنگ ایفا می‌کند. اگر سرمایه انسانی را بخشی مهم از ارکان رشد اقتصادی تلقی کنیم، بر این اساس هر گونه رشد نیروی کار و پیشرفت حرفه‌ای وی، می‌تواند به‌عنوان عامل پیش‌بینی‌کننده رشد و توسعه اقتصادی در نظر گرفته شود.

از سوی دیگر قدرت بالا و مهارت‌های ویژه نیروی کار باعث می‌شود، نرخ اخراج از کار، ترک شغل و بیکاری تا حدی کاهش پیدا کرده و بهبود یابد. طبق نتایج پژوهشی که در سال 2008 در کشورهای آلمان، فرانسه، انگلستان و هلند صورت گرفت، توجه به ارائه خدمات آموزش حرفه‌ای می‌تواند نرخ جرم و بزهکاری را نیز تحت تاثیر قرار دهد، درواقع کنترل آمار ترک تحصیل، افزایش توان شغل‌یابی و توسعه مهارت‌های فردی، به کاهش گرایش افراد به جرائم و بزه‌های اجتماعی کمک کرده است.